Dritëro Agolli

Dritëro Agolli


Në shtëpinë e shkrimtarit që rrëfen përpjekjet për të shkruar librin e vet më të vështirë, aty ku do të flasë për veten
DRITËRO AGOLLI: “AUTOBIOGRAFIA IME”
Shkrimtari ka nisur të rrëmojë në kujtimet, shënimet e fletët e ditarit për të shkruar librin e jetës së tij


Dritëro Agolli ka nisur të shkruajë të vërtetat e jetës së vet. Një libër autobiografik ku do të rrëfehet. Këtë vendim e ka marrë prej më shumë se dhjetë vjetësh, por përgatitjet për të nisën pesë vjet të shkuara dhe vazhdojnë ende. Dhjetëra fletorka, blloqe shënimesh, albume fotografish, artikuj shtypi, fletë ditari...

Në arkivin e shtëpisë së tij ka filluar prej kohësh rrëmimi për dokumente dhe shënime. Korrespondenca intime me Sadijen, impresionet dhe suveniret e periudhës së studimeve në Rusi... Nga dhjetëra albume fotografish, që i ka sistemuar të gjitha vetë në bibliotekën e dhomës së gjumit, tek dosjet e trasha plot me shënime nga periudha të ndryshme të jetës, i duhet t’i lexojë edhe një herë të gjitha dhe të rrëmojë për ato interesantet, duke ngjallur boll kujtime prej të tjerave. Por jo vetëm aty, në arkivën e shtëpisë. Një pjesë e rëndësishme e shënimeve kanë mbijetuar nga arkivat e gazetës “Zëri i Popullit” ku shkrimtari pati punuar për 15 vjet. Por arkivi më i rëndësishëm për librin autobiografik që sapo ka nisur është kujtesa e tij. Kështu thotë ai vetë. “Por më shumë, mua m’i sjell ndër mend ngjarjet kujtesa. Pse i vë rëndësi kujtesës? “Sepse ato gjëra që i kam harruar, nuk kanë qenë të rëndësishme dhe rreth atyre që më kanë mbetur në mendje është më mirë të flas. Më ka mbetur në mend, për shembull, një detaj që e kam si lajtmotiv: lumi i fshatit. Ai gjithnjë më gurgullon në vesh, edhe në ëndërr më del. Edhe kur jam jashtë, mua nuk më del në ëndërr Misisipi apo të tjerë lumenj, po lumi i Devollit, ay më gurgullon gjithnjë. Kjo është një gjë e rëndësishme që më kam mbetur në mendje që nga fëmijëria, sepse rreth atij lumi jam rritur”, - na tregon Dritëroi. Pra gjithçka në autobiografinë e shkrimtarit ka për të zënë fill me fshatin Menkulas të Devollit, ku edhe ka lindur. Autobiografia që ende nuk dihet sa voluminoze do të jetë dhe kur do të ketë mbaruar, siç na thotë shkrimtari ka për të qenë e plotë dhe do të përfshijë të gjitha etapat e jetës së tij. Njerëzit që ka takuar e që i kanë lënë mbresa, vendet ku ka shkelur, letërsia, politika... Veçse ka vendosur të mos i japë rrjedhë kronologjike asaj. Ndonjëherë mendon ta shkruajë fare thjeshtë, me një stil të lirë, por ende nuk e ka përcaktuar linjën përfundimtare, edhe një skicë që kishte përpiluar, tani e ka hedhur poshtë dhe është akoma në kërkim. “Një herë e pati vendosur edhe titullin, por pastaj hoqi dorë prej tij”, - na thotë Sadija, bashkëshortja.
Vështirësitë
Si rrallë ndonjëherë, edhe një shkrimtar i madh si Dritëro Agolli është vënë në vështirësi për të shkruar një libër, sepse kësaj radhe do të thotë të vërtetën e vet aty. Ja si e shpjegon ai njërën prej vështirësive të tij: “Këto lloj librash janë tepër të vështira, duhet të jesh sa më i vërtetë, siç e thonë me një fjalë të huaj, të jesh sa më objektiv, me një fjalë të mos gënjesh dhe të mos e redaktosh biografinë tënde. Unë nuk kam dëshirë që të redaktoj jetën, jeta nuk redaktohet, ajo është jetuar ashtu dhe ashtu mbetet. Redaktoje