Salajdin Salihu

Cikli I - 1. NATA E PARË E PUSHTIMIT

DHOMA E POETIT

Mund të ketë një tavolinë pune ku shkruan poezi
Sirtarë me libra që kurrë s'i ka lexuar
Një filxhan me kafe të idhtë si dita
Një shpuzore plot cigare të djegura nga zhgënjimi
Fletë të shkaravitura ëndrra të zbehura
Krrokama që përplasen në qelq mendimi
Mund të ketë ditë të lodhura nga vetmia
Të mbështjella me tis kotësie
Shekuj të djegur nga utopia
Ëndrra të ngrira pamje që s'i zbeh harrimi
Mund të ketë peisazh vjeshte dhe gjethe të vdekura
Lumenj shprese dritë terr ferr e tmerr
Mefistofel Hamlet Jago kolonel
Santjago derr të vuajtur dhe Sokrat - derr
Mund të ketë meteorë mendimesh që digjen
dhe shuhen befas në univers qenësie
Diku në zonat e errëta të njeriut
Nocionet lart poshtë djathtas majtas
Mund të humbin kuptimin
Koha mbrapsht të rrjedh në klepsidër jete
Mundet që aty të mos jetë fare poeti...
Të ketë shkuar larg
Me shpresën e kthimit në sy
Dhe mund të kthehet sërish në atë dhomë
E ta gjejë trupin e vet - kufomë
Gjithçka mund të ndodhë në atë dhomë...
__________________

NË SYTË TANË I LODHUR ISH QYTETI

Atë natë bota kishte pamje tjetër
Yjet fikeshin me një puthje
Jeta ishte arenë e mbushur me dhimbje të këndshme
Klithje klithje dhe vetëm klithje
Klithje që fluturonin nëpër hapësirë
Të veshur me petkun e befasive të mëdha
__________________

CASUS BELI

Një shikim një buzëqeshje një prekje
Është casus beli për një luftë të tmerrshme
Ku shtohet njerëzimi
Luftë e bërë nga dashuria
Nuk derdhet asnjë lot fëmije
Nuk lëndohet asnjë zemër nëne
Luftë
Mjerë ai që s'e ka provuar
Këtë robërim madhështor
Që nuk zgjon asnjë pakënaqësi
Ti bie herët në gjumë
I mbyll sytë që t'i lakmon muzgu
Erë e lehtë shtrihet mbi trupin tënd fluid
Ti po flen e dashur
Ti bie herët në gjumë
Aspak nuk ke frikë të flesh vetëm
Në këtë botë kaq të ndjeshme
Që gjithçka mund të pëlcasë
Nga pakujdesia e fjalëve
Ti po flen e dashur
Në këtë botë të ndjeshme
Mes nesh ajri dhe puthjet
Mes nesh një roje e përjetshme vigjilente...
Sonte në këtë dhomë je vetëm hije
E pakapshme si çdo hije, e tmerrshme.
__________________

NË STACION

Shkojnë e vijnë njerëzit
Këtu më ke pritur
Këtu të pres tani
Mbi tela telefoni koten zogjtë
Mesazhe dashurie
Ankthe
Dënesje
E fjalë
U ngatërrohen nëpër këmbë
Jemi udhëtar të përhershëm
E në këtë botë jemi përkohësisht, e dashur
Në këtë botë të madhe sa trishtimi
Në këtë botë të vogël sa ngazëllimi
Nëntor 1997
__________________

NATË E ÇMENDUR

Dua të t'i puth thimthat
Gjithë yjet të t'i shuaj me një puthje
Mbi trupin tënd të rëshqas si ngjalë
Kjo natë është e çmendur
Dritat e mosdurimit janë ndezur
Çdo ndjenjë pacifiste është shuar
Nga epshi kryengritës e rebel
E çmendur
Plot epsh
Kjo natë...
__________________

TË HESHTIM E DASHUR

Më janë thinjur mendimet
Më janë lodhur fjalët
Shumë kemi folur kemi gënjyer
Duhet të mësohemi të heshtim e dashur
__________________

ME NJË PUTHJE MË ZGJON

Më zgjon me një puthje
Më sjell në këtë botë të madhe sa trishtimi
Ti dashuria ime
E freskët si mëngjesi i vesuar nga malli
Që më mbështjell
Më thua se dita e re çeli
Ashtu qoftë e dashur!
Ashtu qoftë e dashur!
Amin!
__________________

SËRISH SHFAQESH NË KËTË QYTET

Më ngjan si numër telefoni
I fshehur në skutat e kujtesës
Si biletë udhëtimi më ngjan
Fshehur në xhep harrimi
Me të cilën kam udhëtuar dikur
Përtej kotësisë
A jemi të njëjtit e dashur, apo jo
Apo kemi ndryshuar
Jo...
__________________

NDEZ CIGARET REND SI ZHAK PREVERI

I ndez cigaret rend si Zhak Preveri
Ti nuk je në dhomën e zbrazur
Brenda më ngulfat vetmia
Dritaret kaherë i kam mbyllur
Dhe dyert ku mund të hyjë marria
Notoj nëpër tymin e vjellë në ajër
Në saksi vyshken lulet...
Ca gjethe të vdekura në një peisazh vjeshte
Era e kujtimeve i mbart
Si në poezitë e Zhak Preverit
Ca gjethe të lehta si një puthje në stacion
Ku të përcjell trishtimi dhe të pret
Siç i pret i burgosuri festat
Puthje të lehta si vdekja
Ndez cigaret rend si Zhak Preveri
Dhe nuk e rrëfej jetën time
Dhe nuk e rrëfej jetën time...
__________________

TASH EDHE TI DO TË IKËSH

Autocisternat lajnë faqet e betonta
Të puthura nga hapat e rëndë të ditës
Ti bëhesh gati për të ikur
Rregullon grimin flokët ritmin e zemrës
Në shtëpi duhet të kthehesh e qeshur
Askush asgjë s'duhet të dijë
Për historinë e shkruar
Në karriket e parkut të qytetit
Tash ti duhet të ikësh
E mbështjellë me çarçafin e kësaj nate
Të grisur nga dënesjet
Me dashurinë e fshehur në çantën e shpirtit
Si armë e palejuar zjarri
Fshehur nga organet kompetente
Tash ti u bëre gati për të ikur
E ndjej
Thellë si frymon mungesa
__________________

TË KTHEHESH PATJETËR

Ti ke ikur unë jam ende këtu
I kryqëzuar në secilën ditë
Në këtë vend të harruar nga djajtë dhe zotrat
Gjithçka përbrenda meje rrënohet
Gjithçka përbrenda meje pushtohet
Zhurrmon qenia ime
E thellë sa heshtja jote
Ti duhet të vish patjetër
Të qetësosh trazirat brenda meje, e dashur...
__________________

VARIANTE SA PËR TA KALUAR NJË NATË PA TY

Në atdheun tënd të çmendur
Nuk arrijnë klithjet e natës së errët
Të çarë nga parandjenjat e kobshme
Po këndoj Bona ime, po shkruaj
Sa për ta kaluar një natë pa ty
Frymëzimi do të prehet në korpë
I djegur nga zhgënjimi...
i vetëm tretem pres dënes s'jepem
tretem pres dënes s'jepem i vetëm
pres dënes s'jepem i vetëm tretem
dënes s'jepem i vetëm tretem pres
s'jepem i vetëm tretem pres dënes
mbi qerpik më varet pagjumësia
më thuaj
më thuaj
e dashur
ku t'i adresoj klithjet
e mia....
__________________

POEMA

Je një poemë e gjatë
Të lexoj me heshtje
Më e bukura se çdo poemë e antologjive botërore
Plot metafora të padeshifruara
Si hieroglife
Të ndjej po s'mund të të rrëfej
Pa fund e fillim si universi
Frymon dashuria
Përkulet vdekja
Ti je poemë e gjatë
Të lexoj në heshtje
Me gjuhë gishtërinj puthje prekje...
***
heshtja jote hieroglif i koklavitur
i pakuptueshëm telefoni im i vdekur skaj dritares
një mesazh të heshtur a do ta mbart
një alo që do të kthente paqën në këtë dhomë...
__________________

JI PRANË MEJE

Se akulli i netëve m'i ngrin gëzimet
Klithje vizatohen në qelqin e jetës
Ji pranë meje dhe më ndih
M'i puth sytë e enjtur nga pagjumësia
Më zgjo e dashur nga vdekja, siç thua, s'të ngjan...
Dhe përsërite:
"Le të rrojë dashuria
Jemi udhëtar të përhershëm
Në këtë botë ngelim përkohësisht
Vështirë është të jetosh
E lehtë është të vdesësh"
***
Udha ku ecje dikur
Shtrihet para meje
Si klithje e gjatë...

Cikli I - 1. NATA E PARË E PUSHTIMIT

DHOMA E POETIT

Mund të ketë një tavolinë pune ku shkruan poezi
Sirtarë me libra që kurrë s'i ka lexuar
Një filxhan me kafe të idhtë si dita
Një shpuzore plot cigare të djegura nga zhgënjimi
Fletë të shkaravitura ëndrra të zbehura
Krrokama që përplasen në qelq mendimi
Mund të ketë ditë të lodhura nga vetmia
Të mbështjella me tis kotësie
Shekuj të djegur nga utopia
Ëndrra të ngrira pamje që s'i zbeh harrimi
Mund të ketë peisazh vjeshte dhe gjethe të vdekura
Lumenj shprese dritë terr ferr e tmerr
Mefistofel Hamlet Jago kolonel
Santjago derr të vuajtur dhe Sokrat - derr
Mund të ketë meteorë mendimesh që digjen
dhe shuhen befas në univers qenësie
Diku në zonat e errëta të njeriut
Nocionet lart poshtë djathtas majtas
Mund të humbin kuptimin
Koha mbrapsht të rrjedh në klepsidër jete
Mundet që aty të mos jetë fare poeti...
Të ketë shkuar larg
Me shpresën e kthimit në sy
Dhe mund të kthehet sërish në atë dhomë
E ta gjejë trupin e vet - kufomë
Gjithçka mund të ndodhë në atë dhomë...
__________________
“La filosofía del Real Madrid es tener a los mejores del mundo”


Davius
Shiko Profilin Publik
Gjej më shumë postime nga Davius

08-12-2005, 16:12 #3
Davius
Rising Star & Legend




Anëtarësuar: 20-04-2003
Vendndodhja: Tetovë
Postime: 11,988
NË SYTË TANË I LODHUR ISH QYTETI

Atë natë bota kishte pamje tjetër
Yjet fikeshin me një puthje
Jeta ishte arenë e mbushur me dhimbje të këndshme
Klithje klithje dhe vetëm klithje
Klithje që fluturonin nëpër hapësirë
Të veshur me petkun e befasive të mëdha
__________________
“La filosofía del Real Madrid es tener a los mejores del mundo”


Davius
Shiko Profilin Publik
Gjej më shumë postime nga Davius

08-12-2005, 16:13 #4
Davius
Rising Star & Legend




Anëtarësuar: 20-04-2003
Vendndodhja: Tetovë
Postime: 11,988
CASUS BELI

Një shikim një buzëqeshje një prekje
Është casus beli për një luftë të tmerrshme
Ku shtohet njerëzimi
Luftë e bërë nga dashuria
Nuk derdhet asnjë lot fëmije
Nuk lëndohet asnjë zemër nëne
Luftë
Mjerë ai që s'e ka provuar
Këtë robërim madhështor
Që nuk zgjon asnjë pakënaqësi
Ti bie herët në gjumë
I mbyll sytë që t'i lakmon muzgu
Erë e lehtë shtrihet mbi trupin tënd fluid
Ti po flen e dashur
Ti bie herët në gjumë
Aspak nuk ke frikë të flesh vetëm
Në këtë botë kaq të ndjeshme
Që gjithçka mund të pëlcasë
Nga pakujdesia e fjalëve
Ti po flen e dashur
Në këtë botë të ndjeshme
Mes nesh ajri dhe puthjet
Mes nesh një roje e përjetshme vigjilente...
Sonte në këtë dhomë je vetëm hije
E pakapshme si çdo hije, e tmerrshme.
__________________
“La filosofía del Real Madrid es tener a los mejores del mundo”


Davius
Shiko Profilin Publik
Gjej më shumë postime nga Davius

08-12-2005, 16:14 #5
Davius
Rising Star & Legend




Anëtarësuar: 20-04-2003
Vendndodhja: Tetovë
Postime: 11,988
NË STACION

Shkojnë e vijnë njerëzit
Këtu më ke pritur
Këtu të pres tani
Mbi tela telefoni koten zogjtë
Mesazhe dashurie
Ankthe
Dënesje
E fjalë
U ngatërrohen nëpër këmbë
Jemi udhëtar të përhershëm
E në këtë botë jemi përkohësisht, e dashur
Në këtë botë të madhe sa trishtimi
Në këtë botë të vogël sa ngazëllimi
Nëntor 1997
__________________
“La filosofía del Real Madrid es tener a los mejores del mundo”


Davius
Shiko Profilin Publik
Gjej më shumë postime nga Davius

08-12-2005, 16:15 #6
Davius
Rising Star & Legend




Anëtarësuar: 20-04-2003
Vendndodhja: Tetovë
Postime: 11,988
NATË E ÇMENDUR

Dua të t'i puth thimthat
Gjithë yjet të t'i shuaj me një puthje
Mbi trupin tënd të rëshqas si ngjalë
Kjo natë është e çmendur
Dritat e mosdurimit janë ndezur
Çdo ndjenjë pacifiste është shuar
Nga epshi kryengritës e rebel
E çmendur
Plot epsh
Kjo natë...
__________________
“La filosofía del Real Madrid es tener a los mejores del mundo”


