Cikël Patriotik

LAME KODRA : Pse e dua Shqipërinë


S'kam ciflik e s'kam pallate
s'kam dyqan me katër kate,
po e dua Shqipërinë
për një stan në Trebeshinë,
për një shkarpë e për një gur,
për një gardh e për një mur,
për kasollën nbi selishtë,
për dy ara në zallishtë,
për një lopë e një gomar,
për balo, një manar.

Unë e dua Shqipërinë
për tërfilin mbi lëndinë,
për një vajzë gjeraqinë
dhe për ujët që buron
nga një shkëmb e gurgullon
nëpër lisa gjetheshumë,
edhe zbret përposh në lumë.
Unë e dua Shqipërinë
për një lule trëndëlinë,
për një zog që fluturon,
për bilbilin që këndon,
në ato ferra e në ato hie
këngë malli e dashurie.
Unë e dua Shqipërinë,
që nga Korca në Vraninë,
.......................................
.......................................
Unë e dua Shqipërinë
që nga Shkupi në Janinë,
ku një popull derëzi
heq e vuan në robëri,
po ka shpirtin luftëtar...
----------------------------------(1939)



LASGUSH PORADECI: C'u
mbush mali

(Rapsodi popullore)
Shqipëri! moj nëna ime,
Më ke ritur me thërrime!
Shqipëri! të qofsha falë,
Të kam nënë-e më ke djalë!

I

C'u mbush mali me deborë,
C'u mbush deti me pamporë,
Sec u mbush e shkreta Vlorë
Plot me krushq e me dasmorë:
S'janë krushq edhe dasmorë,
Janë Toskë-e Malësorë-
Me flamur të kuq në dorë
Si dhëndurë me kurorë.

C'u zbardhë malet, c'u zbardhë:
Nga cdo anë sec na ardhë
shqipëtarët gunë-bardhë.
Sec na ardhë palë-palë
Dyke rutulluar malë
kush më këmb' e kush më kalë,
Kush më shpejt, kush më ngadalë:
Kush i lum e kush i gjorë
Kanë zbritur mun në Vlorë,
Mun në Vlorën e lirisë,
N'atë thelb të Shqipërisë.

II

C'u nxinë malet, c'u nxinë,
Gur' i kuq lëshon mavinë:
Qani, djem, e mbani zinë!
Qani gjithë Shqipërinë,
Toskërinë, Gegërinë-
Ububu! c'humbi lirinë!

C'u hap qjelli pak-nga-pak,
Maj' e malit sec u flak,
Doli ylli me bajrak:
Me armikun kemi gjak.

C'u mbush sheshi me të parë,
C'u mbush zyra me zyrtarë,
Thonë-u pake cet' e parë!
Thonë më t'u paske parë
Me tri mijë luftetarë,
tri shtëpi me fis e farë,
Qytetarë, katundarë-
Gjith bujarë shqipëtarë.

C'ka që can rrufeja retë!
Vjen Smajli trim me fletë,
Fluturon posi shigjetë.
Thonë, vjen përdrejt në Vlorë,
Me flamur të kuq në dorë,
Me flamurin e lirisë
n'atë thelb të shqipërisë:
Thonë, është vet-i-tretë,
Thonë, është vet-i-tetë,
Thonë vet-i-njëstetetë-
Rrofsh moj Shqipëri përjetë!





GJERGJ FISHTA: Lamtumirë!



Lamtumirë, vendet e mija,
qe, po zhduken dalëkadalë!
Gjëmon deti, ushton duhia,
lkundet barka valë mbi valë.
Kah njaj diell, që asht tue flakue,
andej fill un do t'vete...
Lamtumirë, atdhe i bekue!
Lamtumirë, për sa t'jet jeta!

Nesër nade kur mbi ne,
rrezja e diellit ka me ra,
kush e din sa ujë e dhe,
mue prej teje ka me m'da1
e por n'pyetsha zogjt e detit,
se për ty, moj tokë arbnore,
s'ka me m'folë kush mue t'shkretit...

Tjera fusha e tjera zalle
kam me pa, e tjera dete;
kam me ndje po tjera valle,
tjera gjuhë, tjera qytete.
Vendin tem s'kam me e pa,
ku kam le e jam burrnue;
sytë e mi kan me kja
pa u gjet kush me i ngushllue.

E njaj dhe- ehu! kob prej qiellit,
s'ka me kenë, dheu i t'parvet,
ku ma bukur qielli kthiellet,
ku ma ambël n'gjuhë t'shqiptarvet,
para hyjt naltohet luta.
E ku besa asht e shenjtueshme,
e ku zemrat s'dijnë cka asht tuta
e ku bjeshkët janë të madhnueshme.

E ato halë qipariza,
kam me i pasë ndër mend gjithmonë,
e ato stane e njato mriza;
e ato berre e ato kumbonë...
por oh, vaj! Malet e mia,
që po zhduken dalëkadalë;
gjëmon deti, ushton duhia;
lkundet barka valë mbi valë.