sa të duash ti, rregulloje, e vërteta do të dalë një ditë në dritë dhe atëherë edhe pse nuk do të jesh në jetë, mund që miqve të tu, t’u vijë turp; shiko si paska gënjyer ky njeri, do të thonë”. Ai shton se duke lexuar disa libra të kujtimeve të njerëzve që njeh, sheh se një pjesë e madhe e tyre nuk janë të vërteta, prandaj thotë se i ruhet kësaj. “Që të mos thotë ndonjë kolegu im që kjo nuk është e vërtetë siç them unë tani për disa libra që lexoj, sidomos kur lexoj që shkruajnë për kohën e komunizmit, qoftë edhe për të fashizmit dhe nuk i thonë të vërtetat siç janë. Është fatkeqësi kur nuk i thotë një shkrimtar të vërtetat dhe mundohet të redaktojë jetën siç thashë. Jeta jetohet dhe mbaroi. A e redakton dot 60 -vjetorin? Këtë merak kam unë, që të mos redaktohet jeta”. Por nuk është i vetmi shqetësim i Dritëro Agollit për të shkruar autobiografinë e vet. Ai thotë se “Për ne shkrimtarët shqiptarë është e vështirë të shkruash një autobiografi dhe ndryshe është për shkrimtarët e mëdhenj të botës që janë edhe të pasur shumë. Ata kanë një sekretari të tërë, kanë njerëz që merren me grumbullimin e shtypit, ia presin artikujt, ia bëjnë gati, e regjistrojnë në manjetofon, zbardhin gjithçka dhe ai i redakton... është më e lehtë për ta. Ne duhet t’i bëjmë vetë gjithçka nga fillimi, jemi si në kohën e shkrimtarëve të shekullit XIX. Nga kjo anë është e zorshme të shkruash vetëbiografinë”. Por ai ka patur edhe vështirësi të tjera. “Meqënëse kam patur kohët e fundit sëmurë mushkëritë, kjo më pengoi, më dembelosi, u bëra më përtac dhe më ndërpreu punën. Sëmundja më shkëputi nga të shkruarit. Tani do të pres... ngjet si me një makinë që pret t’i ngrohet motori, që të fillojë të punojë, ose si televizori që duhet të nxehet pak që të dalë figura, edhe unë po pres të ngrohem që të më dalë figura. Mendoj se mund ta shkruaj këtë libër, po në qoftë se njeriut i del një e papritur, siç thotë populli i bie një damlla, atëherë nuk ka çfarë bën....” Dhe shton se “në këto kohë sa jam shëndoshë mendoj ta shkruaj librin, por ndonjëherë bëj edhe punë paralele, për t’u zbavitur, ose lexoj, përkthej ndonjë vjershë, shkruaj ndonjë tregim”.
Copëra kujtimesh
Nga Shkodra në Gjirokastër, shënimet që ka mbajtur si gazetar dhe që i ruan në dosje të posaçme, tani me shumë kujdes, pasi ua di mirë vlerën, janë për të një arkiv i vërtetë kujtese për ngjarjet, njerëzit dhe vendet që ka parë në atë kohë, duke filluar nga 1957 kur nis punën si gazetar tek “Zëri i Popullit”. Shumë shënime nga krahina e Matit, të cilën thotë se e ka vizituar shumë, personazhe dhe miq që ka takuar atje, tregime interesante, në këtë fazë të përzgjedhjes, gjithçka i hyn në punë shkrimtarit. Por më shumë vend në libër do të gjejë, pa dyshim, vendlindja. “Nuk më harrohen shtëpitë e fshatit. Ato unë i njihja të kujt ishin që me erën. Kjo shtëpi bie erë qepë, ata e kishin qejf qepën. Ata të tjerët pinin raki kumbulle dhe prandaj shtëpia e tyre binte këtë erë. Kjo shtëpi bie erë kafe, njerëzit e asaj shtëpie pinin kafe dhe unë i njihja. Shtëpia që binte erë kafe ishte e Batos, ata kishin një dyqan në fshat që në kohën e Zogut, tregtonin kafe. Kjo shtëpi bie erë hudhra se banorët e saj kishin qejf të hanin hudhra. Nga kjo anë, me nuhatjen si një langua, unë i njihja shtëpitë dhe jetën e tyre. Me një fjalë, në librat autobiografikë, duke vënë edhe detaje të tilla, elementë të jetës së përditshme, ato bëhen të vërtetë dhe interesantë. Kështu mendoj, se po të flasësh që unë kam qenë i zoti, unë kam qenë trim i madh, gjatë fëmijërisë ziheshim dhe unë i mundja të gjithë, të gënjesh pra kështu, këto gjëra nuk kanë asnjë vlerë”, - rrëfen shkrimtari.