Davius
Shiko Profilin Publik
Gjej më shumë postime nga Davius

08-12-2005, 16:16 #7
Davius
Rising Star & Legend




Anëtarësuar: 20-04-2003
Vendndodhja: Tetovë
Postime: 11,988
TË HESHTIM E DASHUR

Më janë thinjur mendimet
Më janë lodhur fjalët
Shumë kemi folur kemi gënjyer
Duhet të mësohemi të heshtim e dashur
__________________
“La filosofía del Real Madrid es tener a los mejores del mundo”


Davius
Shiko Profilin Publik
Gjej më shumë postime nga Davius

08-12-2005, 16:18 #8
Davius
Rising Star & Legend




Anëtarësuar: 20-04-2003
Vendndodhja: Tetovë
Postime: 11,988
ME NJË PUTHJE MË ZGJON

Më zgjon me një puthje
Më sjell në këtë botë të madhe sa trishtimi
Ti dashuria ime
E freskët si mëngjesi i vesuar nga malli
Që më mbështjell
Më thua se dita e re çeli
Ashtu qoftë e dashur!
Ashtu qoftë e dashur!
Amin!
__________________
“La filosofía del Real Madrid es tener a los mejores del mundo”


Davius
Shiko Profilin Publik
Gjej më shumë postime nga Davius

08-12-2005, 16:20 #9
Davius
Rising Star & Legend




Anëtarësuar: 20-04-2003
Vendndodhja: Tetovë
Postime: 11,988
SËRISH SHFAQESH NË KËTË QYTET

Më ngjan si numër telefoni
I fshehur në skutat e kujtesës
Si biletë udhëtimi më ngjan
Fshehur në xhep harrimi
Me të cilën kam udhëtuar dikur
Përtej kotësisë
A jemi të njëjtit e dashur, apo jo
Apo kemi ndryshuar
Jo...
__________________
“La filosofía del Real Madrid es tener a los mejores del mundo”


Davius
Shiko Profilin Publik
Gjej më shumë postime nga Davius

08-12-2005, 16:21 #10
Davius
Rising Star & Legend




Anëtarësuar: 20-04-2003
Vendndodhja: Tetovë
Postime: 11,988
NDEZ CIGARET REND SI ZHAK PREVERI

I ndez cigaret rend si Zhak Preveri
Ti nuk je në dhomën e zbrazur
Brenda më ngulfat vetmia
Dritaret kaherë i kam mbyllur
Dhe dyert ku mund të hyjë marria
Notoj nëpër tymin e vjellë në ajër
Në saksi vyshken lulet...
Ca gjethe të vdekura në një peisazh vjeshte
Era e kujtimeve i mbart
Si në poezitë e Zhak Preverit
Ca gjethe të lehta si një puthje në stacion
Ku të përcjell trishtimi dhe të pret
Siç i pret i burgosuri festat
Puthje të lehta si vdekja
Ndez cigaret rend si Zhak Preveri
Dhe nuk e rrëfej jetën time
Dhe nuk e rrëfej jetën time...
__________________
“La filosofía del Real Madrid es tener a los mejores del mundo”


Davius
Shiko Profilin Publik
Gjej më shumë postime nga Davius

08-12-2005, 16:22 #11
Davius
Rising Star & Legend




Anëtarësuar: 20-04-2003
Vendndodhja: Tetovë
Postime: 11,988
TASH EDHE TI DO TË IKËSH

Autocisternat lajnë faqet e betonta
Të puthura nga hapat e rëndë të ditës
Ti bëhesh gati për të ikur
Rregullon grimin flokët ritmin e zemrës
Në shtëpi duhet të kthehesh e qeshur
Askush asgjë s'duhet të dijë
Për historinë e shkruar
Në karriket e parkut të qytetit
Tash ti duhet të ikësh
E mbështjellë me çarçafin e kësaj nate
Të grisur nga dënesjet
Me dashurinë e fshehur në çantën e shpirtit
Si armë e palejuar zjarri
Fshehur nga organet kompetente
Tash ti u bëre gati për të ikur
E ndjej
Thellë si frymon mungesa
__________________
“La filosofía del Real Madrid es tener a los mejores del mundo”


Davius
Shiko Profilin Publik
Gjej më shumë postime nga Davius

08-12-2005, 16:24 #12
Davius
Rising Star & Legend




Anëtarësuar: 20-04-2003
Vendndodhja: Tetovë
Postime: 11,988
TË KTHEHESH PATJETËR

Ti ke ikur unë jam ende këtu
I kryqëzuar në secilën ditë
Në këtë vend të harruar nga djajtë dhe zotrat
Gjithçka përbrenda meje rrënohet
Gjithçka përbrenda meje pushtohet
Zhurrmon qenia ime
E thellë sa heshtja jote
Ti duhet të vish patjetër
Të qetësosh trazirat brenda meje, e dashur...
__________________
“La filosofía del Real Madrid es tener a los mejores del mundo”


Davius
Shiko Profilin Publik
Gjej më shumë postime nga Davius

08-12-2005, 16:25 #13
Davius
Rising Star & Legend




Anëtarësuar: 20-04-2003
Vendndodhja: Tetovë
Postime: 11,988
VARIANTE SA PËR TA KALUAR NJË NATË PA TY

Në atdheun tënd të çmendur
Nuk arrijnë klithjet e natës së errët
Të çarë nga parandjenjat e kobshme
Po këndoj Bona ime, po shkruaj
Sa për ta kaluar një natë pa ty
Frymëzimi do të prehet në korpë
I djegur nga zhgënjimi...
i vetëm tretem pres dënes s'jepem
tretem pres dënes s'jepem i vetëm
pres dënes s'jepem i vetëm tretem
dënes s'jepem i vetëm tretem pres
s'jepem i vetëm tretem pres dënes
mbi qerpik më varet pagjumësia
më thuaj
më thuaj
e dashur
ku t'i adresoj klithjet
e mia....
__________________

POEMA

Je një poemë e gjatë
Të lexoj me heshtje
Më e bukura se çdo poemë e antologjive botërore
Plot metafora të padeshifruara
Si hieroglife
Të ndjej po s'mund të të rrëfej
Pa fund e fillim si universi
Frymon dashuria
Përkulet vdekja
Ti je poemë e gjatë
Të lexoj në heshtje
Me gjuhë gishtërinj puthje prekje...
***
heshtja jote hieroglif i koklavitur
i pakuptueshëm telefoni im i vdekur skaj dritares
një mesazh të heshtur a do ta mbart
një alo që do të kthente paqën në këtë dhomë...
__________________

JI PRANË MEJE

Se akulli i netëve m'i ngrin gëzimet
Klithje vizatohen në qelqin e jetës
Ji pranë meje dhe më ndih
M'i puth sytë e enjtur nga pagjumësia
Më zgjo e dashur nga vdekja, siç thua, s'të ngjan...
Dhe përsërite:
"Le të rrojë dashuria
Jemi udhëtar të përhershëm
Në këtë botë ngelim përkohësisht
Vështirë është të jetosh
E lehtë është të vdesësh"
***
Udha ku ecje dikur
Shtrihet para meje
Si klithje e gjatë...

E FSHEHUR NË VARGJE

Në dritaren e nxirë të jetës u shfaqe befas
Si fantazmë që kërkon shpagim
Me petkun e muzgut mbështjellur
Theve gjithë drynjtë e harrimit
Të ma kujtosh se nëse mund të të braktis
Hijet dot s'i vras
Pastaj heshtja foli:
E fshehur kam qenë në vargje
Kaq kopileshë je, s'e kam ditur
Lumenjt e frikës tërbohen në mua
Kam mundur të të gris në netët e gjata
Si një fletë ku kam shkruar vargje të pakuptimta
__________________

E SHTRIRË NË PLAZH MEMECE SI RËRA

E shtrirë në plazh memece si rëra
Ndjenjat digjen u bie lëkura
As uji i ftohtë nuk i freskon
Bëj të flas po ca duar prej ajri
Më mbyllin gojën të mos flas
Kanë frikë, sa kanë frikë
Mos prishet magjia
Dhe befas ti bëhesh asgjë
Gjithnjë kemi heshtur e dashur
Vetëm pemët kanë folur
E shtrirë në plazh memece si rëra
Lakuriqe si dashuria...
__________________

EDHE DASHURITË ARRATISEN

Edhe dashuritë arratisen lodhen si njerëzit
Kanë nevojë të shëtisin
Kanë nevojë për ajër të pastër
Në tjera kështjella ndjenjash të strehohen
Dashuritë janë si njerëzit, e dashur
Tradhëtojnë vetveten
Dhe kthehen aty ku kanë lindur
Si gjithësia
Te një çast i vetëm
__________________

AQ SA PREKET E PUSHTOHET TYMI

I mbështjellë me heshtjen e kësaj mbrëmje
Këndoj një këngë për një vashë sy ulliri
Drini Zi i heshtur si mendimtar
Rrjedh mes për mes qytetit me shumë ura
Nga kutia e cigareve plot numra telefoni
Nxjerr një mikeshë dhe e thith dashurisht
Në tymin dredha - dredha shfaqet imazhi saj
Dua ta prek ta ndiej ta puth ta pushtoj...
E prek e ndiej e puth e pushtoj...
Aq sa preket ndjehet puthet pushtohet tymi...
__________________

HELMI

Xhulieta i paska thënë Romeos
Në çastin kur po vdiste
Të gjithë helmin e ke pirë
Për mua s'ke lënë asnjë pikë
Puthmë mbase në buzët tua ende ka vdekje
S'di në ka qenë e marrë Xhulieta
Apo i marrë ish Shekspiri
Më ndih e dashur
Jepmë dhe atë pikë helmi që të ka mbetur
Në buzët tua
Dua të ndjehem i gjallë
Dua të ndjehem i gjallë

IKJA NGA MËKATI ËSHTË GËNJESHTËR

Valët e Liqenit janë këngë të lashta
A i dëgjon e dashur
Lirës i bie dashuria
Besomë
Oj e bukura e Strigharit
Natën e shpikur për dehje që të pashë
Ah! Të lutem mos thuaj asgjë
Duhet të heshtim patjetër
Apo jo. Le të flasin trupat tanë të shtrirë në ekstazë
Shiko qiellin lutju si një ikone të mëkatarit
Uratat leri për një kohë tjetër,
janë marrëzi të klerikëve
Ruaju mallkimit të zemrës sate
Ikja jote s'është zgjidhje
As shpëtim nga gabimi që duhet bërë patjetër
Ikja nga mëkati është gënjeshtër
Mashtrim i bukur
E asgjë tjetër.
* * *
Vetëm një klithje është jeta, më tha
Pastaj u bë mjegull
Që atëherë dal të më lagë shiu...

FALMË KËTË NATË

Një natë për ty mbase s'do të thotë asgjë
Një natë me ty vlen sa një jetë
Falmë një natë dhe ik pastaj po deshe
Dhe ik pastaj po munde
Nga kthesat e kujtesës
Ku ruaj gjërat më të shtrenjta
Që jeta krejt rastësisht m'i fali
E dashur mos u mbyll në vetvete
Hapi të gjitha dyert e zemrës sate
Të hyjnë befasitë e pakta
Që s'kanë kohë të presin rend t'i legjitimosh
Vetëm një çast është jeta
Një natë një klithje
Një pikë djerse që derdhet
Mbi trupat tanë të shtrirë në ekstazë
E dashur falmë këtë natë
Krijoje edhe një befasi
Në këtë vend ku ndodh asgjëja
* * *
U shuan dritat nisi loja
ti hyre qetë në jetën time
e heshtur e pushtuar si Troja
* * *
Në pemë lëvaret vjeshta
Po zverdhen ëndrrat
Vishken buzëqeshjet
__________________

FSHEHTËSI

Ti je një botë e madhe fshehtësishë
I ruan kudo në çdo pjesë të qenies sate
Fshehtësi fshehtësi fshehtësi
Në buzë në sy në thimtha...në...
Kam turp ta them
I ruan në xhepat e padukshëm të ndërgjegjes
Fshehtësi që shpalohen si fleta
Të një libri me shumë vëllime
Ti je fshehtësia që nuk të zbuloj
Edhe kur shtrihesh lakuriqe pranë meje
Edhe kur derdhem thellë në qenien tënde
Si rrëshirë
Kur jam më afër zbulimit
Dritën s'e duron dot bebëza ime...
__________________

DIKTATORE E TMERRSHME E ADHURUAR

Ti je kudo në këtë botë të vogël
Ti je kudo në këtë botë të tmerrshme
S'të flak dot si copë të hidhur pështyme
Sundon qenien time
Si diktatore e tmerrshme e adhuruar
__________________

NË BANESËN ME QIRA FUTËM DASHURINË

Në qytetin me shumë ura morrëm banesë me qira
Fshehtas e futëm dashurinë lakuriqësuam ndjenjat
Dritat e moralit i fikëm
Mollën e mëkatit e kafshuam
Gjarpërinjve ua zhveshëm lëkurën e mashtrimit
Çarçafët e turpit i përlyem me dënesje
Gjurmë pakujdesie nga një luftë e heshtur
Dashurinë shfletuam
Si libër të rrezikshëm disidenti
Të nesërmen u zgjuam herët
Në sytë tanë i lodhur ish qyteti
Saherë tani kalojmë nga ajo shtëpi
Asnjë fjalë nuk themi vetëm shikohemi
Puthemi pushtohemi
Aty banon një plak dhe një plakë
Dhe dy hije të mbetura nga një natë e nxehtë vere...
__________________