Lamtumirë, ti, shpija e t'parvet,
ku ma s'parit m'agoi drita
e ku strehë u dha shtegtarvet,
miqt e babës edhe ku i prita.
Lamtumirë, carani n'votër!
Lamtumirë, ju, armët e shkreta!
Lamtumirë, ti, nanë e motër!
Lamtumirë, për sa t'jet jeta!...

Ali Podrimja: EPIKA


Me shekuj kam shitur gjakun
e rritur jam me gjakun e shitur-
me shekuj kam hëngër veten
e ditur s'kam të qesh me veten e tepruar...

Miq,
kosova është gjaku im që nuk falet!


1. (UNë BIRI YT)


Unë biri yt, Kosovë, t'i njoh dëshirat e heshtura,
t'i njoh ëndrrat, erërat e fjetura me shekuj,

t'i njoh vuajtjet, gëzimet, vdekjet,
t'i njoh lindjet e bardha, caqet e tua të kallura;

ta di gjakun që të vlon në gji,
dallgën kur të rrahë netëve t'pagjumta
e të shperthejë do si vullkan-

me mirë se kushdo tjetër të njoh, Kosovë,
Unë, biri yt.

2. (SHTËPIA PA QETËSI)


Shtëpia ime prej kashte, prej balte;
shtëpia ime prej vuajtje;
shtëpia ime prej gëzimi;
shtëpia ime me një bisht dhie.

gjel, kur ti kërcen tra e m'tra
thonë- moti ndërron,
gjeli im i untë
kur ti kërcen tra e m'tra.

Shtëpia ime prej kashte, prej balte,
shtëpia ime prej vuajtje;
shtëpia ime prej gëzimi-
shtëpia ime pa qetësi.


3. (IKËN PËLLUMBAT)


Ikën pëllumbat, cerdhet i dogj juga...

Sa e ndritshme qenka flaka e eshtrave të mi,
në kandar të dhimbjeve
sa rënd heq!

askush s'do të mbesë gjallë
në këtë lojë zjarri,
askush-

në pusi të shtatë bjeshkëve 'i kulshedër vrâ e kallë...

C'm'u thyen brinjtë me gazin tim-
a do kthehen pëllumbat më
apo do të shtypet edhe koka ime e mramë?...




4. (HIJA E TOKËS)

Ara e misrit është kallur

(nata si kalë hamshor vrapuar ka
jashtë e brenda shtëpisë sime,
me mua vrapuar ka
e ara e misrit kallur është)

dhe livadhi rrëzë shtëpisë
dhe vreshta ime e vogël
dhe plepi-

gjith natën e lume kallur janë
me sytë e mi të përgjakur.

Ara e misrit është harruar,
plepi ka rënë
dhe zogu im i mbramë.

Unë kam kafshuar heshtjen
derisa vdekje pikoi.

- O, si ta ndjell atë zog të bardhë,
si të bëhem dritë, o vëlla, mbi varrin tënd?

medet, blerimi na i dogj krejt
fushat e bukës
dhe livadhet tona.


5. (ANKTHI)


Toka ime digjet- toka ime e dashur,
balli im i ngrysur,
pishë...

Caqet e tua t'i kam përpirë me hijet e mija,
Kosovë, përrallë e lashtë!
Heret m'i ke lidhur këmbë e duar me skamje
vuajtje e vdekje...

Medet, kë më parë të shpëtoj: veten apo zogjtë
e ngrirë n'ajër?
Nipave c'u them për këngën time të vdekjes?
- Heu, edhe kryet po të ma hiqni, tjetri do t'më kish
mbirë!

Toka ime digjet-
në cdo pëllëmbë të trupit tim: dashuri e urrejtje,
në cdo pëllëmbë të trupit tim- toka e mallkuar...


6. (PËRTEJ DHIMBJES)

Kam rënë degë e thyer prej reje në trupin tënd
të shituar, Kosovë.

Konaqet e tua deri në temel po rrënohen,
e përtej dhimbjes do britje shemben me ballin tim

me krahët e zogut tim të vrarë, me dashurinë e
njerëzve të mi të kallur etjeje.

Rreth trupit tënd si gjarpër mbështjellë jam
vatrat e shkimbura për t'i përflakur,

duar e këmbë t'i lidh me lëmshin e përrallave tua-
se s'të lëshoj gjallë me gjak pa të larë pëllëmbë për
pëllëmbë, eshtra e jetë në ty pa i lënë,

konak e më konak pa të ndezur flakë...

Kam rënë degë e thyer prej reje në trupin tënd të
shituar- prej pushkës kobzezë, prej pushkës
së padukshme...

Cila do të jetë kënga ime e mbramë dhe fjala e fisit
tim?

Plepi i shtëpisë sime u dogj, ku t'i preh sytë,
ku ta shuaj flakën e ujës për ty, Kosovë?


7. (ARDHËSI)

Dikush trenisht nget ta shkimbë shkëndijën e ballit
tim dhe sytë e tu,

dikush trenisht m'i kall rrembat e trupit e
një nga një m'i vret zogjtë,

dikush prej agimit n'agim, prej muzgut në muzg
vetën kapërdin buzë një uji të madh-

unë, e unë ende emrin s'ia mësova e një ditë me
bubullimë hyri në Kullën tonë...