Proces
Në atelienë e Dritëro Agollit
As kompjuter, as makinë shkrimi. Zakonisht ai shkruan me dorë dhe kjo mënyrë i duket më e përshtatshme. Nuk mbyllet në studio. Librat e tij lindin në sallonin e pritjes, aty ku nuk rreshtin vizitat që nga mëngjesi deri në mbrëmje. Por koha e tij e të shkruarit është natën vonë, kur në shtëpinë e madhe bie qetësia. Dritëroi ulet në divan dhe mbështet dyert në tryezën e madhe rrumbullake, nxjerr fletoren më të rehatshme për të shkruar dhe nis nga puna. Do të kishte preferuar që librat të botoheshin si dorëshkrime, që të ishin sa më të vërteta dhe thotë: “Që kur dolli Gutenbergu, kur filluan të shtypen librat, filloi të humbë pak ana reale. Tani libri do të kalojë nëpër duar redaktorësh, korrektorësh dhe nuk do të mbajë erë bojë. Një dorëshkrim është shumë më i vërtetë. Dikush tjetër para meje e ka thënë se që kur doli Gutenbergu, humbi e vërteta. Unë shkruaj me dorë, me makinë shkrimi shkruaj gjëra të thjeshta, ndonjë artikull por jo krijimtari dhe shumë shokë të mi bëjnë kështu.
Rrëfimi
Si vendosa ta shkruaj librin?
“Nga fundi i viteve 60 të jetës sime, pas moshës 60 e ca vjeçare, mendova të shkruaja një libër për jetën time, për vendet ku kam jetuar, për raportin me njerëzit e afërmit e mi, që kur kam filluar të mendoj i pavarur, kur kam qenë në ndërgjegje, me një fjalë që kur mbaj mend. Për marrëdhëniet me shokët, me miqtë, me gjithçka që është e shtrenjtë për njerinë, që kur fillova të shkruaj, çfarë rruge kam bërë gjatë jetës sime, për shkrimtarët, kritikat e mia dhe të kritikuarin, unë vetë, pikëpamjet e mia për jetën, fillozofinë, politikën... Përpara moshës 60 -vjeçare nuk kam menduar të shkruaj një libër të tillë. Mendoj se pas kësaj moshe, si ta shohë edhe gjendjen shëndetësore, njeriu mund të shkruajë një libër, vetëm atëherë ai pothuajse e ka kryer më shumë se treçerekun e jetës së tij dhe ka se ç’kujton. Jeta e tij është e pasur. Po grumbulloj materiale prej 5-6 vjetësh. Shënimet e mia që kam pasur gjatë jetës, kam mbajtur shumë fletorka për krahina të ndryshme ku kam shkuar dhe kam jetuar, që nga Shkodra deri në Gjirokastër. Janë shënime për njerëzit, si biçim ditari. Kam një fat, sepse kam shkruar shumë artikuj nëpër gazeta dhe ato më kujtojnë jetën, pavarësisht që unë i kam botuar dhe mund të mos jenë plotësisht të vërteta. Gjatë këtyre 12 vjetëve unë kam shkruar shumë artikuj nëpër gazeta dhe ato më kujtojnë gjithë zhvillimet demokratike të vendit tonë, kështu edhe duke i shfletuar ato, shënimet apo të botuarat, ato më kujtojnë një jetë. Në këtë fazë që jam, merrem edhe me vogëlsira, blej fletore të trasha, me format të vogël dhe pastaj them se dua të gjej një tjetër më të madhe që të shkruaj më rehat. Pata bërë edhe një skicë. Lufta më e madhe që bën një shkrimtar, është lufta kundër dembelizmit. Një ndër shkrimtarët e mëdhenj italianë të shekullit të shkuar, për të luftuar dembelizmin e detyronte të ëmën që ta lidhte për karrigeje me rripa që të detyrohej të shkruante”.