S'MUND TË SHKRUAJ LETRA DASHURIE

Larg jemi sa larg
Një kohë në mes na ndan
Vijat e fytyrës sate s'i qartësoj në kujtesë
Njerëzit që i duam s'i përfytyrojmë dot
Bëj të të shkruaj letër dashurie
Po fjalët mikluese më mungojnë
Bën ftohtë e dashur
Të veshura fjalët trashë me petkun e ashpër
Si dimri që futet pabesisht nën palltë
Të ndjej çmendurisht të ndjej
Fjala "të ndjej" nuk më mjafton
Sa borxh u kam ngelur fjalëve plaka e të harruara
Andaj kur më duhen nuk i gjej tu ngjes flatra
Te ti t'i nis
E dashur s'di
Ka kohë që nuk mund të shkruaj letra dashurie
__________________

NDJEJ MALL TA SHOH ROMËN TË LAGUR NGA SHIU

Dua të të shoh pa ombrellë tani kur më lagin pika malli
Me flokë të shprishura me buzëqeshje e puthje të lagura
Dua të të shoh të heshtur të strukur në krahët e pritjes
Si i hap fshehtësitë si guaca me margaritarë dëshirash iluzionesh
Gjerdan të gjatë vezullimash që tani i var në qafën e ditës së lodhur
Ti je një thirrje e largët thirrje shituese sirene
Edhe i shurdhër të isha do ta dëgjoja siç e dëgjoj tani
Do të vij patjetër siç vij shpesh netëve të vona
...Këtë mbrëmje do të pres një biletë
Po s'e di ku do të nisem
Dua të ik nga zhurrma e fjalëve
Këtë ditë ta freskoj diku...
Ndjej mall ta shoh Romën të lagur nga shiu
"Lum ata që s'e kanë të ndaluar ta shohin Romën"
Këtë qytet më shumë se kujtim
Më shumë se dashuri
__________________

PEIZAZH

Ca dallgë të lehta derdhen mbi fletën e bardhë
Si vesë dashurie mbi petalet e jetës
Vasha freskon epshin në liqe
Një barkë kotet mbi syprinën e lëngshme
Ti nuk je në këtë panoramë ngjyrë ngazëllimi
Je diku afër
Aq afër sa nuk të shoh
Vetëm të ndjej
__________________

STATUJA E ESENINIT

Pranë statujës shkëmbejmë puthje
Vargjet e tij i merr era e lehtë
Me shikimin e tij prej gipsi na miklon
Dhe sikur thotë:
Ah, të kthehesha edhe njëherë në jetë
Sërish do të doja vajzat
Sërish do të isha poet
Tani jam vetëm qenie prej gipsi
Një statujë që s'mund të flas përsëri
Po ju nuk m'i ndjeni dridhjet
Zjarrin për gratë nuk e shihni assesi
Ejani sërish këtu vajza
Gjithsesi...
Se vetëm për vajza unë kam lerë
Vajza që u vjel përjetësi...
__________________

NË SYTË E SAJ MË E BUKUR JETA

Është e re
Në sytë e bukur ngjyrë ulliri
i shtegtojnë dëshira, iluzione
Më e bukur duket jeta ...
E dashura ime është jetë kur nuk më vret me fjalë.
Kur i buzëqesh ëmbël çdo mëngjesi
Kur zhvishet para meje si engjull.
Dhe klithjet mi vjel nga fundi i barkut.
Thjesht,
Kur kënaqet me ata pak gjëra që mund t'ia fal...

JETO TRE DITË MË SHUMË SE UNË

Duhet të jetosh tre ditë më shumë se unë
T'mi arsyetosh të gjitha gabimet
T'i shtosh disa fusnota biografisë sime
T'i herrësh marrëzitë nga shkrimet e mia
Ti duhet të jetosh patjetër tre ditë më shumë se unë...
Kjo nuk është sentimentale
P.sh. një poezi adoleshenti
Që shkruan për fundin e jetës
Për ta mëshiruar ndenja e lënduar e një femre
Ti duhet të jetosh tre ditë më shumë se unë e dashur
__________________

Cikli II - 2. DITË TË LODHURA

--------------------------------------------------------------------------------

ÇDO DITË JAM MIRË

Fytyra të njëjta si dje
Të njëjta përshëndetje
Shkëmbej
Sharja më ngel në fyt
E përtyp që të gënjej
Çdo ditë jam mirë
Çdo ditë jeni mirë
Në mbrëmje kur do të kthej në dhomë
Lodhje do të ndjej
Lodhje të tmerrshme që më gryejnë
Edhe sot, si dje
Si Sizifi ditën e kam mbart në shpinë
__________________

DITË TË LODHURA

Ditë të lodhura të zverdhura
Dihaten në krevatin e bezdisë
Si bolla të vrara nga zhgënjimi
Ditë të zhveshura
Si vjersha të një poeti meskin
Të gjata fjalët si funerale
Ditë të ftohta si kalldërmi
Ditë të zhveshura nga befasitë
Si gjethe të thara përplasen në qelqe
Puthjet miklimet dënesjet
Të mallkuara qofshin këto ditë
Që s'ka çka u komentohet
Ditë që harrohen shpejt
Si artikuj gazete
__________________

LODHJE

Ndjehem i lodhur tmerrësisht i lodhur
Të lodhura janë ditët dhe netët të lodhura
Metaforat dihaten të zverdhura nga pagjumësia
Të lodhura janë vargjet sa të lodhura janë
Poezitë djersijnë
kundërmojnë erë lodhjeje
Të lodhura janë librat në sirtarë
Tmerrësisht të lodhura të këputura të molisura
Flasin përçart janë të pakuptueshme
Edhe kjo është lodhje e vizatuar
Në fletën e bardhë të marrëzisë
I lodhur ndjehem, tmerrësisht i lodhur
I lodhur si kurrë më parë
I lodhur nga lodhja e lodhur
I lodhur
17.05.98
__________________

NATËN E MIRË KOTËSI!

Natën e mirë kotësi
Nesër
Oh nesër
E gdhijmë bashkë
Përsëri...
E nesërmja ka kohë për të ardhur
Kam kohë për të ndryshuar
__________________

EGËRSI

"Sa më shumë që i njoh njerëzit,
aq më shumë i dua qentë"
(De Goli)
Janë egërsuar rrugët m'i kafshojnë hapat
Janë egërsuar shikimet fjalët mendimet
Fëmijët na vrasin me pafajësi
Janë egërsuar poetët metaforat vjershat
Janë egërsuar këngëtarët akordet
Vetëm kafshët janë të buta të habitura
Të frikësuara të ofenduara
Me emrat e tyre janë pagëzuar njerëzit
Njerëzit që hanë edhe atë pak buzëqeshje njerëzore
__________________

DITA GDHIN YJET PËRHUMBEN

Dita gdhin yjet e kujtimeve përhumben
Në qiellin e madh të bezdisë
Mbi tavolinën ku është shtruar trishtimi
Mbështetet vetmia
Si plakë e pashpresë me vek zhgënjimi
Thurrë emblemën e humbjes a fitores
në flamurin e bardhë të ngushëllimit
__________________

SI UJI

E tejdukshme
Pa erë
Pa ngjyrë
Pa shije
E vlefshme
Jeta
__________________

29 VJET KISHTE BUDA

29 vjet kishte Buda kur mësoi për sëmundjet
Dhe morri arratinë
Nën një pemë doli nga vetja
Po aq vjet kam unë 29 sa Buda
Dhe gjithnjë mbyllem në vete
Për të shpëtuar nga turma...
__________________

TOKË PJELLORE

Provo të mbjellësh të vërteta do vdesësh i uritur
Do t' marrin për të çmendur me gurë do t'godasin
Do t' pështyjnë në fytyrë tradhëtar do t'shpallin
Në kryq do t' kryqësojnë me dy kriminelë
Në shkëmb do t' lidhin të të rrah stuhia...
Provo të mbjellësh gënjeshtra
Këmbëthyera këmbëshkurtra këmbëgjata
Që përsëriten ripërtrihen prap përtypen
Gënjeshtra të vjetra të reja
Do t' bindesh se kjo tokë është pjellore
Mund ta mbash gjallë shpirtin tënd dhe të familjes
Do të jesh i pasur i nderuar i hymnizuar
Do të qeshësh me të çmendurit që s'e dijnë
Se kjo tokë kjo klimë
Sa e papërshtatshme është për të vërteta

EMRI

Dhe Feridi faqe ndërron
Dje shante sot lëvdon
Asgjë në këto vargje s'ndryshojmë
Veç emrit të Feridit me emrat tonë
Mbi çati sërish këndon gjeli
Cili Shën Pjetër Jezuin e vet mohon
Ndonjë fytyrë tani skuqet
Nën kapuçin e ndërgjegjes
Miza, miza, miza...
Mizori...

PRANË PËRMENDORES

Njeriu i vogël i lodhur
I zverdhur i harruar i ngujuar
I heshtur i fjetur
Qëndron pranë një përmendoreje
Pranë tij kalon fshehtas historia
Dhe s'e përshëndet fare
Ca hapa mëtej një vashë
Ia shfaq dëshirën për një prekje
Pret ajo ai të zgjohet
Ta zhvesh petkun e zhgënjimit
Ti duhet ta prekësh, ta pushtosh, o njeri...
__________________

BREZI IM

Derdh klithma në trotuar
Mureve me sprej shkruan grafite:
"Humbja nuk është opcion"
"Emri im është i vlefshëm"
"Të mendosh a mos mendosh"
Petkun epik e ka zhveshur
Kafenë e pi më këmbë
Jetën e do më shumë se historinë
Poshtërimin kurrë s'e pranon
Ai është paqësor...
Ai është paqësor...
Trotuareve të vetmisë fishkëllen një melodi
Me zhgënjimin hudhur pas shpine
Si palltë të shkyer xhins
Klithjet i përtyp si çamçakëz
Baballarët e kombit s'i honeps
Pamfleteve nuk u beson
Heretik dekadent
Ai është paqësor ...
Ai është paqësor ...
__________________

TË NGREMË NGA NJË GOTË

Vjen mëngjesi
Me sy të enjtur nga pagjumësia
Babadimri i ka plot thasët
Të mbushur me iluzione
E kam fryrë këtë vit
Si tollumbace
Ka plasur marëzia
Të ngremë nga një gotë o njerëz
Të festojmë për sukseset e dështimeve tona
Të gënjesh apo të jesh i gënjyer
Kjo është çështja që kërkon përgjigje
Të parën s'ma lejon natyra ime
Prej engjulli
Të dytën s'ma lejon natyra ime kryeneqe
prej djalli...

KRIMET

Në këtë botë edhe sonte ndodhin krime të reja
Krime që fshehen në versionet false zyrtare
Krime me maska
Me to mund të takohemi në një ditë të zakonshme
Të pijmë të dehemi me krimin e heshtur
Të nesërmen mund të shkruajmë në gazeta
T'i vëmë krimit një maskë edhe më të bukur
Krime, krime, krime
Vetëm kriminelët mungojnë
Janë fshehur nën petkun e madh të humanizmit
__________________

MJEKRA

Në një ditë të zakonshme si gjithë ditët tjera
Në një ditë që përsëritet vazhdimisht
Fare rastësisht mu kujtua mjekrrën mos ta ruaj
Që në hyrje të qytetit
Lëndova kërshërinë e kalimtarëve
Një ndryshim i vogël në pamje
Idiotësisht i shprehur
Në fytyrat e kalimtarëve të rastit dhe miqve
Të nesërmen ndërrova botëkuptimet
Me fytyrën brisk e frikën nën sqetull
Në kafenenë e parë porosita një kafe
Siç pret një i posa ardhur nga kryeqendra
Vështrime nga vajzat e druajtura të provincës
Prita reagimet e para të miqve
Diç e jashtëzakonshme veç mjekrës së ruar
S'u shënua në fletoren e përshtypjeve të kalimtarëve të rastit
Dhe miqve...
Piva shpejt kafenë e ika
Dhe sërish vendosa të mos e ruaj mjekrën...
__________________

NË PROVINCË

Gazetat s'vijnë fare
Posta rri hapur disa orë në ditë
Telefonat nuk janë instaluar
Letrat arrijnë me vonesë
Megjithatë
Në provincë ka më shumë arsye
Njerëzit të jenë të lumtur
Aty ka një ëndërr me metropolë
Ku njerëzit shëtisin me limuzina
Fëmijët kënaqen në luna parqe
Bëhet dashuri me telefona celularë
Bota shikohet me TV kolor
S'pihet ujë kroni por pepsi e coca cola
Në provincë njerëzit nuk e dijnë
Se në atë ëndërr
Ka mjaft uri për dashuri provinciale...
__________________

TI S'DUHEJ TË VIJE SONTE

Ti s'duhej të vije sonte
Jo ti s'duhej të vije
Në këtë botë të egër të princave
Në këtë botë të egër të fjalimeve
Ku gjithçka pëlcet nga pakujdesia e fjalëve
Ti s'duhej të vije sonte
Jo, ti s'duhej të vije
Në këtë mes ku hyhet e dilet nga historia
Siç mund të hyjmë e të dalim nga vetshërbimi
Ku blihet me çmim të lirë mashtrimi
Kthehu në mbretërinë tënde
Jashta saj fillon kotësia
Vazhdo ta ëndërrosh detin
Dhe vashën me sy ngjyrë ulliri
Në ato dy liqej
Plot shpresa e iluzione
Shikoje vetveten
Ai nuk i ngjan njeriut të sotëm
Pjesë e botës së madhe të fjalimeve
Ti je soj tjetër
Mallkim perëndie
__________________