8. (TOKA JONË E FËMIJËVE TANË)


Toka jonë e varret pa emër.
Toka jonë gërhamë e gjokseve të shterrura.
Toka jonë e shurdhët, e mallkuar.
Toka jonë e dashurive tona, e këngëve tona.
Toka jonë e fëmijëve të palindur.
Toka jonë diell i pikëllimit,
dielli ynë i gëzimit. besimi ynë.
Toka jonë- fisi yt i shkimbur...


9. (REVOLUCIONET)

Drini i Bardhë: kuq, kuq, kuq...

Qeni im leh
qiellin don ta përbijë


qeni im i bardhë
qeni im i zi
pa dhëmbë e sy

Drini i Bardhë: kuq, kuq, kuq...

Zogu im
në kupë të qiellit
është ngjitur.


10. (RRËFIMI)


Nëna ime vdiq,
n'dritë të syve duke u betuar, në krye tim e të vëllait,
në koren e bukës e kripë-
nëna ime e dashur.

Babai im u vra në mexhë të arës me fqiun grabitës,

vadën duke e ndalur për livadhin tonë, për arën-
për bukën e motmotit,
e vëllai im kurrë s'u kthye prej mërgimit.

Motra ime nëntë ditë rrugë larg u dha,
atje kullën e gëzimit ngrehu-
këngën e vajit e kalli.
e unë cdo ditë prita atë ditë të vonuar.

Nëna ime, babai im, motra ime, vëllai im pa emër.


11. (RRËNKIMI)


Qaj, rrafshi im i dashur, qaj!
Diellin tënd verbuar e kanë tytat
e vatra shkimbur deri në një,

zogun në qiell vrarë ta kanë-
me duar të mia të cara,
me rrashtat tona t'shpura mbuluar të kanë;

pragje thyer e konaqe mbyllur...

Për gjithkë e për askë vrarë jemi...

Qaj, rrafshi im i dashur, qaj,

Plepi im qiellin don ta shpojë,
plepi im i kallur-
qiellin e humbur maje një shpate.


12. (NINULLË)


Fli syshkruari im,
i Kosovës sykallur,
fli ujku im!

do të agojë dita-

e zemrën, e shpirtin
e shkëmbit
do ta falë.

Fli fytyrëvrari im!
Shkabë e maleve, fli
bri nënës sate të vdekur-

Zjarri shih, na zgjon nga ëndrrat!


13. (MALLKIMI)

Mos m'i shtyp sytë-
t'i shoh festat e bjeshkëve të mia...

sytë, mos m'i shtyp-
le të ngrihen sëpaku me qeshjet e korbit...

Mos!
Ende le s'kam...


14. (NJË NATË NGA NETËT PA GJUMË)

Zgjohu, Kosovë! Zgjohu, nëna ime e dashur,

balli dhe emri im i shkelur-

zgjohu, oj! A po e ndien vajin tim?

A po sheh si t'i kam ngulur sytë

mu në zemër, mu në shpirt,

si t'i kam hedhur duart rreth belit

për të përqafuar, unë- ashti yt?

Zgjohu, Kosovë!

Nga degët e mia të thyera kush po bahet,

këtë vatër kush po e le?

C'janë këto gjurmë gjaku që po shtohen

nëpër fytyrën tënde,

këto varre e murana që po sillen vërdallë

rreth shtëpisë sime?...

Zgjohu, Kosovë! Zgjohu, nëna ime e dashur,

balli dhe emri im i shkelur-

zgjohu, Kosovë!

Sonte vetëm nbeta e -

në derë t'oborrit askush më s'po troket,

askush më, thua vdekur jam harruar

në këto troje e suka gjaku;

thua më është shkimbur hisja

e mbyllur dera e konakut...

Zgjohu, Kosovë- flakë e hershme e ashtit tim

t'pëlcitur,

Bota në ty le të kallet!