Dritero Agolli


QELESHJA

Kur shkoi qeleshja e bardhë që fekste Europës
Që mburrej shqiptari fatkeq me të huajt?
Besoj se u var prej kohësh në brirët e lopës,
Apo me atë mund të sjellin ga çezma ujë për kuajt.

Ku vajti qeleshja që rrnte si gonxhe mbi çiftelinë
Dhe sillte nderimin dhe paqen ndër oda?
Tani me qeleshen përcjellin mërzinë,
Në guvën e saj po fshihet hashashi dhe droga.

A ndofta në vend të vitrinës me xham muzeut
Qëndron si relike përmbys nga pluhuri fshirë,
Qeleshja që mblidhte flokët shqiptare me ngjyrën e dheut
Dy fekste mes trotuarësh qyteti, a shtigjesh tej në rrëpirë.

Sot zor se feks kjo qeleshe këtej dhe andej në Europë
madje as në malet e Sharrit, Rugovës dhe Dajtit;
Atë mund ta gjeni dikund në një gropë
me shishet e hedhura të San Benedetos dhe DASH-it.

Ah, sa moderne ka qënë qeleshja për herën e parë në kokë!...


BALADA E TRE TË RËNËVE

Me dhentë ktheheshin nga mali tre kosovarë,
U zunë pritë sërbët në gjunjët e Sharrit
Tek era fletët e vyshkura hiqte grykave zvarrë,
Tek vërshenin fijet e holla të barit.

I vranë e qirinjë s'u lanë të ndezur në darkë.
Në vendin ku ranë tek blegërinin dhentë
I frynë serbët qirinjtë me gojët si kacekët në farkë,
I shuan, mos dukeshin të rënët e shenjtë.

Po dhentë gjuhët e tyre me erën e barit
I nxirrnin si flakë qiriri me krye drejt qiejve
Dhe qanin me blegerima në gjunjët e Sharrit
Tek hëna të rënëve u qepste qefinët me fijet e reve,

ndërsa hutini vajtonte në degën me gunga të qarrit,,,
( 1996)

DRITERO AGOLLI


PËR T'U MBLEDHUR BASHKË

Do të shkoj në kosovë papritur një ditëz janari a prilli
Tek miku i hershëm poeti Podrimja
Apo tek bujku i njohur Ukë Bik Halili,
A fundja tek plaka e mençme bardhoke Prishtina.

Pak dru oxhaku i tyre ka mbajtur për mua
Dhe shtrati çarçafë të larë do ketë në odë,
E zonjë e shtëpisë do nisë dhe nusen në krua
Të mbushë një shtambë me ujë të ftohtë.

Këto, sigurisht, nuk kanë ndonjë rëndësi të veçantë,
Kryesorja është se, - gjer tani të shpërndarë,-
Do mblidhemi në odën e Kuvendeve bashkë
Të nxjerrim mallin, të flasim si të lërojmë një arë,

Si të lërojmë një arë të lënë viteve djerrë
Ç'ti bëjmë asaj për ta mbjelë,
Nga cili burim t'ia sjellim rrëkëzen t'i rjedhë,
Që verës e vjeshtës kjo arë të pjellë.

E rëndësishme kjo është, se një ditëz janari a prilli
Çarçafë të bardhë do ketë për mua poeti Podrimja
Dhe dru për oxhakun e tij do presë në pyll Uk Bik Halili
Dhe nusen në krua për ujë do nisë plaka bardhoke Prishtina.
( 1996)

Asgjë përveç fjalës

Nuk kam asgjë përveç fjalës
Dhe ndofta s'më duhet asgjë
Asgjë nuk i duhet dhe valës
I duhet pak shkumë e pak zë

Me shkumën nga bregu të duket
Me zërin të ndjehet në breg
Ndaj mua veç fjala më duhet
Të tjerat në dreq!

24 tetor 1998


Momenti

Aspak nuk i besoj momentit
Kushdo ta lavderojë atë
Ai i duhet mendjelehtit
Për mua s'vlen e s'thotë asgjë

I dua mpleksur varg momentet
Të bëhen tok një horizont
Një horizont që hapur mbetet
Që shkoj ta kap e s'kapet dot


Në varrin e Migjenit

Me mosbesimin tënd të drojtur
I fute dhëmbë e thonj në shekull
I kishe vitet për të rrojtur
S'e kishe kohën për të vdekur

Lekurë e shekullit, që prekje
Me dhëmbë e thonj, ish plot sëmundje
Megjithatë s'kish vend një vdekje
As jetës vend t'i gjeje s'mundje

NGA SKAJI NÊ SKAJ

Sa heshtnim dikur me plot verbëri
Dhe duart i puthnim në gjunjë,
Aq shumë bërtasim tani
Dhe aq kafshojmë me zhurmë.
Nuk kemi as turp nga njeri
As ky,
As ai,
As ti
Dhe as unë,
Cudi!...

thjeshte per te rifreskuar temen , ne menyre qe te lexojne ca qe mbajne vetem ca kan lexu njehere e nje kohe ne antologjiine e gjimnazit nga Driteroi

Dritëro Agolli

Këngë për Kosovën

1.
Këngë e vargje thurin për Kosovën
Për një gur, për kullat me frengji.
Për Kosovën unë e pres dhe kokën,
E bëj gur themeli në shtëpi

Koka në themel me gjak mbetet
Mes Kosovës mbushur plot me re,
Një shtegtar pas murit kur të prehet
Një rënkim të madh të ndiejë atje

Nga rënkimi i murit të shtëpisë
Nën një gardhë ku mbillet grurë e kërp,
Do të shtanget sërbi larg Sërbisë;
" Qenka Dritëroi, nuk qënka Sërb"!

2.

Këngë e vargje hapen për Kosovën,
hapen në Kosovë e në arrati,
Serbët ndër livadhe mprehin kosën
Të kositën jonxhë e bar të ri.