UDHËTIM ME NOLIN

(Sipas një letre të Nolit dërguar Th.Tashkos)
Tundet anija me nge
hepohet anohet lundron
Pas nesh mbetet Napoli
Kollitet si një plak Vezufi
Vashat ngrejnë shamitë lart në qiell
Më pas fshijnë lotët që shkëlqejnë si diamante
Psherëtimë e dhembje të parrëfyer me penë
Zëra të mbytur klithje:
- Mos na harroni!
- Mirupafshin Napoli e bukura Itali!
Larg është Toka e Premtuar
E bukur
Si një vashë që çel gjitha dyert e ëndrrave
Lakuriqe fluide e paprekur nga mëkati...
Bën mot i vrenjtur e lodhur është dita
E mbështjellë me tis bezdie
Ca hapa matanë Noli shfleton Niçen
Si shkretëtirë e kaltër shtrihet para nesh deti
I heshtur si një njeri i vuajtur
I mbushur me fshehtësi
Pas nesh mbetet atdheu i bukur i çiltër
Si një vashë që pret t'i falim së paku nga një buzëqeshje
Kristal i çiltër dashurie.
Kamarierët sillen si të hutuar
Gjellë të pakripur pa shije na servojnë
Dhe ca pemë të freskëta të shijshme të ëmbla
Noli bisedon me të gjithë udhëtarët
Me gjuhën e ëndrrës
Gjuhën e harruar të zotrave pagan
Italianë anglezë gjermanë amerikanë
Na tallin kur u themi se jemi shqiptar
Re hidhërimi mbështjellin fytyrën e poetit
Që ngre duart nga qielli
Thellë humbet shikimi i tij:
" E shikon si na shajnë o perëndi?!
Dhe në u shurdhove gjer në fron do të arrijmë
Do të të lëkundim, do të të zgjojmë
Të na dëgjosh!"
Tundet anija me nge
Hepohet anohet lundron
Lart e shoh dhe tani gjeniu i anijes si valon...
__________________

HESHT LIQENI NUK ËSHTË PASQYRË MAGJIKE

Nga një dhomë buzë liqenit
Sodis këtë pasqyrë të kaltër të lëngshme
I rrëfehem si një ikone
Ia tregoj fshehtësitë që i mbaj me vete me vite
Si pengje
Si fantazma që kërkojnë shpagim
Shfaqen hijet e më të dashurve
Mos i kam lënduar me indiferencën time
Mos i kam kursyer buzëqeshjet
Kur kanë pasur më shumë nevojë për ato
Hesht liqeni nuk është pasqyrë magjike
Hesht dhe unë vetëm qenia ime zhurrmon...
__________________

PUSHTOM SONTE VERË E VJETËR

"Kjo s'është kohë për Kremte"
Lou Reed
Pushtom sonte verë e vjetër
Si një grua e përdalë
Kurrë jo, s'e deshta vdekjen
Sall për jetën ndjeva mall
E nxirë festa nga pikëllimi
Diku larg ka tretur qeshja
Rreth e rrotull si hijenë
Ulurin e sillet vdekja
Në të çarat e një dere
Hyn një vashë me vello veshur
Dashuria i hap krahët
Dhe s'beson se është e vdekur
Natë e trishtë derdh kumte vdekjeje
Si të ngre sonte dolli
Për shpirtin e një fëmije
Hija ime ndez qiri
E nxirë festa nga pikëllimi
Diku larg ka tretur qeshja
Rreth e rrotull si hijenë
Ulurin e sillet vdekja
IM GJYSH BESON NË PËRJETËSI
Pret secili ta mëshirojë si fëmijë
Ankohet për dhembjet e qena të paqena
Nëpër trup i derdhet ngathtësia
Vetmia i dhemb më tepër se çdo sëmundje
Im gjysh jeton në botë të mbushur me avuj kujtimesh
Nuk sillet me jetën si diktator
Udhëtar i ngathtë që ka humbur shumë beteja
Im gjysh beson në përjetësi
Ditët i harxhohen shumë shpejt
Edhe ca i kanë mbetur
Si pikat e fundit të verës
Që zvarriten mureve të gotës
"Do të vdes pa e kuptuar
Këtë bukuri shituese", thotë.
__________________

FOTOGRAFITË

(Kim Mehmetit)
Fotografitë janë shumë reale
Ata deshifrohen me çelsin e çasteve
Shihen shumë qartë ngjyrat e jetës
Kjo fotografi ka ngjyrë mallëngjimi
Kjo tjetra këtu ka ngjyrë dhembjeje
Kjo e zbehura ka ngjyrë harrimi
Kjo e grisura ngjyrë zhgënjimi
Fotografitë janë reale
Aty ka krijesa lëvizëse
Që s'e dijnë të ardhmen e tyre
Ua dij orën ditën vitin e saktë
Kur bota do tu mbulohet me mjegullën e zezë
Po ata nuk më dëgjojnë
Jetojmë në dimensione të ndryshme
Mbase edhe ne jemi diku në ndonjë fotografi
Dhe mbase kaherë kemi vdekur
Në një dimension tjetër...
Fotografitë janë reale
Deshifrohen me çelsin e çasteve...
__________________

VASHAT HUDHIN LULE NË DETË

(Viktimave të Otrantos)
Vashat hudhin lule në detë
»I shkretë dhe bosh është deti«
Lule të freskëta si takimi i fundit
Si shpresa që çel në çdo stinë
Lule të freskëta si jeta si vdekja
Vashat hudhin lule në detë
Det i mynxyrshëm, ti detë
Copa pikëllimi
Nxjerr në breg
Vashat hudhin lule në detë
»I shkretë dhe bosh është deti«
Ky varr i kaltër, ky detë
__________________

NUK DO TA SHOH MË RREZEN

Në dritare përplaset vjeshta
Dita kriminele vret metafora
Të mbështjella çastet nga pikëllimi
Rrezen s'do t'a shoh më
Vogëlushen bjonde që shëtiste
Nëpër fëmijërinë e vet të përgjakur
Dhe kërkonte ëndrrën e bukur
Me krah fluture shtegton drejt një ishulli
Ku hyhet veç me pasaportë pafajësie
Rrezen nuk do ta shoh më
Vogëlushen bjonde
Që mbeti përherë fëmijë
Rrezen
Që shndërrit netët me dritë shprese
Netët e mbushura me ankthe pritjeje
__________________

Prozë nga Salajdin Salihu

--------------------------------------------------------------------------------

KREVATI

Ai u drejtua kah pasqyra. Pa një qime të bardhë në kokë. Paska filluar
plakja të më mbështjell kokën, mendoi. Bëri ta shkulte, por sakaq ju
kujtua se ata shtoheshin më shumë. Nuk kishte më shumë se 30 vjet. Ndjehej
tepër i lodhur. Kishte muaj të tërë që nuk mund të lexonte asnjë libër.
Kishte provuar të shkruante disa herë, por mu atëherë fillonte dhe humbej
në honin ëndrrave të bardha. Dëgjonte ca zëra të largët që vinin nga një
tjetër kohë.
Të vetmet gjëra të shkruara që mendonte se nuk duhej djegur ishin ca fleta
ku rikujtonte çaste të këndshme nga jeta fëmijërore.
Kishte një kohë të gjatë që parapëlqente të udhëtonte. Ngjante si një
Ahasfer që nuk e zinte vendi. Ishte ky një dënim që më tepër se sa nga
Zoti i vinte nga mendimet e tij, të cilat i shtegtonin anekënd absurdeve
të kësaj jete. Hodhi pallton dhe bëri të dilte. Iu kujtua se s' ishte
përshëndetur me gjyshin e shtrirë në krevatin e drunjtë, i cili merrte
frymë thellë dhe ndiqte me vëmendje gjitha lëvizjet e tij. Ndjeu dhimbje
për gjyshin, i cili tani ngjante si një fëmijë që pret secili ta
mëshirojë. Jeta është një udhëtim drejt fëmijërisë, mendoi dhe doli nga
dhoma.
E dinte se do të shkonte kohë e gjatë derisa të kthehej sërish.
Që nga ai çast kaloi shumë kohë. Kishte bërë shumë udhëtime. Shumë herë
kishte harruar gjithçka nga e kaluara e vet. Përditshmëria e zhurrmshme ia
vriste të kaluarën në të cilën Ai mendonte se është i kryqëzuar çdo njeri
dhe i gozhduar me kujtimet e bukura apo të hidhura. Vetëm në disa çaste
ndjente se duhej të kthehej, por gjithnjë kishte edhe diçka për të bërë.
Kish mjaftuar një çast, një ëndërr e trishtë dhe ai kishte vendosur sërish
të kthehej në shtëpinë e vjetër, sa t'i pushonte pak eshtrat që i
kërcisnin nga lodhja. Arty e priste gjyshi i shtrirë në krevatin e
drunjtë, ...
...Dhe ktheu.
Gjëja e parë që iu kujtua ishte gjyshi. U drejtua drejt dhomës ku rrinte
ai. Ishte një dhomë e vogël, me ca dritare ku mezi depërtonte drita. Para
se të përshëndetej u drejtua kah pasqyra. Pa vetëm një qime të zezë në
kokë. Kësaj here e shkuli. Pastaj u drejtua nga krevati, por aty në vend
të gjyshit rrinte shtrirë babai.
- Bëre mirë që erdhe - tha babai, që e kishte pritur një kohë të gjatë
shtrirë në krevatin e drunjtë, i cili merrte frymë thellë dhe ashtu gati i
përgjumur ndiqte lëvizjet e djalit të tij, i cili sillej nëpër dhomë si në
një mjegullirë të madhe kujtimesh, duke kërkuar diçka që ende nuk ishte
formësuar në trurin e tij.
Lëvizjet e babait në krevat ishin të ngathta. Ai dukej tepër fëmijëror.
Kërkoi një gotë ujë. Më shumë se sa të shuante etjen, babai, dëshironte të
bindtte veten se Ai ishte në dhomë dhe e gjithë kjo pamje nuk ishte një
imazh i rrejshëm.
Ai kishte vendosur të rrinte më gjatë. Kjo ishte edhe dëshirë e vet babait
të tij me të cilin e lidhnin shumë kujtime, por ca punë që e prisnin me
ngut e detyronin që të largohej. Ai shpresonte se do të kthente shumë
shpejt, posa t'i kryente disa punë të mbetura përgjysmë...
...Dhe iku...
...Që atëherë kaloi shumë kohë dhe ai sërish pas një çasti të tmerrshëm kur
e gjithë e kaluara ju rikthye në kujtesë për një të qindtën e sekondës
vendosi të kthehej.Dhe sërish u kthye...
...Gjëja e parë që iu kujtua ishte babai. U drejtua nga dhoma e tij. Para se
të përshëndetej u drejtua kah pasqyra. Pa ca rrudha në fytyrë. Sytë që i
kishin humbur në zgavra zhyteshin thellë në pasqyrë. Pastaj ktheu kokën
kah krevati i drunjtë. Ai ishte i zbrazur. Indiferent morri një gotë dhe e
mbushi me verë që e kishte sjellur nga larg. Në pikën ku priten tre
boshtet e mureve pa një insekt në rrjetën e një marimange. Eh, kjo
marimangë, tha dhe mezi po qëndronte në këmbë. Ndjehej tmerrësisht i
lodhur, i këputur. Do të bëj një sy gjumë, mendoi, dhe do të dal sërish.
Kishte lënë shumë takime, shumë punë përgjysmë. Hodhi sytë nga fletoret ku
kishte shkruar ca fragmente nga jeta. Do të duhet t'i sistemoj të gjitha,
ose fundja do të duhet t'i djeg, tha vetmevete. Ato ishin të shumta. Do
t'i duheshin më së paku muaj të tërë për t'i shfletuar. Lodhja ia
shtrëngonte trupin. Kapakët e syve i rëndonin. Iu kujtua se dikur këtu
flente gjyshi, kurse më pas babai i tij. Dhe vetëm kaq. Ndjeu se si hapej
dera. Ishte një njeri i ngjashëm me të. I biri i tij ishte kthyer pas një
udhëtimi të largët. Ai ndiqte me shikim gjersa i biri po kridhej para
pasqyrës. Ishte tepër i ngazëllyer. Që të bindej se e gjithë kjo pamje nuk
ishte prodhuar nga ngazëllimi, e thirri të birin me emër. Ia kërkoi edhe
një gotë me ujë. Një lëmsh i madh i ishte mbledhur në gjoks. E dinte se ai
do të ikte së shpejti. Piu ujin. Nata e zezë sterrë e mbuloi botën. Në atë
errësirë të dendur pa fytyrën e gjyshit dhe babait. Ata ishin të
buzëqeshur. Tani do të ishin bashkë. Babai dhe gjyshi si në kor i thanë se
prej tani do të çlirohej nga lodhja dhe do të pushonte gjatë. Pastaj,
ndoshta në një të qindtën e sekondës, u zbardh gjithçka. Ai pa ca silueta
se si përbiroheshin nëpër plasaritjet e derës. Ai ishte vet siluetë që
ndjente dhembje për të birin që ndjehej i lodhur...
__________________