Pjeter Jaku: KOSOVË


Me magjeps fytyra jote prej debore,
këto ditë të nxehta qershori.
Gjaku e ka ftohur lekuren e prekur
nga dielli
ajo s'po nxihet,
po digjet e bie në sytë e mij prej zjarri.
Dallgët kanë humbur në sytë e tu,
madhështia e tyre globin përpin.
Flokët, ah flokët e Kosovës,
të zinj si nata,
të prerë rrumbullak si politika,
shpetuan nga flaka,
për tu djegur nga pritja!
Kosovë!
Në gjoksin tend anë varrosur
eshtrat dhe ëndërrat e mia!
Ndonëse toka digjet, ato merdhinë.
Me mendje kam rënë në gjoksin tënd,
pa qenë asnjëherë në Prishtinë!
Tani që të kam pranë,
me dridhen duart të të prek,
me duket sikur ke lindur dje
e të vras.
Të lutëm , afrohu, kokën ta mbështes në sup,
jam i lehtë e pesha ime s'të vret.
Mos me vështro idhëshëm,
nuk është faji im që të dua
Kosovë!
Akoma s'ti kam parë këmbët,
dukshem duhet të jenë të bardha.
Ke ecur natën e hëna t'i ka larë,
ke kaluar lumenj e livadhe pa fund,
dersa deti i kripur,
për tu rrezuar tek unë!
Në ndërgjegjën time të rendosh gjithëhërë
si një diell i madh që digjët e digjët pa u ndalë.
Vetëm pse shpinën tënde akoma s'e kam parë!
Kosova ime, gjoksin ua ka vënë plumbave
e s'ka kohë të mendojë.
Brenda këtij gjoksi jetojnë male me brenga,
në fytyrën tënde i lexoj.
Je pjesë e trupit tim,
që udhëton përherë
drejt vibrimit ndjësor të gjakut.
Pa njeri-tjetrin do të humbnim
në netët e shurdhta të vitalitetit tonë.
Jemi të mëdhenj Kosovë!
Jetojmë tek njeri-tjetri
për tu dashur ne përgjithmonë.

Lum !

Pergezime per poezite e zgjedhura.
Je nji njohes i afte i letersise e nji vlere per Forumin..

Suksese!


Tek poezia e Lame Kodres le lene ca vargje mangut.
Do mundohem te plotsoj pak nga memoria ime..


Lame Kodra

Si e dua Shqiperinë...



S'kam ciflik e s'kam pallate
As dyqan me katër pate,
Po e dua Shqipërinë
Për një stan në Trebeshinë,
Për një shkarpë e për një gur,
Për një gardh e për një mur,
Për kasollën nbi selishtë,
Për dy ara në zallishtë,
Për një lopë e një gomar,
Për balo, një manar.
Unë e dua Shqiperinë
Si bari dhe si fshatar.


Unë e dua Shqipërinë
Për tërfilin mbi lëndinë,
Për një vajzë gjeraqinë
Dhe për ujët që buron
Nga një shkëmb e gurgullon
Nëpër lisa gjetheshumë,
Edhe zbret përposh në lumë.
Unë e dua Shqipërinë
Për një lule trëndëlinë,
Për një zog që fluturon,
Për bilbilin që këndon,
Në ato ferra e në ato hie
këngë malli e dashurie.
Kenge shpirti te helmuar
Unë e dua Shqiperinë
Si poet i dhëmshëruar.


Unë e dua Shqipërinë,
Që nga Korca në Vraninë,
Ku del bujku qe me nate
...................................
..................................
mbjell e korr me diell me hene
e ska buke per te ngrene
Ku hamalli neper skela
ngarkon hekur e varela
kembe zbathur b-ythe cjerre
punon vetem per te tjere.
ku nallbani e samarxhiu
mjeshtri kallfa e kallajxhiu
krrusen dite e krrusen nate
per te ngrene buke thate..
Unë e dua Shqipërinë
që nga Shkupi në Janinë,
ku një popull derëzi
heq e vuan në robëri,
po ka shpirtin luftëtar...
Une e dua Shqiperine
Si një Revolucionar.

Vitet e fundit ja ndryshuan kte "revolucionar" e ja bene..atdhetar..


(1939)