Ndaj dhe gjuhën time e bëj kosë
Ta kosit livadhin me vërtik
Tok me kosovarët në Kosovë
Në prizren, Drenicë e Kaçanik.

Do të mbushet sërbi me mornica,
Do mbllaqitet:" Ç'bën ky Dritëroi?
Kosë e paska gjuhën dhe kositka
Mes kosovës lugjeve nga kroi"!

3.

Kënga për Kosovën shkul dhe malin,
Kënga hyn në gjak e më rrëmben,
Tok me këngën unë e jap dhe kalin
Grurin për ta shkundur në lëmenj

Kali im jelët plot me gurë
le të hidhen sipër mbi kallinjë
Dhe t'i turret sërbit të sëmurë:
" Gruri në Kosovë ka zotërinjë"!


Sërbi do kafshojë thonjtë e nxirë:
" Zalosna ti majka, otac moj,
paska zbritur malit për ta shirë
grurin e Kosovës Dritëroi"!

4.

Këngë e vargje thurin në Kosovë,
Thurin tejpërtej në Shqipëri,
Veçse mjaft na dhembë e shkreta kokë
Për ta falur fli në themeli.

Por ta dish, ti miku im me miqtë,
Unë e kam një kokë e plot me mend,
Tok me këngën kokën jap një ditë,
le t'i bëhet gur themelit tënd!

Dhe kur kokën time ta kem vënë
Në themel shtëpie si një gur,
Mua Dritëroi, theror të rënë,
Aq më bën: më qan, më shan, më mburrë...


5.

Këngë e vargje për Kosovën thurin,
Për një gur një fis a një stërgjysh,
Unë e qaj me ligje hidhur trupin,
Trupin tim të ndarë keq në dysh.

Trupi im dy copësh si dy drina,
Si dy drina nisur në fillim,
Drinat u bashkuan si dy trima,
Veç në dysh po endet trupi im.

Jam i shkretë e mbetur si qyqari,
Jam në gjysmë e lodhur, gjysmë zë,
Ndaj ma vini trupin tek altari
Si dy Drinat mblidhmani në një.

6..
Këngë e vargje për Kosovën thurin,
Thur dhe unë i prapi për atë,
Por kur Drin të Madh ta kem dhe trupin,
Këngët si ky trup do t'i bëj një.

Tek Altari trupi im i hijshëm
Njësh do të bëhet, lamtumirë or dysh!
Ah, pastaj një hudhur në këmishën
Do ma qepni, mos më marrin sysh!

Sërbi le të flasë i shkumbëzuar:
" lele majka, ga vjen ky gjëmim!
Trupi i Driteroit në altar bashkuar,
Si dy Drinat derdhur në një Drin"...


7.

Këngë e vargje thurin për Kosovën,
Mua fati ende s'po më ndrit;
S'di ku endet trupi im me kokën,
Trupi im i mbetur invalid.

Shqipëria ime ka një jetë
tek po ecë çalë me bastun;
Që më Nëntëqindë e trembedhjetë
jam një invalid me shkop e zhgunë.

Shqiperia ime në dy pjesë,
Shqiperia - trupin invalid;
Shqiperisë i thonë;" mbajë një shpresë",
Shqiperisë i luten: " vetëm prit"...

Ndaj jam invalid e jam në mjegull,
Libri i asistencës merr e jep,
Më ka dhanë Evropa një shekull
Që tä mbajë si invalid në xhep.

8.

Për Kosovën thurin këngë e valle,
Për qiririn ndezur mbi Granit...
Po më thoni, si ta shkruaj vallë
Këngën që ka trupin invalid?

Ah, t'i bëj dhe këngët të këndojnë
Në një shtrat të vetëm me gjëmim,
Këngët krahë e degë t'i bashkojnë,
Mbledhur si dy Drina në një Drin.

Ah, ta bëj dhe sërbin ters të thotë:
" majka, Dritëroi këndon e ndrit,
Majka, Dritëroi, një Gur i Fortë,
Dritëroi s'ka mbetur Invalid"!...

Vjen njeriu i çuditshëm

Nuk mund t’i themi gjërat e fshehura kurrë.
Macja lot me një zog që ka mbytur,
Qeni kap me thonjtë e tij një kockë në gurë,
Andej zuzarë e djaj me ëngjëjt përfytur
Ndaj s’mund t’i themi të gjitha gjërta e fshehura kurrë.