BRAKTISJA

Shtrirë në shtrat dhembjeje ngjante si Gjergj Elez Ali që priste kumtin e
ardhur nga të tjerë rradhë për tu çliruar nga kjo botë e cila i kishte
falur vetëm lule që kishin aromë dhembjeje dhe vetmie. Me vite të tëra
kishte folur vetëm me gjuhën e heshtur e cila nuk deshifrohej nga ata që
nuk kishin kaluar nëpër tunelin e gjatë të sakrificave ku kishte shkelur
këmba e tij. Për vite të tëra, i ngujuar brenda guacës së vetmisë, kishte
ndjerë mungesën e një vaji fëmijëror; mungesën e njerëzve që bëhen të
bezdisshëm me bisedat e gjata për gjëra të rëndomta. Ai gjithmonë kishte
qenë i braktisur dhe asnjëherë nuk kishte kërkuar nga të tjerët t'ia
shkarkonin këtë barrë nga supet e tij edhe pse kaherë kishte pritur që ta
vizitonim, ne që e kishim harruar.
Dhoma, brenda së cilës ai kishte kaluar vite të tëra, ishte e errët. Në
një raft ishte një fletore e vjetër dhe një laps i shkurtë i gdhendur keq,
me të cilin tevona ai shkruante fragmente të shkëputura nga jeta e tij.
Dora e tij e ngathtë, mu si ndonjë korier, çonte kumtet e ardhura nga
zonat e thella të trurit të tij në fushën e bardhë. Shumica e fletave të
fletores ishin të grisura. Do të ketë pasur në netët e gjata çaste
dëshprimi, të cilat do t'i kenë grisur ato kumte.
Ai dëshironte të thoshte diçka, por asnjëri nga ne, që në çastet e fundit
i qëndronin pranë shtratit nuk e kuptonim se ç'dëshironte të thoshte. Sytë
e tij ishin të ngujuar në drejtim të raftit ku ishte fletorja gjysmë e
grisur. Muskujt e gojës, që tani nuk i nënshtroheshin vullnetit të tij,
mezi shqiptonin tingullin "f". Shkronjat tjera ishin aq shumë të largëta
sa ai nuk mund t'i mblidhte dhe t'i rendiste rend. Ata tani kishin dalë
nga kontrolli i pushtetit të tij ndaj fjalëve.
- Fletoren? - e pyeti njëri.
Ai nuk insistoi më të mblidhte shkronjat tjera që duhej ta ndërtonin
fjalën që dëshironte ta thoshte.
Sytë tanë u drejtuan nga fletorja. Sytë e tij, ku tashmë me siguri kishin
filluar të mjegulloheshin pamjet, u drejtuan kah koftori. Dëshira e tij
tani ishte bërë aq e qartë sa secili nga ne e kishin lexuar. Asnjëri nga
ne s'do të miratonte atë dëshirë edhe sikur ta dinim se do të na ishte
mirënjohës dhe do të na falte pse e kishim braktisur. Secili nga ne (këtë
ia thamë njëri - tjetrit më vonë) dëshironte që fletoren, gjysmë të
grisur, ta kishte pronë.
Në mbrëmje acari që bënte jashtë, kishte hyrë padiktueshëm në dhomë dhe
ishte derdhur në trupin e tij. Ai, që disa herë e kishte mposhtur vdekjen
gjatë jetës, ishte nisur drejt një atdheu të ri, për t'u çlodhur në një
ishull të vetsmisë dhe heshtjes, ku çastet nuk shkaktojnë dhembje të
akullta...
Ne kemi vetëm fletoren që e ka shkruar vetmia e plagosur nga dhembjet që
kullojnë edhe në shpirtrat tanë,
ne që i duam njerëzit atëherë kur na braktisin përgjithmonë...
2. "...Janë tre gjëra në jetë që shkaktojnë dhembje: pleqëria, sëmundja
dhe vetmia. Mbi të gjitha vetmia. Vetëm në vetminë e plotë njeriu e njeh
thellësinë e jetës. Kjo është e dhembshme, tmerrësisht e dhembshme,
fatalisht e dhembshme. Dhembjet e vetmisë janë shumë më të tmerrshme nga
ata që mund t'i shkaktojë një sëmundje, sa do e rëndë të jetë... Në
pleqërinë e thellë njeriu i ngjan një fëmije që ka nevojë për njerëzit e
dashur që të mund t'u rrëfehet, ose të kërkojë nga ata mëshirë. Është si
një fëmijë që ëndërron të braktis shtëpinë vetëm që t'i provojë prindërit
se sa e duan... Atëherë, më shumë se kurrë, i duhet prezenca e njerëzve,
zhurrma e tyre, bisedat që shpesh mund të na duken të parëndësishme...
...Ju që tani ndjeni neveri për njerëzit dhe që dëshironi së paku një çast
vetmitar ku do t'i ktheheshit tërësisht vetvetes, në fakt ju kërkoni t'i
ktheheni jetës. Gjithë ato çaste, ato gjëra të padeshifruara, dëshironi
t'i riktheni dhe t'i jetoni sërish d.t.th. dëshironi t'i ktheni ato pamje
të mjegulluara, ngjashëm si fytyrën e një të dashure që nuk qartësohet në
kujtesën tuaj, në atë mbretëri të thellë të errësirës që fshehet matanë
syve tuaj, siç nuk ndodh rasti me fytyrat e të tjerëve që nuk ju bëjnë
përshtypje. Kjo nuk ndodh me ta sepse nuk u keni kushtuar kujdesin tuaj,
prandaj edhe fytyra e tyre është e qartë, thuajse reale. Mund t'ua dalloni
çdo imtësirë. Ndërkaq me njerëzit e dashur ndodh e kundërta. Shfaqet pamja
ireale, sepse atë e keni kërkuar te ato gjatë tërë jetës. Mu ashtu
rishfaqen edhe imazhet që përmbajnë në vete fatkeqësi të shumta dhe nuk të
lënë të qetë. Asnjë çast. Andaj kërkon që së paku për disa orë të kesh
dikend pranë dhe t'i rrëfehesh. T'ia shqiptosh klithjet. Të çlirohesh nga
ato. Së paku të krijosh idenë se duke folur për fatkeqësitë i flak nga
qenia, siç e flakim një copë të hidhur pështyme. Dhe, mbase, atëherë
ndjehesh i lehtësuar...
...Shumë njerëz kanë provuar, me vetdëshirë, të mbyllen në kullën e vetmisë
ku i janë kthyer tërësisht vetvetes, por, qoftë vetëm për një çast, siç
ndodh me mua, në këtë natë të vonë ku në qelq përplasen krokama, kanë
dëgjuar kumtin: Jashta kësaj bote ka krijesa të ngjashme si ti. Provo që
tu rrëfehesh. Vdekjen ta kesh më të lehtë. Ti ke nevojë për këto krijesa.
Sa do që të jenë të mjera, janë pjesë e jetës sate. Dhe pas këtij kumti, i
cili ka ardhur nga zonat e errëta të universit të qenies, kanë zbritur nga
majat e vetmisë dhe janë bërë pjesë e asaj bote tokësore, së paku për një
kohë...
...Si një njeri i barasvlerësuar me një qenie mitike, isha i papranueshëm
nga njerëzit e tjerë, që ushqejnë jetën me gjëra të zakonshme; që nuk i
janë kthyer asnjëherë vetvetes. Ata nuk dinin ta çmonin dashurinë time.
Unë u falja dashuri, ndërsa ata përbuzje... Ata asgjë nuk kanë ndryshuar,
as sot e kësaj dite, por unë e ndjej mungesën e tyre. E atyre që më kanë
braktisur. Më kanë flakur nga kujtesa... Unë jetoj diku në hiç. Jashta
koordinatave që i njohin dhe i ngulfasin njerëzit tjerë, të kënaqurit, të
gëzuarit, që çdo natë dëgjojnë gumëzhimën e fëmijëve të tyre, qortimet e
gruas që mendon se e ka humbur edhe atë pushtet të paktë. Kjo është shumë
e natyrshme... Unë gjatë gjithë jetës kam dëgjuar zërin e gjësendeve që më
rrethojnë. Si njerëzit më tallnin me palëvizshmërinë, me ngrirjen, me
vdekërimin e tyre. Disa herë i kam lëvizur që të mos ndjehesha i braktisur
dhe i ngrirë si ato; vetëm të krijoja idenë se jetoj mes qenieve të gjalla
që vetëm për nga forma dallojnë nga njerëzit...Me atë kukullën skaj dhomës
kam biseduar me vite të tëra. Vetëm ajo, që duket e pashpirtë, mbase e ka
ndjerë pikëllimin tim. Vetëm ajo i ruan ato fjalë në vetvete, por asgjë
nuk mund të tregojë sepse i kam folur me gjuhën e heshtur. Me gjuhën e
vetmisë... Fjalët që thuhen në heshtje nuk shqiptohen kurrë, nuk
interpretohen, sepse nuk përcillen përmes veshit në mendje, por
drejpërdrejtë, pa ndihmën e asnjë organi. Pyeteni kukullën dhe përgjigjet
do t'i zbuloni diku në qenien tuaj. Pas shumë vitesh vetmie që dhemb
pamëshirshëm...Dhembjet e shkaktuara nga vetmia janë shumë më të tmerrshme
se sa dhembjet që mund t'i shkaktojë një sëmundje apo ngathtësia e
pleqërisë..."
I lexova këto rrëfime shpejt e shpejt. Ishte natë e errët. Dhembja më
ishte mbledhur në gjoks si një topth që pret të shpërthejë, si një bing
-bang për të krijuar më pas planete të tërë dhembjeje në qenien time.
Kalova shumë faqe. Doja të arrija sa më shpejt në faqen e fundit ku mes
tjerash shkruante: "Kjo fletore duhet të vijë me mua edhe në anën tjetër".
Ishte një testament i cili i jepej më shumë vetvetes dhe i cili nuk u
plotësua kurrë.
Si asnjëherë në jetë nuk jam ndjerë më i braktisur...
3 tetor 1997
__________________

PIKTURA E ZEZË

Vogëlushi G., vizatoi një diell të buzëqeshur dhe qiellin blu. Përfundi
shënoi: "Perspektiva". Gjersa vizatonte një flutur, sakaq në dhomë, hyrën
babai dhe disa piktorë, miq të tij. Posa panë vizatimin filluan të
diskutojnë mes vete për shumë dobësi në vizatim.
- Nuk bën assesi që dielli të jetë i buzëqeshur, sepse kjo botë nuk është
aq e lumtur dhe optimiste, - tha piktori më i ri nga të gjithë dhe bëri
disa ndërhyrje në vizatimin e vogëlushit G. Dielli tashmë dukej i
vrenjtur.
- Të them të drejtën, - tha piktori tjetër- mua më pengon se pse në këtë
qiell blu nuk ka asnjë re. Mendoj, vazhdoi ai, që të vizatohen disa re.
Dhe ashtu bëri. Mbuloi diellin me re të bardha.
Piktori më i vjetër nga të tjerët, që posa kishte përfunduar së lexuari
gazetën, në faqet e së cilës kishte shumë lajme për ditët e zeza që duhej
të pasonin, u ngrit nga kolltuku i mbështjellë me lëkurë antilope dhe
filloi të përmirësonte edhe disa gabime të tjera në vizatim. Retë e bardha
i bëri të zeza, ndërsa ato pak rreze dielli u humbën pas ngjyrës së zezë,
ku, tashmë, nuk kishte as diell, as qiell blu, as flutur.
Babai, që mburej me talentin e birit të tij, dhe piktorët, pas ndërhyrjeve
në vizatimin e vogëlushit G., ia nisën një bisede të gjatë brenda asaj
dhome të ngushtë ku mungonte humori.
Vizatimi qëndronte i varur në mure me të gjitha përmirësimet që kishin
bërë piktorët, të çmuar nga kritika e artit figurativ dhe të dekoruar me
çmim për vepër jetësore. Ishte një fletë e zezë. Përfundi ishte vetëm
fjalia e shkruar me flomaster: "Perspektiva".
Vogëlushi G. rrinte i heshtur. Sytë i kishte të ngulitur te shishet me
ngjyrë të bardhë dhe blu. Dëshironte të ndërhynte në atë vizatim: të
mbulonte atë sfond të zi me bardhësi, pastaj sërish të vizatonte diellin e
buzëqeshur, që do të lëvizte në qiellin blu. Në atë hapësirë ku do të
dominonin ngjyra e bardhë dhe blu, mendonte të vizatonte flutura të
larmishme dhe zogj që mbartnin në sqep këngë me të cilën ushqenin
hapësirën dhe fëmijët e lumtur, bashkëmoshatarë të tij. Por, vogëlushi G.
nuk mund të bënte asnjë korrigjim, sepse aty ishin piktorët e njohur, që
në vend të verës pinin ngjyrën e bardhë dhe blu, me të cilat ai do të
përfundonte vizatimin e pagëzuar "Perpektiva".
__________________

