Nietzsche – Filozof lirik

Titulli: Nietzsche – Filozof lirik 13/11/2007, 18:17

Filozofia lirike e Nietzsche (Niçe) nuk i drejtohet arsyes. Edhe influenca e tij nuk diktohet aspak te filozofët e mirëfilltë, por më tepër te shkrimtarët dhe artistët. Nëse suprimohet Dekartit (Descartes), suprimohet idealizmi modern, nëse suprimohet Marksi (Marx), suprimohen « dhjetë ditë të dridhjes së botës ». Por, nëse suprimojmë Nietzschen : fizionomia filozofike e shek. XX nuk ndryshon asgjë. Pse ? Bergson-i e ka cituar vetëm dy herë : njëherë kur thotë se, ndarja e njerëzve në skllevër dhe zotrinj është « gabim » dhe herën tjetër për të shprehur vitalizmin e Guyau (Jean-Marie Guyau. Husserl nuk e ka cituar kurrë. Heidegger i ka kushtuar vetëm disa orë, por duke e quajtur «të shemtuar dhe shumë llafazan », sipas Hannah Arendit, kur ky iu kishte drejtuar Jaspers-it. Nietzsche ishte filozof i cili të mbushte me do vështrime që kaplonin shpirtin, apo aforizmat e tij që shëndrisin sikur drita blici. Por, ai nuk ka lënë pas veti një rrymë apo lëvizje të definuar qartë, një shkollë.
Filozofët më të njohur, disa janë apo kanë qenë fenomenolog apo heideggeristë, të tjerët spinozistë, neokantistë, marksistë, weilistë (Eric Weil), sartristë, por nietzscheanistë asnjë. Pse ka ngjarë kështu ? Sepse tërsia e koncepteve të Nietzsches nuk ekziston si sistem, nga fakti se është vështirë të thuhet ç’domethënje ka të jeshë nietzschanist. Pastaj, konceptet e tij nuk janë koncepte themelore (kryesore). Cogito e Dekartit, imperativi kategorik i Kantit, Aufhebung i Hegelit, zgjatja bergsoniane, Dasein e Hegelit janë koncepte kryesore, pikënisja e analizave të pafundme apo piedestali i katedralës së ideve. Ndërsa konceptet nietzscheane nuk janë bazament, ato janë të farkuara, problematike, të dyshimta. Vullneti i fuqisë : një metaforë, kthimi në përjetshmëri: një ide e vjetër greke, nga të cilat ka krijuar një mit: mbinjeriun, mbikrishtërimin (por njeriu a ka qenë gjithmnonë i krishterë?). Nga kjo rezulton një filozofi jo e diskutuar, por një filozofi-fiksion.
Nietzsche ishte një lajmtar një “guximtar” do të thonim, një i beftë, një udhërrefues. Ai i hedhë idetë sikur tundime. E si t’u rezistohet gjithnjë tundimeve? Edhe pse idetë e Nietzsche-s nuk janë koncepte kryesore, janë fermentime të cilat si ide brum i gjejmë shpesh te filozofët, por në veçanti te shkrimtarët apo artistët: për nihilizmin – pasiv apo aktiv- lumturinë si zëvendësim të shenjtë, progresin si ide moderne, „dmth falco“, socializmin si avatar të kristianiszmit, filozofia, morali si „art i interpretimit“, zgjidhja e realitetit në dukje, urtësia (mençuria) tragjiko-dioniziake, bota si lojë, pjesëmarrja e individit në „lojën e botës“ etj. Pra influenca, që reagon më tepër si drejtim i tërthortë se sa frontal, e që është vështirë të rrethohet.

» Pirro filozof Shqiptar, por e njohin si grek ...!!