Nëse mund t’i themi të gjitha,
Na mbajnë mëri e na shajnë,
Vjen nata me ankth e mbushet shtrati me hithra,
Me hithra nervash që krruhen e hanë,
Ndaj s’mund t’i themi të gjitha

Për shembull, unë i mbaj rezervat e mia:
Ç’më duhet t’i them ato që s’i thonë as të tjerët?
Nuk dua të ketë aq trazira shtëpia,
Nuk dua të ngrihem me sy të mbufatur mëngjezeve herët,
Ndaj s’mund t’i themi të gjitha nga pika te vija.

Nuk mund t’i themi të gjitha gjërat qe thuhen,
Se brinjët e gjoksit ndërgjegjen e mbajnë burgosur
Dhe dhëmbët s’e lenë të dalë dhëmbëve gjuhën,
Se dhëmbët janë hekura burgu mjaft të përsosur,
Ndaj s’mund t’i themi të gjitha që duhen.

Do vijë dikush e do t’i thotë të gjitha,
Ai s’do ketë as turp, as brinjë në gjoksin e fryrë,
As ka për t’u trembur nga shtrati i ndërgjegjes plot hithra,
S’do ketë as smalt në dhëmbë, as cipë, as fytyrë,
Ndaj s’mund t’i themi të gjitha

Dritëro Agolli


Ps....I madhi dhe i paarritshmi Dritero Agolli!

Dritëro Agolli

Nëna ime e bukura Hatixhe

Për Hatixhe Agollin


Nëna ime, e bukura Hatixhe,
Më e bukura nga të githa fshatarkat,
Atje në minder mbi një dysheme
Më polli mua kur u kthye nga arat

E britma ime u hap përmbi dhe
bashkë me zërat e demit e kalit
Nëna ime, e bukura Hatixhe,
Heshtte e çlodhur dhe i gëzohej djalit.

Pastaj u mblodhën fshatarët e mij,
Faqet e parruara i ulën mbi mua
Dhe thanë: " Shumë ara do lërosh ti
Dhe shumë ujë do pish në krua!"...


E vërtet, nën qielin me re e pa re,
Lërova ara e kapërceva pragje,
Për nënën time, të bukurën Hatixhe,
Këndova këngë e thura vargje

( 1963)

Dritëro Agolli
Vjersha ime e parë

1.
Kur linda unë ngrinin bejte shumë
Dhe bejtët ngjitnin shtigjet përpjetë;
Ato në fshatë ngaherë bënin zhurmë,
Siç bën një radio, apo një gazetë.

Një plaku që jetonte në mëhallë
Nazim berat i thoshin me të drejtë
Se ishte bejtexhi i madh, i rrallë
Dhe fjalën si hanxhar e kish të mprehtë.

Në mbrëmje vija shpesh me bejtexhinë,
Në breg të lumit ulesha menduar,
Se doja të mësoja mjeshterinë
Për mua aq të dashur, aq të çmuar!

2.
Njëherë më pat folur duke qeshur;
" Pse s'bën dhe ti ca bejte me pak fjalë?
Ne kemi Xumen tonë qimezverdhur,
Që vjedhë bostan dhe ul kurrizë e dalë!"

Po veç për kurrizdalin s'kisha qejf
Të bëja bejte kot si ca të tjerë:
" Për veshvarurin mulla Istref
Me vargje do ta mbush që sot defterë!"

Po plakut djersë e ftohtë i ra në ballë
Dhe më vështroi mes frikës në lëndinë:
" Më duket se të ha kurrizi, djalë,
Do vuash, po ta tallësh perendinë!"

3.
Një ditë në mësim të Historisë
M'u shkrep të bëja bejte për mullanë:
" Mulla, ti ia nxjerrë fundin revanisë,
Kur ne të tjerët s'kemi se ç'të hamë!"

Po një nga shokët vjershën ma kish parë
Dhe më kallxoi me vrap te kryeplaku,
pastaj për shpatullash më hoqën zvarrë
Dhe gjunjëve në pluhur rodhi gjaku.

Gjithë atë ditë s'erdha dot në vete;
Ja, ky ish honorari im i parë,
Që do të thosh se vjersha s'bëhet lehtë
Se dhe për shpatullash të heqin zvarrë!

( 1955)

Shiu i marre

Dikur na bridhte qiejve nje shi,
Qe veç poetet çmendte po t'i lage.
Dhe ra ky shi papritur mbi njerezi,
Poetet u lajthiten pas nje nate.

Filluan te kopjonin veç nje varg,
Te kishin te perbashket veç nje metafore,
Per shembull : "Jam Homeri,jam bust ne park,
Jam Sofokli,Eskil e Pitagore.

Jam rruge vetetimash e rrufe,
Jam dhe kostelacion ne qiell,
Jam rrap me rrenjet pleksur neper dhe,
Jam udhetar qe kam ne sup nje qiell... "

Po nga ky shi s'u lag veç nje poet,
Se ishte fshehur ne nje pyll te dendur,
Poetet e lajthitur ne qytet,
E qeshnin dhe i thoshin : "Je i çmendur !"