ILUZIONET

Gjithnjë e më shumë largohem nga një ishull ku ende jeton një fëmijë, i
cili ka shumë iluzione për jetën. Sa më shumë rritem aq më shumë treten
iluzionet.
Si fëmijë ëndërroja të bëhesha futbollist. Kurrë s'u bëra. Më pas luftëtar
që do të çliroja nga të gjithë armiqtë të dashurën e zemrës sime. Do t'i
thenim të gjitha rregullat e të mëdhenjve e do të martoheshim si të
vegjël, ashtu si fqinjët tanë.Asnjë armik nuk e vrava, as i theva
rregullat e më të mëdhenjve. E dashura ime e vogël iku dhe kurrë më nuk u
kthye. Kur vdiqën këto iluzione, fillova të merresha me libra. Lexoja e
lexoja. Me orë e ditë të tëra. Shëtisja nëpër vise të ndryshme, në
civilizime tjera. Ishte kjo një shetitje fiktive. Te secili shkrimtar
shihja një mesi. Secilës fjalë i besoja. Më kishin thënë se shkrimtarët
janë engjuj dhe çdo libër ishte i mirë. Në jeta vërejta të kundërtën. Pra
humba edhe këto iluzione.
Dikur fillova të shkruaj. Do të bëhem shkrimtar, u thoja shokëve. Do të më
njihnin të gjithë, do të më lexonin në libra leximi a historie. Unë do të
isha i lumtur sepse do ta kisha fituar pavdekësinë. Dikur e pashë se kjo
nuk është fare e rëndësishme. Se duke shkruar s'e fitova dot përjetësinë,
por vetëm mposhta bezdinë që më rrethonte vazhdimisht. Pavdekësia filloi
të më duket gjëja më idiote që e pretendojnë njerëzit.
Më pas gjeta ngushëllimin te një vajzë. Te e dashura ime, të cilës,
shpresoja se do t'i plotësoja çdo dëshirë, se prindërve të mij do t'u
mundësoja një pleqëri të mbarë e të begatë dhe se do t'i gëzoja me
diplomën e fakultetit. Gjithashtu kisha iluzionin se do të kisha shtëpinë
time, një veturë luksoze, një jetë komode. Dhe këto iluzione u tretën, si
shumë iluzione të tjera. Jo nuk më dhimbsen këto iluzione që treten
përgjithnjë, por tmerrohem se s'më ka mbetur asnjë iluzion. Ky është
shkaku që më shtyn të kthehem sërish te ai fëmija i atij ishulli të vogël
të cilit dua t'ia vjedh disa iluzione, sa për të freskuar ditët e
zhveshura pa asnjë gjeth iluzioni. Fëmija nuk do të shqetësohet nëse e
heton se ia kam vjedhur disa iluzione, sepse ai ka shumë të tjerë.
Fëmijët nuk e dijnë se të rriturit janë vjedhës të mëdhenj iluzionesh.
Këtë do ta kuptojnë kur do të rriten, atëherë kur do ta ndjejnë se sa
shumë i kanë paguar jetës, e cila nuk blen asgjë me para po me iluzione,
të cilët fatkeqësisht nuk shumëzohen si paratë...
__________________

NËNA

Nëna sit mendime mbi magjen e vjetër. E vështroj dhe ndjej dhembje. Asgjë
nuk i fala në jetë. S'pata kohë ta merrja vetëm një ditë në shetitje. Sa
keq. Gjithmonë i harrojmë njerëzit që na duan dhe gjithmonë na falin
kujdesin e tyre pa kërkuar asgjë si kundërvlerë. Kjo është nëna më e
dashur se gjithë nënat tjera në botë. Kur marr udhë në një lot të saj
dendësohet gjithë dhembja e kësaj bote. Për të gjithmonë jam fëmijë. Aq i
pazoti jam sa ajo ende nuk ka besim në mua? Jo. S'e besoj. Ajo vetëm ndjen
se ka ende shumë gjëra për të më falur, prandaj, si çdo nënë, s'mund të
rrijë e qetë, po nuk më fali gjitha gjërat, gjithë mirësinë, kujdesin e
vet amnor, edhe atëherë kur ne fëmijët e nënave mendojmë se nuk kemi fare
nevojë për atë kujdes.
Nëna sit mendime mbi magjen e vjetër. Ajo botë e mirësive, që te çdo
fëmijë i lënduar sheh fytyrat tona...

UDHËTIMI

- Për ku udhëtoni, zotëri?
S'di prej më erdhi ky zë i ëmbël. Ktheva kokën pas dhe pashë plot udhëtarë
që koteshin. Shikimi mu ndal tek një femër e re dhe e bukur, e cila sipas
të gjitha gjasave mund të kishte bërë atë pyetje dhe pasi nuk kishte qenë
e interesuar për përgjigjen rrinte indiferente.
- Për ku udhëtoni, zotëri?
Ishte po i njëjti zë. Sërish ktheva kokën pas, por kësaj here të gjithë
udhëtarët ishin të zgjuar dhe pëshpërisnin emrin tim. Do të përgjigjem,
mendova. Po, do të përgjigjem dhe pikë...
- Për askund, zonjushe! Hë, jeni e kënaqur?!
Ajo nuk foli. Të gjithë më shikuan të habitur. Pas pak autobusi u ndal.
Shoferi oshfau rëndë, ndërkaq konduktori pasi i shikoi të gjithë udhëtarët
zbriti poshtë. Autobusi sërish nisi, ndërkaq unë nxorra një gazetë që e
mbaja në çantë dhe bëra kinse e lexoja.
- Për ku udhëtoni, zotëri?
Sërish ktheva kokën pas, por kësaj herë nuk pashë asnjë udhëtar.
- Ku shkuan udhëtarët? Përse zbriti konduktori? - e pyeta shoferin. Ai më
shikoi me habi. Sipas tij unë kisha qenë udhëtari i vetëm në autobus. Kjo
vërtet ishte një lojë e çuditshme. A nuk kishte pak më parë në autobus
plot udhëtarë që koteshin si arinj, e pastaj me sy të zgurdulluar
pëshpërisnin emrin tim? A nuk zbriti konduktori pas ofshamës së shoferit?
A nuk ishte aty një vajzë e bukur që me zërin e saj të ëmbël formulonte
pyetjen: - Për ku udhëtoni, zotëri? A nuk i thashë se udhëtojë për askund?
... Të gjitha këto pyetje ishin për shoferin e autobusit, por edhe ai
mungonte...

PIKTURA PREJ GJAKU

Sipas dekretit të firmosur nga Lartmadhëria në sheshin e kryeqendrës do të
duhej të bëhej një pikturë me përmasa të mëdha që me bukurinë e vet do të
magjepste çdo kalimtar dhe do të tërhiqte vizitorë nga të gjitha anët e
botës. Në vend të ngjyrës së kuqe, që duhej të dominonte në pikturë, do të
përdorej gjaku i foshnjave. Piktorët, që e kishin pritur me entuziazëm
këtë ofertë të Larmadhërisë, ishin gati. Puna mbetej tek mjekët. Ata,
përmes pompave speciale, duhej të thithnin gjakun nga damarët e foshnjave.
Në dekret parashihej që secilit prind t'i paguhej gjaku i foshnjës, që
paraqiste zemërgjërësinë e Lartmadhërisë, siç shkruante në dekret. Çdo
mospajtim do të thoshte mossolidarizim me idenë fisnike të Larmadhërisë
dhe rebelim kundër të bukurës, artit, për të cilat gjëra ligji ishte shumë
i rreptë.
Banorët e kryeqendrës, për të dëshmuar solidarizimin me këtë ide të
Lartmadhërisë për krijimin e veprës monumentale artistike, siç do ta
quante një nga piktorët e nderuar, prisnin rend në hyrje të spitalit
shtetëror ku thithej gjaku i foshnjave dhe posa përfundonte punën mjeku
ata delnin me foshnjat e vdekura në krah.
Piktorët kishin propozuar që piktura të kishte dimensione më të mëdha se
sa parashihej në dekret. Këtë e lejonte edhe ligji, i cili garantonte
lirinë krijuese të artistëve. Shteti nuk i dënonte kurrë artistët. Ata
ishin shtresa më e respektuar nga Lartmadhëria. Drekat dhe darkat solemne
në sallonet perandorake për artistët ishin rëndomësi. Falë kësaj dashurie
Lartmadhëria gëzonte respektin më të madh nga artistët që secili i kishte
kushtuar emrit të tij ndonjë vepër artistike. Dënoheshin vetëm
përdhunuesit e artit. Në mesin e piktorëve kishte pasur propozime që
piktura prej gjaku t'i kushtohej Lartmadhërisë, mirëpo, këto ishin
kundërshtuar nga vet ai. Lartmadhëria që edhe vet shkruante poezi,
pikturonte, kompozonte dhe merrej edhe me publicistike e kritikë kishte
deklaruar se duke lejuar që kjo vepër e madhe t'i kushtohej atij do të
mund të lindte dyshime te armiqtë e Perandorisë se piktura nuk bëhej për
masën e gjërë popullore që do të kënaqej nga bukuria e pikturës, por
thjesht për qëllime personale. Lartmadhëria thoshte se arti duhej të bëhej
për të tjerët, ndërsa që të realizohej një pikturë monumentale duhej liria
krijuese e piktorëve, ndërsa bërja e një portreti cenonte kreativitetin e
piktorëve. Nuk ka rëndësi nëse do të isha unë në pikturë ose jo, thoshte
ai, është më e rëndësishme që ajo të jetë e bukur. Edhe unë, shtonte ai,
dua që të kënaqem duke e parë pikturën. Nëse ju, u thoshte piktorëve, do
të pikturonit portretin tim, atëherë unë s'do të ndjeja kënaqësitë që e
krijon arti. Piktorët i kishin mirëpritur këto ide fisnike dhe modeste,
siç i quanin ata.
Gazetat shkruanin vazhdimisht për projektin që duhej të fillonte së
shpejti. Sipas tyre ky ishte një ndër kontributet më të mëdha të shtetit
për artin, andaj çdo prind do të duhej të ishte krenar që gjaku i
foshnjave të tyre i shërbente të bukurës, artit. Çdo flijim për artin
është fisnikërim, shkruante një shkrimtar, i vlerësuar nga kritika
letrare. Gazetat nuk shënonin asnjë rast kundërshtimi nga prindërit,
fëmijët e të cilëve do të varroseshin me të gjitha nderimet e shtetit,
ndërsa shpenzimet e varrimit i mbulonte vet Lartmadhëria nga arka e vet
personale, si një kontribut modest për artin, siç thoshte ai. Sipas disa
shkrimeve gazetareske kishte pasur prind zemërgjërë që kishin tentuar vet
t'i hiqnin shpenzimet, sepse, siç shkruanin gazetat, shteti u bënte atyre
nderin më të madh. U kërkonte fëmijët. E cili prind nuk do t'ia falte
foshnjën shtetit që tregonte aq shumë dashuri për to? A nuk ishte piktura
monumentale e të gjithëve, ndërsa foshnja vetëm e prindërve? A nuk ishte
interesi shtetëror mbi të gjitha interesat tjera personale? Kishte pasur
propozime që ditën e varrimit të foshnjave të organizohej një festë e
madhe shtetërore. Kështu pyesnin e shkruanin gazetarët...
Kur piktura, me përmasa më të mëdha se sa e kishte paramenduar
Lartmadhëria, ishte gati, të gjithë që kishin merita të njëjta ndjeheshin
të lehtësuar.
Kjo është një vepër e të gjithëve: të atyre që kishin falur gjakun e
fëmijëve të vet; të mjekët që ua kishin thithur gjakun e foshnjave me
pompa; të piktorëve që të përgjakur me net të tëra kishin bërë pikturën;
të gazetarëve e shkrimtarëve që kishin frymëzuar njerëzit për ta përkrahur
idenë e fisnike të Lartmadhërisë...
Kështu fliste kryesuesi i punimeve përpara turmës krenare që e shikonte
pikturën e veçantë që s'gjendej askund tjetër pos në vendin e tyre...
__________________