DITA E FLAMURIT
Shqiperia divine, Dheu klasik i trimerise, kremton sot nje nga me te shenjtat dite te historise se saj kombetare;Diten e Rilindjes e te pagezimit ne jeten e re te Lirise!Diten e venies mbi krye te kurores se Indipendences!
Pas peseqind vjet jete t'ashpert te roberise dhe ne nje kohe tragjike , kur arushet e Ballkanit u versulen t'a shuajne pa meshire gjallerine e kombit shqiptar , ne orizontin e Shqiperise ndriti Ylli i Mengjezit , mbi Kathedralin e Vlores shkrepetiti Diell'i Lirise! U ngreh Flamuri madheshtor i Skenderbeut dhe Perendia e Lirise se Kombeve dekretoi shpetimin e Shqiperise!
Ajo e drejte e shenjte q'u a ka falur natyra kombeve te botes ju njojt edhe kombit t'one qe ruan karakterin dhe traditat e Ilireve, ju dha edhe poullit t'one heroik qe ka vaditur me gjak gjithe Sinisine Ballkanike dhe, se fundi, per t'u shpetuar dyndjeve te valeve te barbareve, gjate shekujve, ka qene shternguar te lere Alltarin e Atdheut te vet dhe te kaperceje male e dete dhe te perhapet neper gremina te huaja. Ne kete vend legjendar, qe esht shkretuar dendur nga katalkizmat e luftrave te parreshtura dhe mbi germadhat e 70 qyteteve te bukura bere pjese e zjarrit legjoneve romake, vajtojne sot e kesaj dite!
Te tera keto ngjarje , te gjitha keto tragjedita kane vleften e kujtimit te nalte, te heroizmes shqiptare.Deshmojne theroresite e pashembellta te fisit arbnor.Pasqyrojne jeten morale te stergjysherve dhe udheheqin shpirtin e energjise e te therorise se brezit t'one te ri.
Ja! Kjo esht dita simbolike ne te cilen kombi shqiptar hyn ne rradhet e popujve te lire dhe ze vendin qe i perket historise se tij.
Traditat e mbetura nga Pellasget e Mitollogjise, trimeri e trasheguar nga stergjysherit t'ane , permenden sot ne kronollogjine e qyteterimit.
Himni i Indipedences t'one kendohet neper oborret e kombeve te rinj te lire.
Te Deum-i i paradisit te Fese s'one meshohet sot neper Kishrat e botes ideale!
Na pershendetin , na pergezojne , na urojne kombet e lire!Na kane zili e na falen poujt qe perpiqen te harrijne nje dite te bardhe!
Ideali qe kane enderruar stergjysherit , ay ideal i shenjte qe kane profetizuar heronjte , protagonistet e luftrave te lirise s'one , u realizua sot! Qellimi i nalte per te cilin kane luftuar ata burrerisht neper malet e ashpert dhe kane derdhur gjakun e vlefshem te tyre : u harrit, u krye!
Intrigat e huaja dhe komedite e mbrendeshme qe u lojten nje kohe mbi kurrizin e Atdheut nuk e lane popullin shqiptar te jetonte i lumtur ne keto tete vjetet e para te jetes se re. Krijuan nje situate te rende dhe rrezikuan njement teresine dhe Indipendencen e Atdheut.
Gjate ketyre koheve te veshtira dualle ne shesh apostoj te rreme duke predikuar ungjillin magjik te nje bese fatale. Nje maqavelizme qe synonte t'i mesonte popullit shqiptar disiplinen e skllaverise dhe te ckeputte nga trup' i shtrenjte i Atdheut vendin me te shenjte:VLOREN bujare qe e ka falur natyra per te qene vend i pelegrinazhit te Shqipetarevet.
Forca ideale , energjia virgjine dhe patriotizmi i nalte i popullit shqiptar i kapercyen , gjithe rreziqet qe kercenonin Atdheun.
Dita e 28 Nendorit 1920 esht e para qe kremton sot plot enthusiazme Shqiperia redente , sbukuruar nga Stili gjer ne Shkoder me trendafile dafine!
Mblidhuni bijt e Shqiperise perpara ketij Alltari te madh t'Atdheut !Faluni !Perunjuni perpara ketij Snotafi te shenjte! Adhuroni shpirtrat e Deshmorevet! Dhe lavduroni kete dite madheshtore!
Gezohuni o Shqiptare t'arratisur ne cdo ane te botes. Kendoni ju zogjt'e bukur qe fluturoni ne qiellin e Shqiperise ! Lulezoni ju fusha! Gjemoni ju male! Bucitni ju , lumenje dhe dete te Shqiperise! Bekonani ju o Deshmoret e shenjt t'Atdheut ! Kurajo , durim dhe shprese , Ti o Shqiperia irredente!
ILIA DILO SHEPERI

BALTËS SHQIPTARE

Të dua, baltë shqiptare!
të dua
egërisht,
dëshpërimisht -
si ujku pyllin,
si vala valën,
si balta baltën!

Se gjer mbi gju
jam brenda teje;
se lerë kam këtu
si ati,
gjyshi,
stërgjyshi.

Të dua, baltë shqiptare
se gjer mbi bel
dhe përmbi bel.
Lazgush Poradeci


--------------------------------------------------------------

Poezi nga Jorgo S. telo për të përshëndetur
ngadhnjimtarët kosovarë per PAVARËSINË
NË DITËT E NJOHJES SË PRITSHME
NGA BOTA DEMOKRATIKE

BRITMA E LOTIT DHE E GJAKUT
(Baladë në dy kohë)

Koha e parë(1999)

Sërish loti yt u përzje me gjak,
e gjaku të trazua me dhe…
Mos do mbetet ì shkretë çdo prag?
Mos veç heshtja do ngelet atje?

Larg e pranë të kam, moj Kosovë!
Larg… se nuk mund të vij dot tek ty.
Pranë… se të kam këtu çdo orë;
Pranë, se më ke mbirë në sy…

E etur për liri derdhe, o sa gjak!
E gjaku po të nxjerr britma e lot.
Loton çdo nënë e çdo vocërrak,
kur trimëria trondit këtë botë.

Loti yt – m’ì madhi n’Europë.
Lart e ngre nivelin e deteve.
Prej dhimbjes çdo shpirt u përlot.
Loti yt – piedestal ì derteve…

Loti yt – ja, ja po sokëllet.
Britma e lotit dëgjohet ngado.
gjaku yt përvëlon tepër nxehtë.
Loti ì largimit thërret: “Jo, joo!”

“Jo, ende nën kthetra shtazërie;
Jo, ende nën “Shpatë Demokleu”.
Jo më pas traktatesh vrarëlie;
Jo më, duke ikur nga Atdheu…

Britma e lotit – një thirrje malli.
Loti ì Kosovës s’lyp mëshirë.
Gjaku ì Kosovës – gjak shqiptari;
Britma e lotit ribën Shqipërinë.