Dhe u merzit poeti ne vetmi,
Se talleshin te çmendurit,poetet,
Dhe luste zotin qe te binte prap ky shi,
Qe dhe ai te çmendej si te tjeret.


Dritero Agolli ka shkruar shume poezi me fabul, me subjekt, siç eshte dhe "Shiu i marre". Ne keto poezi shihet nje ndikim i dukshme o kodeve te ligjerimit poetik klasik pers, i gazelave te Saadiut dhe i mosnavive te Rumiut. "Shiu i marre" nderthur vlera estetike dhe keshilla morale. Eshte shkruar ne kapercim te viteve 1990, kur Shqiperia provoi nje ndryshim thelbesor shoqeror. Ne kete kohe doli çeshtja e kuptimit te lirise. Ne shoqerite e huaja kufiri midis lirise dhe te papergjegjesise eshte krejt i hapur. Poeti e shef boten e re shqiptare, ne kushtet e pafuqise per ta perdorur lirine si kryrvlere, ne kushtet e perligjies me lirine te çdo sjelljeje njerezore,nga kendi qesendises i njeriut te mençur, qe di mire se liria ne vetvete nuk ka kurrfare dobie nese nuk di ta perdoresh. Gjendje te tilla, qe njihen si psikoza kolektive, jane "semundje" qe shoqerojne situatat kalimtare te popujve dhe vendeve, derisa ato te rigjejne baraspeshen e re. Ne kete poezi autori e sheh disi te larget çastin kur shoqeria ne te cilen jeton te kete arritur te dale nga liria si dehje dhe çmendje ne lirine e administruar, ne liri qe i jepet vlere. Ne kete deshperim e siper ai lutet te behet pjese e se njejtes epidemi çmendurake, derisa te vije koha qe dija dhe mençuria te behen kushte te lirise.

E heshtura


Debora kur bie s'degjohet me vesh
Debora kur bie prej qiejve hesht.

Debora kur bie veshtrohet me sy
Te bardhen e heshtur e shohim te dy.

E vetmja qe bie nga qielli hesht,
Te tjerat kur bien te shpojne ne vesh.

Prandaj eshte e bardhe, prandaj eshte e re,
Se zhurme me pluhur nuk ngre...

Ne lufte


Une s'jam nga ata qe ikin nga lufta,
Kur marrin ne trup nje gervishtje,
As nga ata qe heshtin, te futur ne tuta,
Kur i peshtyjne me tallje e skermitje.

Une jam gjithmone mes luftes mizore
Dhe them : sikur dhe lufte mos kete,
Per dhimbjen e madhe njerezore
Do ndizja luften me rete.

Sot pasdite


Sot pasdite dua te vdes...
Me beni gati pa dale yjte,
Gjeni shamine e ma lidhni gojen,
Mos harroni te m'i mbyllni syte...

Mos ngjitni nekrologji me vija te zeza
Dhe mos ftoni farefisin dhe miqte,
Askush mos mbaje fjalime ne varreza,
Mos qajne e mos lavderojne te ligjte...

Ne vendin tim


Ne vendin tim e ne vendin tend
E shpojne lakren i hedhim mend.

Ne vendin tim e ne vendin tend
Njerit i kruhet e tjetrit i dhemb.

Ne vendin tim e ne vendin tend
Henen si petull e pjekin ne shkemb.

Ne vendin tim e ne vendin tend
Nje koke e cmendur - nje vend e cmend...

Ankimet


Ankime nga miqte, ankime nga rruga,
Ankime nga gruaja ime;
Veriu fshikullon, ngre pluhurin juga:
Ankime, ankime, ankime...

Ankime ne leter, ankime ne gjelle,
Ankime ne lopet ne fushe,
U cmenda, do iki te fshihem ne shpelle
Te fle pa ankime me ujk a arushe...

Njerezit


Ka njerëz që ecin me këmbë,
Ka që me këmbë shtypën;
Ka njerëz që hanë bukë me dhëmbë,
Ka që me dhëmbë mbytën...

Ka njerëz që puthen me buzë,
Ka që me buzë peshtyjnë;
Ka njerëz që flasin me gjuhë,
Ka që me gjuhë ndyjnë.

Trishtimi


Po iki me trishtim i zhgenjyer nga miqte,
E mbylla dhe deren qe rrinte e hapur
Per lajkataret, per rrenacaket e smirezinjte,
Qe shtireshin engjej te dashur.

Ku vete s'e di, vec s'dua te kthehem
Serishmi ne rrenat e jetes;
Diku ne nje skaj te larget do prehem
Me qafen e futur ne jaken gri te xhaketes.