E VËRTETA PËR PERANDORIN E VDEKUR

"Këtu pushon Perandori X. që i frikësohej çdo qenie njerëzore". Glauku
lexoi mbishkrimin në rrasën e varrit dhe ofshau. Ai nuk e dinte se kush
ishte ky Perandor, në ç'kohë kishte jetuar, në i kishte dashur gratë apo
jo. Duhet të ketë qenë një idiot i zakonshëm, që historianët, këta poetë
pa imagjinatë, duke mos ditur të bënin art kishin shpikur këtë gënjeshtër
të madhe që t'i besonin pastaj edhe vet, tha vetmevete dhe vazhdoi rrugën
thuajse nuk i bëri aq shumë përshtypje mbishkrimi. Në të vërtetë ai
shtirej se s'i kishte bërë përshtypje. Fjalia e mbishkrimit i qarkulloi
disa herë nëpër kokë. Ai nuk ndjehej i qetë as në zyrën e tij. Vera, një
nëpunëse që punonte në të njëjtin vend pune e hetoi se Glauku bluante
diçka në kokë. Kur ajo ia shprehu këtë, Glauku vetëm buzçqeshi për ta
mashtruar atë se s'kishte ndodhur asgjë e veçantë. Për herë të parë në
jetë i kërkoi Verës cigare. Në kohën e drekës nuk zbriti në menzë. Disa
herë e pyeti Plutorin për jetën e Perandorit X. Përgjigja ishte e njëjtë:
"Perandor më i tmerrshëm në historinë njerëzore. Gjakatar. Vrasës.
Përdhunues...". Ndonëse kishte ngulmonte të dinte më shumë për të, nuk
morri përgjigje më të plotë. Fjalët "gjakatar", "vrasës", "përdhunues",
nuk e ngopnin kërshërinë e tij. Si është e mundur që jeta e një njeriu të
cilit iu nënshtrua çdo qenie njerëzore të përmblidhej vetëm me një fjali
të vetme, i tha Verës së habitur, pa mos i sqaruar për për cilin njeri e
kishte fjalën. Kur ajo ngulmoi të dinte më shumë për njeriun, "jeta e të
cilit ishte përmbledhur vetëm me një fjali të vetme", Glauku kishte vuri
buzën në gaz dhe u largua, duke marrë misterin me vete.
Glauku asnjëherë nuk kishte qenë aq shumë kureshtar. Si rëndom atij i
bënin përshtypje vetëm gratë e bukura. Më parë se sa të bisedonte për
ngjarjet që ndodhnin gjatë ditës, ai preferonte t'i vardisej Verës dhe të
kërkonte nga ajo një natë, e cila për të ishte më e vlefshme se sa një
jetë e tërë e mbushur me biseda për gjëra të rëndomta për të cilat nuk ia
vlente të diskutohej fare.
Vera, e cila ishte një grua që ia kishte ënda t'i mundonte meshkujt, ia
lejonte Glaukut t'ia prekte gjinjtë e fortë apo t'ia lëshonte dorën mes
këmbëve, por kurrë nuk ia kishte falur as një natë të vetme. Vera që dinte
t'ia hudhte mjegullën mbi kokë Glaukut edhe kësaj rradhe kishte menduar të
sillej ashtu, mirëpo indiferenca e tij e kishte bërë kurreshtare. Ajo e
dinte se Glaukun e mundonte diçka, por buzëqeshja e tij nuk e jepte
përgjigjen e plotë, në këmbim të së cilës Vera do t'ia falte një natë aq
shumë të dëshiruar nga Glauku, i cili tashmë ishte në një botë krej
tjetër. Ishte në kërkim të një njeriu, jeta e të cilit përmblidhej vetëm
me një fjali.
Ç'është ky perandor i çuditshëm që i frikësohen edhe historianët, mendoi
dhe shtriu shikimin lart në tavan, ku iu duk se lexoi fjalët e
mbishkrimit. Ai nuk e dëgjoj as përshëndetjen e Verës, e cila tashmë bëhej
gati për të ikur pasi kishte përfunduar orari i punës. Glaukut nuk iu
kujtua se përshëndetja e saj ishte ofertë për një puthje. Vera hodhi
mantelin në krah dhe doli. Tek zbriste shkallëve iu kujtua se Glauku as e
kishte përshëndetur. U kthye sërish që ta paralajmëronte se orari i punës
kishte përfunduar dhe se ai tashmë duhej të ikte. Kur ajo hyri në zyrën e
tij ai vazhdonte të rinte ulur në kolltuk me shikim të drejtuar kah
tavani. U desht që ta trazonte disa herë mendjen e tij të mjegulluar që ai
të kthehej në këtë botë. Arsyetimi i tij për ta refuzuar ofertën e Verës
për ta shoqëruar nuk ishte bindës. Pasi iku Vera me puthjen që ia vodhi pa
e diktuar fare, Glauku u ngrit nga kolltuku, veshi pallton dhe doli. Gjëja
e parë që i ra ndër mend ishte ideja që të mos kalonte nga rruga që
shpiente srejt varrit të Perandorit, por një forcë e çuditshme e
padefinuar e tërhiqte drejt asaj fjalie që qarkullonte në kokën e tij,
ngjashëm si një refren kënge që përsëritet vazhdimisht kur gjilpëra e
magnetofonit nuk mund të kalojë në vijën tjetër të pllakës. Ishte hera e
parë që kishte kaluar nga ajo rrugë e cila e tërhiqte me një forcë të
çuditshme.
Sakaq iu kujtua Vera. Fytyra e saj e bukur. Trupi i saj i rregullt. Frika,
si rrëshirë e ftohtë iu derdh nëpër trup. Edhe ai ishte një nga qeniet
njerëzore që ndjente frikë nga Perandori X. Iu duk se ky perandor i
çuditshëm do ta thirrte në mbretërinë e vet që t'ia tregonte jetën e tij,
pa mos i dhënë mundësinë që të kthehej në dimensionet e kësaj bote t'ua
tregonte të vërtetën të tjerëve.
Çdo vendim tjetër pos atij që të kalonte nga varri i Perandorit, në të
cilin kishte një ndërhyrje bëhej i pavlefshëm.
Nga varri filloi të dilte tym dhe të formësohej një siluetë njeriu. Glauku
kurrë nuk kishte besuar në fantazma. Shekspirin, që e lexonte me aq ëndje
Vera, e pandehte si të sëmurë mental që kishte frikë nga fantazmat. Njeriu
përfundon aventurën e quajtur jetë ditën kur ia ndezin qirinjtë, i thoshte
Verës, pastaj fillon hiçi, asgjëja, harrimi. Jeta, i thoshte Glauku asaj,
është një ëndërr e gjatë që kurrë nuk arrijmë ta tregojmë sepse gjithnjë
jemi pjesë e saj. Ajo mund të tregohet vetëm në të qindtat e sekondës, aq
sa zgjat mundësia e njeriut për ta treguar jetën e vet në kufirin jetë -
vdekje. Edhe sikur të kishin kohë më shumë ne s'do të dëshironim ta
tregonim, i thoshte asaj, sepse do të na dukej punë e kotë.
Në raste të tilla çdo njeri do të ikte me të katra. Por në qenien e
Glaukut kërshëria për të ditur më shumë rreth Perandorit ishte më e madhe
se frika.
- Unë jam Perandori X. hija e të cilit tmerroi çdo qenie njerëzore. -
Ishte një zë kumbues.
Ç'perandor idiot, mendoi, si gjithë perandorët edhe ky ende nuk dëshiron
të hjekë dorë nga pushteti që ndërtohet duke i frikësuar njerëzit. Tashmë
këtë pushtet dëshiron që ta ndërtojë përmes fantazmës së vet, mendoi.
Fytyra e Perandorit X. që ishte formësuar kishte ngjyrë të kuqremtë.
Glaukut iu duk shumë i zakonshëm. Kishtë ca sy të vegjël të humbur në
zgavra. Hundë pak të shtypur, sikur t'i mungonte ashti. Rreth syve kishte
ca njolla të zeza. Sipas të gjitha gjasave, mendoi, ka pasur probleme me
tensionin e gjakut dhe sakaq iu shfaq fytyra e Verës dhe njollat e zeza
rreth syve që shënonin fillimin e ciklit menstrual.
- Vërtet nuk të bën përshtypje rishfaqja ime? - ishte një pyetje që më
tepër Glaukut iu duk si një thirrje për ta mëshiruar se sa një pyetje
perandori, pas së cilës si rëndom nuk pritet përgjigjja, por heshtja e
amshuar, harrimi, vdekja...
- E çuditshme! Si ka mundësi që me një pamje kaq të zakonshme të tmerrosh
njerëzit. - tha Glauku. Shikimi iu ngulit në rrasën e varrit ku lexoj
vetëm "nuk sundojnë". Mjegulla e lëshuar sipër varrit ia pamundësoj ta
lexonte fjalinë e plotë. Perandori e shikonte dhembshëm. Zëri i tij
kumbonte.
- Në fakt unë nuk e sundoja botën siç më pandehnin njerëzit, por ishin
njerëzit që më sundonin mua. Njerëzit kishin nevojë t'i përkuleshin
dikujt. Unë isha i zgjedhuri i tyre. Idhulli. Unë isha vetëm një aktor që
duhej të sillesha egër me ta. Sa më tepër që bëhesha i mëshirshëm ata
tmerroheshin e kjo do të thoshte se e kuptonin që unë aktroja, se nuk isha
idhulli. Kjo bindje e tyre mund të mposhtej vetëm përmes egërsisë. Me më
shumë vrasje dhe gjak. Dhe veproja ngase kisha frikë nga vdekja. Përmes
saj unë e ushqeja jetën time që e doja më shumë se sa një femër që nuk
pata kohë ta dashuroja, sepse më duheshte të vrisja, të vrisja... Gjithnjë
besoja se ky ceremonial do të ishte i përkohshëm. Se edhe unë do të mund
të çlirohesha nga sundimi i njerëzve, nga pushteti i tyre, nga roli që më
kishin caktuar. Kjo ishte tepër e vështirë. E pamundshme. Kishte vetëm një
zgjidhje: të ndërroja rolet. Ata të bëheshin perandorë, kurse unë sunduesi
i tyre. Por në këtë rast do të duhej të isha unë i vdekuri. E përse, përse
të vdisja kur kisha mundësi të jetoja duke u ushqyer me jetërat e tyre. A
nuk është jeta ime më e vlefshme se sa jetërat e shumë njerëzve të tjerë?
- Jo! - bërtiti Glauku. - Jo. Jeta e shumicës është më e vlefshme se sa
jeta e një njeriu sa do i përkryer të jetë ai.
- Edhe unë kështu kam menduar deri sa nuk u bëra perandor, mirëpo pastaj
gjithçka ndryshoi. Nga lartësia e fronit njerëzit të duken të vegjël, të
parëndësishëm, si të tillë ata ngjajnë në miza që nuk të dhimbsen kur i
shkel. Pastaj ata vet e dëshironin një gjë të këtillë. Po të dëshironin
diçka tjetër ata do ta kishin, por ja ata dëshiruan një perandor të egër
që do t'i vriste dhe po ai perandor vetëm egërsi u fali.
- Ti kishe mundësi të sundoje edhe pa mos vrarë!
-Unë e fillova me gjak, me vrasje, andaj ashtu edhe do ta përfundoja rolin
tim që ma caktuan njerëzit. Ata vet më zgjodhën. Andaj vet e dëshironin
gjakun dhe vdekjen e cila u shtri edhe mbi njerëz të tjerë që nuk e donin
këtë, por çdo shmangie nga roli ishte fund i jetës sime...
Glauku ishte shtangur. Sakaq i ishin kujtuar bisedat e nëpunësve të tjerë
që qeshnin me njerëzit që vriteshin gjersa ata lartë, në zyrat e tyre, ua
futnin duart nën këmisha nëpunëseve dhe ua shtërngonin gjinjtë. Sakaq iu
kujtua Vera, fytyra e saj e bukur, gjinjtë e saj të fortë. Iu kujtua edhe
Plutori i cili nuk kishte dashur t'i fliste për jetën e Perandorit X.
Tymi kishte filluar të ngjitej drejt qiellit. Gjithçka ishte përhumbur.
Fantazma kishte zbritur në varr apo ishte ngjitur në qiell së bashku me
tymin. Këto fjalë nuk ishin shënuar në asnjë libër historie. Në gurin e
varrit tani kishte një mbishkrim tjetër: "Këtu pushon X. që e kishin
sunduar njerëzit e kësaj bote..."
Vera kishte arritur. E shikonte e habitur Glaukun që nuk u ishte
përgjigjur thirrjeve të shumta të saj. Glauku e hetoi prezencën e Verës që
qante. Ndjeu një lehtësim nëpër trup. Kurrë më nuk do të kthehem në zyrën
time, i tha Verës, të cilës nuk harroi kësaj rradhë t'ia kërkonte natën e
cila shtrihej para tyre dhe i ftonte të bëheshin pjesë e saj.
__________________

ALPINISTI

Është një maje që të fton si një vashë për të të falur trupin e saj të
brishtë. Ti nisesh drejt saj. Që në çastin kur fillon të ngjitesh te
secila krijesë njerëzore sheh nga një armik të përbetuar që synon ta vrasë
idealin tënd të ngjitjes lart. Armik ke edhe krijesat tjera, ku mund të
fshehet intriga njerëzore. Armik ke diellin që t'i nxin pamjet dhe ta humb
orientimin. Armik ke akullin nën këmbët tua që ecin në një drejtim. Ti ke
vetëm armiq. Edhe gjymtyrët, që mund të mos i nënshtrohen vullnetit tënd
gjersa ngjitesh drejt majës ku valon vetëm flamuri i atij që është ngjitur
i fundit - flamuri i fituesit. Është pak e rëndësishme kush është ngjitur
i pari. E rëndësishme është se kujt i valon flamuri...
...Dhe kur arrin në atë maje, nëse arrin ndonjëherë, ti se ndjen, por ato
që kanë mbetur poshtë, pra njerëzit e vegjël dhe të pavlefshëm (se kështu
duken ata nga lart), pëshpërisin se ke ndryshuar shumë. Po këto pohime
vdesin thellë në qeniet e tyre. I vret hija jote e madhe që shtrihet kudo
në qeniet e tyre.
Ata thonë, vetmevete: -Kështu ndodh me secilin që ngjitet në majën më të
lartë që quhet FRON.
Maje e cila të fton si një vashë e brishtë të ta fal humbjen, të cilën e
ti e ruan si trofe dhe e shkëmben vetëm me jetën tënde.
__________________