(Shuaj, o lot, zjarret e shtëpive!
Laji, o lot, pragjet e përgjakur!
Mbyti, o lot, kasapët e fëmijve!
Shndriti, o lot, shpirtrat e përflakur!)


Britma e lotit, krisma e pushkës
Gjithë botën e shkund nga dremitja.
Britma e gjakut të malit e fushës
Shpresa, ëndrra ì zhvesh nga sfilitja.


Koha e dytë: (2008)

Dhe prite, Kosovë, nën britma loti
Dhe pret ende nën krisma zemrash.
Prite ditën e pritur prej qëmoti..
Mbi themele gjaku brez pas brezash.

Aureolë lirie ke jasharët.
Ademin e të tjerët ke themel.
Liridashësit e botës ke idhtarë
Si trime vetveten ke model…

Britma e lotit, klithja e gjakut
Kërkuan shpagë, donin LIRI…
Nga kërthiz’ e foshnjës te thinjat e plakut
U ndez çdo qelizë e “AMËS” SHQIPËRI.

Ç’pamje makabre ka parë Universi…!
Ç’drithma llahtarë, ç’ndjekje pa fund…!
Shtazët vampire sa jetë prisnin;
Sa ì pashpirt një shekull u përfund!

Ndezja e gjakut, ndezja e lotit –
Flakë që digjte epshet serbiane.
Flakë e lindur në zemra baroti.
Flakë që dogji planet shafrane…

Flaka e përndezur në çdo flamur
Priu në beteja, priu trimërinë.
Ëndrrat makute shndërroi në zhur.
Në vatrat e Tua përlindi LIRINË.

Britma e lotit – luftë dhëmbpërdhëmb;
Një britmë që s’ndalet me fjalë.
S’ì teret loti Shqipes mbi shkëmb,
PAVARËSINË po s’puthi në ballë.

Pavarësinë e vetshpalle, Kosovë,
E pret të njihesh nga bota mbarë.
Kjo botë turli, ta mendojë hollë,
të mos lozë më me shpirtin shqiptar!

10 prill 1999 – 25 shkurt 2008

KOSOVA NGADHNJIMTARE

Prej dekadash u ngut Europa.
Politika mendsh kish lajthitur…
Si mall për treg u pa Kosova
E mbeti një sherr ì pashqitur.

Përgjakja e tokës martire
Vazhdon…Nuk dihet sa shkon.
Në kulisat e kanelarive
Çdokush djallëzi piketon…

Si do shplekset ky lëmsh djallëzie?
Mos vetë “dreqi” do lëshojë pë?
Sot lipset kjo makinë histerie
Të shkallmohet nga e zjarrta U.Ç.K.

Boll më me trysni dhe me lutje;
Boll më me zëra “pacifistë”…!
Sot trimëria e rizgjuar duhet.
Tjetër ‘valle” të shohim në pistë.

Tetor, 1998

V L I M

Dhe erdhi që nga përtej oqeanit
Kumboi një zë demokracie...
Kumboi në qiejt e Ballkanit
Vlim në zemrat e pleqve, fëmijëve.

Dyqindvjeçarja demokraturë
Ç’hije ka, kur ndodhet midis nesh!
I tremb petalet çdo diktaturë,
Se botën në të zeza e vesh...

S’KA MË ZI

Kur marrohet mendimi njerëzor,
Kur truri shnderrohet në “hirrë”;
Kur forcën e mendjes s’e përdor,
Kur bëhesh një djall me brirë.
s’ka më zi...

Kur marrohet soji njerëzor,
me Hiroshima,
Mathauzen e Otranto
terrorizohet bota larushe...
Kalendari botëror
me “Ot“11 shtatorë”,
“9 janare”
e “15 marse” mbushet...


FAJET E HISTORISË

Shqiponja rreket t’ì ketë të dy krahët;
Të flatrojë hsareshëm nëpër kaltërsi.
Gjer sot terren donin “djajtë”,
t’ia shkurtonin pendet gjithsesi…

Dhe turret shqiponja fluturim.
Përgjakur për liri gjysma e saj.
Përgjërohet ajo [për bashkim;
të ndreqi historia
goxha faj.

L Ì R Ì A

LIRIA –
ëndërr e trëndafiluar.
LIRIA –
pranverë e nusëruar.
LIRIA –
heshtje e arratisur.
LIRIA –
trishtim ì gremisur.
LIRIA –
xixëllimë e syrit.
LIRIA –
qiell ì qeshur ì prillit.

SHQIPËRI – DHIMBJE E BALLKANIT

Varfëria – buzëçarë.
Shpirtgremisur – robërie…
Shkuan dy mijëravjeçarë.
Dimërorë fund e krye.

Njëzet shekuj dot s’të grinë.
Dymijë plagë – gulç vullkani.
Me gjak shkruar hoistorinë,
Shqipëri – dhimbje eBallkanit!



MOJ KOSOVË, GJAK KASTRIOTI!