E sotmja


Prapa s'kthehem nga rruga,
Le te me presin mundimet e tmerrshme,
Le te me there me brisk veriu dhe juga,
s'dua te rroj me te djeshmen.

Le te me joshe e djeshmja nga cipe e fildishte,
Per te aspak s'do me merrte te qarit.
Me mire e sotmja e hicit,
se sa e djeshmja e arit.

Sofra e historise


Ne sofren e shtruar te historise
Presin te marrin luget te gjithe.

Veshtrojne thelat dhe duan te hane
Kurnace, grykes, batakcinj, pehlivane.

Po historia u jep nga nje kafe ne kembe
Dhe thote e permbajtur dicka neper dhembe...

"Na falni, se presim ne sofer te vijne
Ata qe bejne vertet historine".

S A L U T (Poezi per Petro Markon)


Salut atyre qe s'u plaken
Dhe s'u shteron krijimi kurre,
Qe malet pash me pash i maten
Dhe lane djerse e gjak ne gure.

Me shpirt te madh ngahere mbeten,
S'u ndryshku mendjen dot skleroza
Dhe s'psheretine e s'nemen veten
Me kembet futur ne pantofla...

Salut atyre qe s'u plaken,
Po ndoqen hap me hap rinine
Dhe smire talenteve s'u paten,
Se s'njohen kurre pleqerine!

Per kujtim


Une tregoj histori te bukura,
ti behesh si foshnje kureshtare.
Shikon me faqe te skuqura,
dhe hesht e humb fare,

E di historine e Van-Gogot,
historine e veshit te tij?
Ty zemra te rreh si zogut,
dhe thua ngadale:
S'e di!

Van-Gogut i thoshte nje femer:
"Vinsent,ke veshe te bukur!"
Dhe qeshte me gjithe zemer,
siç qesh ti me mua ,
moj flutur!

Van-Gogu ne kembe kerceu,
e nxori thiken nje dite.
Dhe veshin e bukur e preu,
dhe tha:
"Mbaje kujtim moj drite!"


Habitesh?
Keshtu ka ngjare,
nje here ne mengjes.
Pse trembesh?
Ai ish i marre.
Pse trembesh?
Une veshin se pres!

PROFETI I NEMUR.


Mallkoni dhe shani dhe çirrni turinjte,
jam shpirti i nje guri, ku falen qirinjte;

Mbllaçitni proverbat dhe tirrni genjeshtrat,
me kthehen ne ikona dhe strofat dhe vjershat;

Leshoni blasfema, percillmeni dhimbje,
nenqesh se ne male me pret dhe nje lindje;

Qelloni me fjale e goditni me hekur,
une jam i pavdekshem pergjersa s'kam vdekur....

E BUKURA


E bukur, tokesore, e thjeshte, lozonjare,
e tille per mua je ti.
Une ve koken e zeze, si ugar, ne supet e tua ledhatare

Dhe rri.

Une rritem kur jam me ty, si Anteu,
e gjaku muret e aortes godet.
Te dy jemi bere nga lulet, nga dheu,
te dy njeri-tjetrit i duhemi me dite, me net.
E bukura, tokesorja, e thjeshta grua!

Nderi


Kam jetuar ngaher me nder.
Dhe doren kerkujt s'ia kam shtrire.
tere jeten kam pasur veç nje defter.
Dhe ne te kam shkruar fjalen e mire.

E kam gjetur fjalen e mire ne qytet.
E ne fshat, e ne asfalt, e ne are.
Dhe kam ngrene buke pe qiber e dert,
me ata qe mbajne lugen ne gishtat e vrare.

Ngahere kam ecur me nenen Shqiperi,
dhe pas krahut te saj jam mbajtur.
Para saj kam qene perjete çilimi,
çilimi dhe burre i matur....

Aforizma poetike


1.
I lumtur isha kur me vdiq armiku,
Fatkeq u bera kur me vdiste miku.

2.
U zume te dy aq shume per punen,
Dhe s'flasim dhe s'veme e s'vijme!
Eh, budalla!
Edhe dhembet zihen me gjuhen,
Zihen dhe bashke rrine!

3.
Hengre me duar sa munde ne jete,
Punove me bark, o dembel i shkreete!

4.
O llafazan, llafazan i mjere,
Gjuhen e mban,
Si bishti i kendezit ne ere!

5.
Me mire te rrihesh me nje te ditur, vella,
Se sa te puthesh me nje budalla!

6.
Te ligat mua ne gjume s'me gjejne,
S'me gjejne asnjehere.
Nga ana qe kthejne lopet kurrizin kur flejne,
Vjen era dhe une pres ere...!!