BALA

Lajmi për vrasjen e qenve u shpërnda që në mëngjes. Arsyeja: bartnin një
epidemi të rrezikshme.
- Sërish me eksperiment!- tha babai.
- Ç'lidhje ka kjo me eksperimentet?! - pyeti nëna.
- Lista e qenve që do të vriten është bërë sipas emrave të pronarëve të
tyre. Nuk është fjala për epidemi por për provokim.
Pas këtij dialogu të shkurtë babai u mvrenjt. Bëra kinse nuk dëgjova
asgjë. Mendja më shkoi te Bala.
Në mbrëmje babai na mblodhi të gjithëve në dhomë dhe pasi na foli për
dekretin na kumtoi vendimin e tij të prerë: Balën nuk do ta dorëzonte.
Sytë tanë ku shkrepi një shkëlqim i çuditshëm sinjalizonin se në qeniet
tona të mbushur me gërmadha të tëra droje fryu një erë e lehtë gëzimi. Ai
vetëm kaq tha dhe heshti. Duhej ta lenim vetëm në dhomë me nënën. Nga
jashtë e dëgjova se Balën do t'ia dorëzonte dajës për ta fshehur.
Pas shpalljes së dekretit të gjithë filluam ta shikonim ndryshe Balën.
Ndjenja se mund ta humbnim përgjithmonë e bënte shumë të rëndësishëm në
jetën tonë prej njeriu.
Daja, i cili erdhi të nesërmen, si rëndom nuk fliste shumë. Ishte i prerë,
si çdo njeri që din t'i fsheh gjërat. Kur ai iku të gjithë filluam të
qanim, qau edhe babai edhe nëna, ne qanim për Balën, ndërsa ata qanim për
Balën dhe për ne, për dëshirat tona fëmijërore.
- Përse i vrasin qentë? - pyeti motra e vogël.
- Qentë nuk i bëjnë dëm askujt! - tha vëllau.
E ëma heshtte dhe dëneste. Në jetën e saj kishin ndodhur gjëra edhe më të
tmerrshme. Kishte pasur vetëm pesë vjet kur partizanët, "ata që
përshëndeteshin me grusht", ia kishin nxjerruar babain t'ia pushkatonim në
sheshin e fshatit, ku ajo së bashku me motrat dhe vëllaun e vetëm që do
t'i vdiste më vonë në moshë të re, kishin dalë të shihnin se si do t'ia
vrisnin babanë, i cili vetëm u kishte buzëqeshur te qëndronte i mbështetur
për muri, para mitralozit i cili duhej të derdhte vdekjen në trupin e tij.
Një dekret tjetër në çastin e fundit kishte anuluar vendimin për
pushkatim. Kësi ngjarjesh të tmerrshme ishin shënuar shpesh në ditarin e
pashkruar të jetës së saj.
Babai pasi shikoi motrën e përlotur tha me dënesje: Ata i pengojnë këtij
shteti.
Unë rrija i strukur në një qosh. Jetoja në një botë më të bukur, ku
mblidhja lule manushaqeje që do t'ia sillja nënës në mbrëmje, ndërsa Bala,
që lehte ëmbël, më ndiqte pas. Bisedat në dhomë sikur hynin nga një botë
tjetër në të cilën nuk dëshiroja të kthehsha, por për inat timin ajo
përzihej me botën që e kisha sajuar. Hynte me gjithë tmerrin e vet. Hynin
edhe bisedat e babait që shante ata që nuk na lenin të qetë të donim një
krijesë të pafajshme që na bënte të lumtur. Ai në sytë, heshtjen dhe
kërshërinë fëmijërore shihte mungesën e një dëshirë.
Daja erdhi papritmas pas disa ditës me një kumt të zi që e kishte sjellur
me vete. Dukej i zymtë. Ishte hera e parë që nuk kishte mundur të fshehte
diçka, ta mbante fjalën.
- E humba, i tha babait.
Ai nuk priti as përgjigjen e tij. Iku as pa u përshëndetur. Me një disfatë
që ia kishte ngarkuar vetvetes në shpinë. Një lot, ku mbase ishte
dendësuar gjithë dhembja e kësaj bote morri tatëpjetën faqeve të babait.
Bala do të kthehet, tha ai. Dëshirat vetëm mund t'i humbin, por jo edhe
t'i vrasim.
"E humba!", kjo tingëllonte mynxyrshëm në veshët tonë. Bala humbi, por jo
edhe shpresat tona se ai do të kthehej një ditë në vendin ku të gjithë
kishin bërë vend në ëndrrat e veta për atë krijesë të pafajshme që i donte
fëmijët më shumë se disa njerëz... Me vite të tëra, por veç kujtimit për të
asgjë nuk vinte.
- A e mba mend Balën?! - pyeti motra e cila tashmë ishte rritur. Kishte
vite të tëra që s'e kishim përmendur fare, ndonëse secili e kishte kujtuar
kushedi saherë.
- Bala, klithi babai posa e dëgjoi emrin e tij, është një dëshirë e jona e
humbur, e cila jeton diku në ne.
Tani, të gjithë të rritur, e dinim se dekreti nuk kishte për qëllim të
vriste qentë po të provokonte njerëzit.
Një natë dimri gjersa ishim të ngujuar pranë televizorit dhe dëgjonim
lajme të tmerrshme nga jashtë dëgjohej një lehje qeni.
- Ejani, jashtë është një këlysh i ngjashëm me Balën! - bërtiti vëllau.
Të gjithë e shikonim me habi. Ishte Bala. Po, ai ishte Bala, i cili nga
malli për ne ishte shndërruar në këlysh. Më kot kishin pandehur se e
kishin vrarë. Ai vetëm kishte udhëtuar, na kishte kërkuar neve që s'donim
ta humbnim.
Ata që ushqehem me krime dhe që vrasim, kurrë nuk mund t'i vrasin
dëshirat, tha babai, në sytë e të cilit shkëlqentë një lot, një lot gëzimi
që pikonte nga sytë e një prindi që ndjehet i lehtësuar kur fëmijëve u
kthehet një dëshirë që ata kaherë e kanë pasur të humbur.
__________________

NË FILLIM QE FJALA

Në fillim qe fjala
Pastaj...
fjalët formuan fjalinë:
"nga fjalët në vepra"
Dhe pastaj...
u bënë vepra me fjalë
Erdh një dallgë
Gjithçka e morri me vete
Në fillim qe fjala...
Pastaj mbetën vetëm fjalët
__________________

ZËRA TË LARGËT

Shikoja përtej dritares peisazhin: dru të zhveshur, zogj si pika të zeza
që ndotnin liqenin, anije që koteshin, karrike parqesh të zbrazura,
kallamishte që ngjanin si qime të pakta në kokën e një tullaci. Si nëpër
mjegull filluan të më shfaqeshin fytyrat e njerëzve më të dashur, që i
harrojmë për një kohë të gjatë e që mjafton vetëm një çast vetmitar, larg
zhurmës, larg obligimeve të përditshme, për ta kuptuar se sa na kanë
munguar në jetë, se sa madhështor kanë qenë brenda thjeshtësisë së tyre
për të cilën aspak nuk kemi qenë të vetëdijshëm, vetëm nga një shkak: se
kemi shikuar vetëm në sipërfaqe.
"Këto janë mbeturinat e fundit të kësaj vjeshte!"
Ky zë i njohur më erdhi nga një tjetër kohë. Me të isha takuar vetëm disa
herë në jetë, por ai vlente më shumë se sa të njohur të tjerë, me të cilët
rrin bashkë me ditë dhe vite të tëra dhe e din se kur do të takohesh
sërish do t'i dëgjosh të njëjtat biseda.
Më vinte shumë keq që, përmes magjisë së fjalës, nuk mundja ta vizatoja
këtë peisazh në letrën e bardhë. Më shumë se asnjëherë ndjeja mungesën e
fjalëve që t'i shprehja ndjenjat e mia, jo pse doja të shkruaja diç për të
tjerët, por doja të kisha diçka për vete, ngjashëm siç bëjmë një fotografi
për të ruajtur aty kujtimet e një çasti dhe kur e shohim, pra kur zhytemi
thellë në atë çast të fiksuar, kthehemi në një tjetër kohë dhe ndjejmë
mall ose dhembje, varësisht se ç'përmban ai çast. Pas marrjes së vendimit
që të mos shkruaja gjithnjë e më tepër shfletoja fletat ku kisha shënuar
diçka, ngjashëm si një duhanxhi i pasionuar që pasi ka vendosur të lërë
cigaren e sheh pakon e saj me mallëngjim. Gjersa i lexoja ato që kisha
shkruar më bëhej se jeta ishte vetëm një varg fotografishë të panumërta që
lëvizin vazhdimisht. Pra, një varg pamjesh që humben drejt pafundësisë,
udhëtojnë me gjithësinë që zgjerohet ose kthehen drejt pikës fillestare që
quhet BIG-BANG prej ku rrjedh ekzistenca jonë njerëzore. Mbase nga një
grimcë e atij shpërthimi.
Më vinte shumë keq që nuk mundja të vizatoja këtë peisazh, me të gjitha
finesat e tij, përmes një fjalie të vetme.
"Secila fjalë ka historinë e vet. Duke i njohur ato qindra mijëra histori
mund ta thuash atë që s'e thonë dot mijëra apo miliona njerëz. Fjalët i
nënshtrohen njeriut atëherë kur ai ua njeh historinë...". Sërish zëri i Tij.
Kësaj rradhe vinte nga thellësia e qenies sime. Me të u takova rastësisht
në një kafene. Ishte i dehur. Pas një shenje plot mirësjelljeje iu afrova
siç i afrohet viktima vrasësit. Ai më vrau në heshtje, me pak fjalë.
"Sytë i ke të mbushur me copa dhembjeje", më tha. E kundërshtova. Desha ta
mashtroja se isha shumë i lumtur.
"Të vetmuarit e njohin sojin e tyre. Lumturia është vetëm maskë, me të
cilën fshehim fytyrat tona kur hyjmë në mesin e të lumturve. Ti ke brenda
shumë zëra që nuk të lënë të qetë. Shpirti yt është çerdhe pikëllimi".
Pas pak hyri dikush në atë mes të mbështjellë me tym duhani dhe e
grushtoi. Kur Ai e morri veten e pyeta për këtë skenë të tmerrshme.
"Kam thënë një të vërtetë diku. Me shigjetat e fjalëve kam gjuajtur
ëndrrën e tij, që ta zgjoja nga ajo gjendje e fjetur që prodhon vetëm amje
mashtruese, por, si shumica e njerëzve, edhe ai, nuk dëshiron të kthehet
në këtë botë të ballafaqohet me të vërtetën, sepse ka frikë të
ballafaqohet me përgjegjësitë që duhet t'i mbart edhe ai. Fundja ne jemi
ata që grushtohemi e jo që grushtojmë..."
"Kjo nuk është e drejtë", i thashë.
"Ky është fati që kemi zgjedhur, mallkimi hyjnor. Soji i njerzëve që ka
brenda vetes dashuri të paharxhuar dhe që atë dashuri ua fal të tjerëve
gjithmonë keqkuptohet. "Zot falua mëkatet se s'dijnë ç'bëjnë!" A nuk tha
kështu Jezui kur e kryqëzonin.
"D.m.th. duhet t'i durojmë edhe grushtat?"
"Edhe kurorën me therra! Ne japim kumte, por të gjithë nuk janë në gjendje
t'i pranojnë ata" .
Pimë deri në mëngjes.
"Tani duhet të ngrihemi", i thashë
"Ku të shkojmë", më pyeti.
"Në shtëpi! Ku tjetër?!"
"Ah, po. Më presin personazhet. Ka një kohë të gjatë që nuk kam biseduar.
Patjetër, kësaj vjeshte, më duhet ta sajoj botën tjetër. Dimrit nuk
preferoj të ndërtoj asgjë. Kam shumë ftohtë. E di çfarë? Njëri nga
personazhet është poet, por ka vendosur të mos shkruaj më se i duket punë
e kotë. Ai nuk e kupton dot se letërsia mbase është asgjë, por është
ngushëllimi i vetëm që e mban gjallësojin tonë. Për të kemi më shumë
nevojë se sa gjithçka tjetër. Jo pse do të bëhemi të pavdekshëm, po pse
arrijmë të zgjojmë brenda vetes lirinë, njeriun, t'i shohim gjitha finesat
e kësaj bote, të cilat mund të duken fare të parëndësishme, por janë shumë
më të vlefshme se sa gjërat që i shohim përditë. Janë si një puthje e
papritur e një vashe të panjohur, e cila pasi na fal atë humbet për të
lënë pas vetëm kujtimin dhe shpresën se ajo do të shfaqet sërish në jetën
tonë...". Ai vazhdonte të fliste gjatë. Turbullimi që i vinte nga vera në
vend që të ngatërronte mekanizmit e tij të mendimeve, i jepte forcë,
ngjashëm siç e stimulon një sportist një mjet dopingu.
"Mendon se ai s'do të shkruajë më?" - e pyeta.
"Ah. Jo, jo. Ai detyrimisht do t'i kthehet tavolinës së punës, shkrimit".
"Po ti a nuk ke vendosur ta përjashtosh nga bota që je duke e sajuar?"
"Shkrimtari as nuk pranon, as nuk përjashton. Krejt varet nga dikush
tjetër: nga rrethanat, bie fjala nga lëvizja e një gjethi, nga një çelje
dere, koha me shi, nga një shkrepje e momentit në trurin e tij. Gjithçka
është e padefinuar. "Shkrimtari krijon nga kaosi dhe magma e botës",
thoshte një shkrimtar. Në sytë tu ka dhembje, brenda qenies tënde ka shumë
zëra".
Ai më shikoi gjatë. Pastaj më kapi për krahu dhe më tha: "t'i heqim
maskat".
Nuk di se ç'deshti të thoshte. As që desha ta pyesja.
"Ti do të shkruash apo jo?"-më pyeti. Në sytë e tij pashë se si u sajua
një pikë loti, brenda së cilit mu duk se ishte dendësuar gjithë dhembja e
kësaj bote. Në shpinë, gjersa e shikoja peisazhin, fillova të ndjeja një
barrë të rëndë, kurse në kokë disa shpuarje që më shkaktonin dhembje të
tmerrshme. Ceremoniali kishte filluar. Sërish më kishin vënë kurorën në
kokë. Krahas dhembjes së tmerrshme, kisha dëshirë të njihja edhe më
historinë e fjalëve plaka e të harruara. Zërat më vinin nga të gjitha
kohërat. Ishin kumte. Më duhej sa më parë t'i shkruaja. Vjeshta ishte kah
fundi.