Moj Kosovë, gjak Kastrioti,
ç’të mbuloi gjaku dhe loti…

Hasmi që kaptoi pragun,
mizorisht të hodhi lakun.

Ta hodhi lakun te “shpirti”.
Të dërmoi, të sfiliti…

Amaë nuk priti trimëria.
S’la të mposhtej krenaria.

Nëpër gjurm’ t’Adem Jasharit
shkoi çdo zemër shqiptari.

Kur të zun’ ethet e forta,
u trondit Evraopa, Bota.

S’prite më fatin e sertë,
se fatin e bëre vetë…
shkurt, 2008

ZEMRA DJEG, GOJA TREGON
(motiv popullor)
Sa herë zemra përvëlon,
goja nis e numëron
dertet e Kosovës trime,
të paepurës martire.
Të përgjakurës mdër mote;
ballërrahurës prej shqote.

Nrehur gjëmbat ca iriqër
Serboslobodanoviçër.

E donin Kosovën kece.
Kokëulur dhe memece.
Donin t’ì hiqnin flamurë,
Gratë të mos lindnin kurrë.
Donin t’u ndalonin shkollën .
Në rrëzë t’ua prisnin dorën.
Dhe ajrin t’ua raciononin,;
anëekënd ta serbizonin.

Nuk është parë
as dëgjuar
Kaq të vrarë,
të shkrumbuar.
Kaq fshatra
të shkatërruar.
Ptu,
Shovenë të tërbuar!

JETA E SHQIPES – TYM E FLAKË…
(motiv popullor)

Hajde, hajde, seç ka vajtë:
Shqipja nëpër tym e flakë…!
Fytafytas me barbarë.
Kush ta gëlltiste më parë.
U vërsulë Perandoritë.
Por këtëj grisën turinjtë…
Le ku gjëmonte boria;
Merrte fjalën trimëria.
Kur fillonin dhelpëritë,
ndizej truri, shkrepni sytë.
Ja, kështu – me pushkë e penë
u desh të mbronim folenë.
Shkrirë jetën goxha burra.
Ballëskuqur në furtuna.
Pë flamur të Skënderbeut,
u ngritën burrat e dheut”
Mic Sokoli gjoksin shqeu.
U ngrit Shota, Buletini,
Çeçoja dhe Ismaili.
Gjithë të tjerët me penë
në ballë të epokës qenë.
U trondit Europ’ e plakur,
se në Vlorë u ngrit bajraku.
Një bajra ì kuq me shkabë.
Nëpër shekuj ç’nuk ka parë…!
1982

KOSTANDINI DHE DHOQINA

(Tablo isopolifonike e mbeshtetur
tek gjithe linjat e baladës
burimore zagorite
me te njejtin titull)

Në tablo marrin pjesë:
1. Kori isopolifonik
2. Nëna dhe grupi isopolifonik
3. Kostandini dhe grupi
4. Dhoqina dhe grupi
5. Nje grup vajzash në valle


KORI:
Ditën-o, mor ditën-o,
ditën e pashkës në drekë.
Therën-o, mor, therën-o,
therën-o një ka të sertë.

NËNA MARINË:
Vajta, moj, vajta
mora një okë mish.
Zjarrin, moj, zjarrin,
i vura kusisë.

KORI:
Te shtëpia lart te brinja
krisi kuja, ulërima…
Pa dëgjoni, ç’thotë Marina!

NËNA MARINË:
Sterra, moj, oiiii, oiii,
doli gjarpëri stihi;
m’u hodh brenda në kusi.
Më lëshoi helmin e zi…
Helmin e zi ma lëshoi,
nëntë djentë m’ì helmoi.
Nëntë djem e nuse nëntë;
Korba, si s’më ikën mendtë.
Djem e nuse vanë e shkuan.
Të gjith’ me djepe në duar.
Nëntë dyfekë më ikën
Nëntë djepe m’u gremisën…

KORI:
Nënëzezës nga trishtimi
mendt’ ì vanë te Kostandini…
Si Dhoqinën fill të vetme
e martoi, ku dot s’e gjendte?

NËNA:
Kostandin,
Kostandin, të zënrtë nëma;
Bijën pse,
bijën pse hoqe nga mëma?
Ç’më bëre,
ç’më bëre, o more djalë?
Më dhe bes’,
më dhe besë, më dhe fjalë.
Bijën-o,
motrëm do sillje me kalë.
Srerra un’,
sterra malli ç’më ka marrë!

KORI:
Ditën e Pashkës së Madhe
Midis shoqesh si sorkadhe,
Kapërcyer dy-tre male
Na hidhte, moj
na hidhte
na hidhte Dhoqina valle…
(SHpërthen vallja e vajzave
të veshura me kostumet karakteristike)

DHOQINA NË VALLE:
Më martoi vëllai larg-o,
Ejani, motrani,
Ejani, motrat e mia!

Jam në hall e në merak-o,
Ejani, motrani,
Ejani, motrat e mia!

Nuk më lën’ malet e lartë;
Ejani, motrani,
Ejani, motrat e mia!

