I njohur mė emrin Aleksandri i Madh u lind nė korrik tė vitit 356 p.e.s. ne Pela, Maqedoni, nga martesa e mbretit Filip tė Maqedonisė dhe mbretėreshės Myrtale, qė pas martesės u quajt Olimpi, e bija e Neoptolemit tė Epirit. Vdiq mė 10 Qershor 323 p.e.s. nė moshėn 33 vjeēare. Nga e ėma, ishte shumė e bukur, ajo kishte fituar karakter tė fortė sundimtari kurse nga Aristoteli, mėsuesi i tij maqedonas, dijen dhe kulturėn mbi qyteterimet e vjetra. Ai e kaloj edhe njė pjesė tė fėmijėrisė sė tij, te dajua nė Epir. Aleksandri adhuronte jashtė mase Akilin, stėrgjyshin nga e ėma. Gjatė tėrė jetės e ėma e drejtonte nė rrugėn e lavdisė sė pėrjetshme. Olimpia i thoshte shpesh: Ti je si Akili, i dėnuar nga madhėshtia jote. Jeta e tij u ndėrlikua kur Filipi, i sapo ndarė nga Olimpia, bėri njė djalė tjetėr me gruan e re, Euridiēen. Atėherė, kur froni pėr tė nuk ishte mė aq i sigurtė, u largua bashkė me tė ėmėn nė pallatin mbretėror tė Epirit ku festoi edhe martesėn e dajės sė tij, mbretin i Epirit, tė atin e Pirro Burrit (Epirit). Mė pas shkoi nė Iliri pėr tė organizuar njė paraqitje tė armatosur kundėr tė atit, qė kishte ndėr mend tia linte pushtetin djali tė tij tė dytė. Pak kohė pas largimit Filipi II vritet dhe Aleksandri u shpall mbret, sepse djali i dytė ishte ende foshnje. Nė ato kushte Aleksandri vendosi tė vinte nė jetė planin e tė atit, pėr pushtimin e Azisė. Pėr kėtė i hodhi sytė perandorisė mė tė madhe tė kohės, Persisė. Kaloi nė Azi me ushtri tė vogel, por mė e stėrvitura e kohės. Pushtoi sė pari qytet-shtetet e Azisė sė Vogėl, sė bashku me Egjiptin. Mė pas u pėrball me Persinė, me mbretin Dari III nė tre pėrleshje. E parė u bė nė vitin 331 para epokės sonė nė Isos, kundėr njė ushtrie dy herė mė e madhe nė numėr. E dyta nė Gaugamel nė vitin 329, pra dy vjet mė vonė, ku ushtria perse kishte 250 mijė njerėz ndaj 40 mijė te trupave te tij. E fundit ishte nė Granikė. Nė tė tre pėrleshjet Aleksandri pati tre fitore tė jashtėzakonshme! Perandoria mė e madhe e kohės u rrėzua nga njė burrė i vetėm! Pas pushtimit tė Persisė, Aleksandri u drejtua edhe mė nė lindje, drejt Indisė, nė kėrkim tė fundit tė botės. Njė pjesė e ushtarėve mbetėn nė ato vise dhe pasardhėsit, ndonėse kanė kaluar 22 shekuj, krenohen me atdheun e tyre tė parė. Pushtoi edhe shumė vise nė Indi dhe Azinė Qėndrore, por nuk arriti tė realizonte ėndrrėn e tij dhe u detyrua tė tėrhiqet. Kjo pėr arsye se ushtarėt e tij u lodhėn nga 8 vite lufte tė pandėrprerė. Pėr ti dėnuar ushtarėt, Aleksandri zgjodhi kthimin mė tė vėshtirė, ndaj njė pjesė vdiqėn rrugės. Asnjė ushtri nė botė nuk kishte vuajtur kaq shumė gjatė tėrheqjes, pėrveē asaj tė Napoleonit, prej kthimit nga Rusia mė 1812. Nė kohėn kur po pėrgatiste njė ekspeditė tė re pėr tė pushtuar tėrė botėn perėndimore, temperatura e lartė e shtriu nė shtrat dhe pas nėntė ditėsh vdiq, nė vitin 325 para erės sonė. Aleksandri i Madh ka mbetur nė kujtesė me rininė e pėrhershme, si stėrgjysh Akili, idhulli i tij. Burrat qė kanė bėrė historinė nė vitet e mėvonshme si: Pirroja Burri i Epirit, Napoleoni arbėresh e shumė tė tjerė, e patėn Aleksandrin shembull tė tyre. Shqiptarėt kanė tė drejtė tė krenohen me kėtė hero legjendar. Ai nė flamurin e Maqedonisė mbante shqiponjėn 2-krerėshe, tė cilėn e mbanin edhe Epiriotėt dhe Ilirėt. Deri mė sot, vlerėsohet si njeriu qė ka patur pasurinė mė tė madhe tė botės. Ai shkeli tre kontinente dhe mbasi u kthye nga India, kishte njė ėndėrr qė tė bashkonte Evropėn, Azinė dhe pjesėn veriore tė Afrikės nė njė Shtet tė vetėm. Ai u martua me Roksanėn dhe lindi njė djalė qė i vuri po tė njėjtin emėr. Nė tė gjithė botėn qė ai shkeli ndėrtoj 10 Aleksandri. Ishin qytete tė mėdha pėr kohėn, nė tė cilat ai la qytetėrimin ilir nė to. Prandaj, nė ato vende ka akoma edhe sot shumė fjalė ilire.
Po si ta vėrtetojmė mė mirė qė Aleksandri ishte maqedonas (fis ilir)? Fare e lehtė. Shqyrtojmė emrin e tij, i cili vjen nga pellazgjishtja e Homerit. Pellazgėt janė paraardhėsit e Ilirėve. Tek Iliada, Homeri thotė se mbreti Priam (Prij + jam, jam ai qė prij)kishte njė vajzė me emrin Kasandra, e cila parashikonte tė ardhmen dhe kur do tė lindte djali, e ėma pa njė ėndėrr, nė tė cilėn vajza parashikoi qė ai do tė shkatėrronte gjithė botėn nga luftėrat. Dhe meqė kjo ishte njė ėndėrr e keqe, djalit ia vunė emrin Aleksandėr. Pra, Aleksandėr (a lig andėr) njė ėndėrr e lig, e keqe. Pra, emri i tij jep mė qartė qė ai vinte jo vetėm nga familje me prejardhje pellazge(paraardhėsit e Ilirėve), por edhe qė emri i tij shqipėrohet vetėm me Shqipen e sotme dhe me as njė gjuhė tjetėr nė botė.
p.s. ju lutemi mos ngatėrroni vendasit e asaj kohe megjithėse ai vend quhej Maqedoni tamam si sot. Po dikur, deri para shekullit VII-XI kur ndodhėn edhe ardhjet masive sllave nė Ballkan, Maqedonia ishte e populluar me ilir, ndėrsa tani me shqiptar dhe sllavė.
Portal 
13/11/2007, 17:34