Nënëmirën ta shoh pak-o;
Ejani, motrani,
Ejani, motrat e mia!

As vëllezërit varg e varg-o;
Ejani, motrani,
Ejani, motrat e mia!

KORI:
Fjal’e nënës shkoi te varri…
Kostandini u ngrit ì pari.
Balta e zezë iu bë kalë,
Guri ì murrmë iu bë shalë.
Tek Dhoqina tha dy fjalë:

KOSTANDINI:
“Mirëdita, moj Dhoqinë;
Ç’më vjen mirë, që qenke mirë!
E dredh vallen dhe shaminë
Si një flutur në lëndinë.

DHOQINA:
“Mirëseerdhe, o im vëlla,
Eja pak, vallen ma mba!
Në ke ardhë për të mirë,
Të vishem si gjeraqinë.
Në ke ardhë për të keq,
Të vishem si kallogre.

KOSTANDINI:
“Jo, motër, sikundër je, motërz-o!
Bëju një lajm shoqeve, motërz-o!
Na pret nëna në fole, motërz-o!
Ku e lamë e ku na le, motërz-o!

KORI:
Fjalët e fundit sa dëgjoi,
Vallen Dhoqina ndaloi.
Veshi xhoken-o.

Vëlla-motër përmbi kalë;
Një ì vdekur, një ì gjallë
Marrin rrugën-o.

Zogjtë cirren “cili-viu!
Jo me gaz por prej vetiu;
Çajnë ajrin-o.

DHOQINA:
“Kostandin, je zverdhur shumë,
more im vëlla!
Këta zogj ç’flasin kështunë,
more im vëlla!

KOSTANDINI:
“Oh, Dhoqinë, motra ime,
motra ime
Zogjtë kanë gjuhën e tyre,
motra ime!

TË DY:
“Zogjtë këngë,
zogjtë këngë le të thonë.
Se ne kemi,
se ne kemi gjuhën tonë.

KORI:
Sikur të kish rënë bisha,
Kali seç u ndal.
Afër mureve te kisha
Kostandini tha:

KOSTANDINI: (recitativ, duke rënkuar)
- Vazhdo rrugën, moj Dhoqinë;
Do shkoj pak në Adhojimë.
Aty, motër, lash’ shaminë.

KORI:
Nëpër xëc e nëpër natë
Shkon Dhoqina nëpër fshat.
E stolisur dhe mallplotë
Tak-tak-tak troket në portë.

NËNA:
- Ç’je ti mortje, që troket natën-o?
Tremb një qyqe, që ka mbet’ vetëm-o!
Mos je gjarpri që më hëngri
djemt’ e mi?
Nëntë djem e nëntë nuse
me fëmij’…

DHOQINA:
- Ç’flet kështu, moj nën’ e mrë,
Nënë-zo?
Unë jam jotja Dhoqinë,
Nënë-zo!

NËNA:
- Me kë erdhe, moj Dhoqinë,
Bijëzo?!
Nëpër natë ç’të solli y-në,
Bijë-zo!?

DHOQINA:
- Sa erdha me Kostandinë,
Nënë-zo!
Mbajti fjalë vëllai ì mirë,
Nënë-zo!

NËNA:
- Ç’Kostandin moj fjalëdjegur,
Ka tre vjet që më ka vdekur!
Me të tjerët është tretur.
Qyqja, korba unë!
Nata, sterra unë!

DHOQINA:
- Çfarë flet kështu, moj nënë,
Oh, e mjera, oh!
Ç’’është kjo hata e gjëmë,
Oh, e mjera, oh!


KORI:
(Kënga e parë)
Nëna e gjorë, nëna e mjerë
Puthi bijën faqeverdhë.
Një në prag e një në derë
Plasën si qelqe me verë…
(Rrëzohen të dyja)

KORI E TË TJERËT:
Nënë e bijë mbyllën synë,
Sosën shpejt në Ajodhimë.
Dhe kërkuan Kostandinë.

Kostandini ish larguar
Si një engjëll krahëshkruar.
Lëshon dritë pashteruar…
(Mbyllet perdja)
(Zagori, qershor-korrik 2000)


---------------------------------------------------

ILIA DILO SHEPERIT
(Nga Jorgo S. Telo)

Atë mermer të bardhe e te bardhë,
Portretin, shkronjat – qendisur me lot…
Gjithçka në faqet e pllakës në varr
ì kam admiruar, s’nginjesha dot…!

Shumëkush ndjehet ndoca i turpëruar;
Fshehtaz të adhuroi dikur…
Të afërmit e tu – shpirtpikëlluar
të mbajtën brilant brenda zemrës zhur.

Ti që shndrite një epokë të tërë;
Një hark kohe si të veshi me mjegull?
Se ishe mendjendritur e shpirtgjerë,
më se i gjallë vjen këtë fundshekull.

Eh, o ILIA DILO – SHEPERIOTI,
Jam kështu ndodhka në jetë…jo rrallë:
Të mbulohet rubini kot së koti…
e sërish të shkëlqejë si më parë