Tradita e do qė ndėrrimi i viteve tė shoqėrohet me njė tryezė tė pasur dhe tė larmishme ushqimesh, ėmbėlsirash dhe pijesh. Dhe nė fakt, as ne shqiptarėt nuk mund ta konceptojmė ndryshe...
Shumė prej nesh iu tremben ditėve tė festės sė Vitit tė Ri, pasi konsumi i rritur i ushqimit dhe ėmbėlsirave do na lėrė kusur dhe kile tė tepėrta. Dhe nė tė vėrtetė ky ėshtė njė fakt, por jo i pashmangshėm. Qė tryeza e Vitit tė Ri tė realizohet me sukses, duhet tė bėjmė zgjedhje tė zgjuara tė pjatave qė do shėrbejmė apo qė do konsumojmė, nė mėnyre qė ta shijojmė darkėn e Vitit tė Ri dhe ditėve qė do pasojnė, pa shkatėrruar siluetėn apo dėmtuar shėndetin tonė.
Nėse do numėronim kaloritė e tepėrta qė mund tė merren nga njė tavolinė e Vitit tė Ri, ato mund tė arrijnė dhe 6000 kcal, duke kontribuar kėshtu nė shtim nė peshė afėrsisht 1 kg! Kjo sasi kalorish ėshtė pothuajse trefishi i atyre qė duhet tė marrim ēdo ditė. Nėse kjo ndodh pėr disa ditė me radhė, duke respektuar dhe ftesa tė ndryshme nga tė afėrmit pėr dreka dhe darka, imagjinoni se ēmund tė ndodhė me peshėn tonė vetėm nė pak ditė. Por nuk ėshtė vetėm pesha ajo qė rrezikon, le mos tė neglizhojmė pasojat qė mund tė kenė personat me diabet, me hipertension apo me probleme tė zemrės. Kėshillat e mėposhtme do tju ndihmojnė ti evitoni deri nė njė farė mase kėto fenomene.
Zgjedhja e pjatave Pjata kryesore: Pjata jonė tradicionale Pule deti me dollma, mund tė bėhet njė pjatė mė se e shėndetshme, nėse konsumoni sasinė qė dėshironi nga mishi, mjafton tė jetė pa lėkurė, pa dhjamin e dukshėm dhe mundėsisht mish i bardhė; dhe nga dollma tė mos hani mė shumė se 1 pjatė. Pėrdorni erėza si dhe hudhėr e sa mė pak kripė. Sallatat: Sallata ruse pėrmban nė vetvete ushqime tė mrekullueshme si fasule, bizele, karota dhe patate, por kujdes me majonezėn. Mundohuni qė majonezėn ta pėrgatisni vetė me vaj ulliri, vezė dhe limon dhe kursehuni pak nė pėrdorimin e saj. Pasuroheni tavolinėn me zarzavate tė larmishme pėr sallata tė ndryshme dhe pėrdorni uthull balsamike ose limon dhe kursehuni me vajin e ullirit. Evitoni pėrdorimin e kremit tė qumėshtit (pana) sepse ėshtė shumė i yndyrshėm. Nė vend tė tij mund tė pėrdorni kosin, pėr salcė pėr sallata tė ndryshme.
Djathi qė do shoqėrojė zarzavatet tė jetė mundėsisht rikota, djathė dhie, gjizė pa kripe ose parmixhano. Nėse do gatuani byrek, mund tė bėhet i mrekullueshėm edhe nėse pėrdorni fare pak vaj ulliri dhe lakra tė egra ose spinaq, djathė pa yndyrė, qumėsht pa yndyrė dhe nėse e preferoni me vezė, pėrdorni njė vezė bashkė me tė verdhėn dhe nga tė tjerat vetėm tė bardhėn. Kėshtu do kurseni rreth 100 kalori pėr racion dhe gjithashtu nuk do ketė asnjė efekt negativ pėr yndyrat nė gjak. Nėse ju pėlqen salca e kosit, mund ta pėrgatisni vetė nga kos me yndyrė tė reduktuar dhe duke i shtuar pak vaj ulliri, hudhėr, kastravec dhe koper dhe ta servirni tė shoqėruar me zarzavate tė freskėta, si speca tė freskėt tė tė gjitha ngjyrave, kastravecė, brokoli dhe pak avocado nė mes, tė prerė nė feta tė holla.
Ėmbėlsirat Kadaifi dhe bakllavaja janė ėmbėlsira, tė cilat nė 100 gr kanė rreth 500 kalori! Janė ato qė kur konsumohen menjėherė pas ushqimit, kanė efekt depozitues tė kalorive nė dhjam. Kėtu duhet tė keni kujdes: sė pari mundohuni ti pėrgatisni vetė, duke u kursyer sa mė shumė me gjalpin dhe sheqerin, dhe pėr kėtė tė fundit mundohuni tė pėrdorni njė kombinim sheqeri kaf me ėmbėlsues artificial. 1 lugė e madhe sheqer ka 50 kalori, kurse 1 lugė gjalpė ka 140! Llogaritė i bėni vetė
Pėrveē dy ėmbėlsirave qė pėrmendėm mė lart, njė zgjidhje tjetėr ėshtė dhe strudeli i mbushur me arra. Ėshtė njė ėmbėlsirė shumė e shijshme dhe mė e shėndetshme. Gjithsesi do ishte paradoks tė pretendonim qė nė kėto ditė festive tė mos konsumojmė bakllava dhe kadaif, por zgjidhja ėshtė te sasia qė marrim dhe sa shpesh. Nėse kontrollojmė sasinė dhe shpeshtėsinė, ēdo gjė ėshtė nė rregull.
Pėr ata qė kanė diabet, kėshillohet tė konsumojnė ėmbėlsirat me sheqer artificial dhe njė ėmbėlsirė qė kanė dėshire ta konsumojnė, ta ndajnė nė 2-3 pjesė dhe ta konsumojnė ēdo 2-3orė. Alkooli Njė nga armiqtė kryesorė tė vetėkontrollit! Nuk ka lezet nata e Vitit tė Ri pa bėrė gėzuar mbi 10 herė. Por nuk ka lezet dhe dita e nesėrme me dhimbjen e tmerrshme tė kokės dhe lodhjen e padurueshme. Kėshillat nė kėtė rast janė: zgjidhni pije tė cilėsisė mė tė mirė, preferoni verė tė kuqe ose tė bardhė, shoqėroheni gjatė gjithė kohės me ujė ose hollojeni gotėn me ujė tė gazuar. Verėrat qė hapen duhet tė konsumohen brenda 2-3 ditėve.
Edhe birra ėshtė njė zgjidhje, por shpesh provokon fryrje tė stomakut dhe gazra. Nėse do konsumoni pije tė distiluara, mos harroni qė pėr ēdo teke tė pini njė gotė ujė. Kujdes: Personat qė vuajnė nga diabeti, nuk duhet tė bėjnė gabimin tė kompensojnė ushqimin me alkool, pasi ky i dyti shkakton ulje tė sheqerit nė gjak dhe mund tė kalojnė nė hipoglicemi. Pijet e tjera Nė tryezėn tuaj duhet tė mbizotėrojė uji natyral ose dhe i gazuar. Evitoni pijet e gazuara si cola etj, pasi pėrveē kalorive boshe dhe njė numėr tė konsiderueshėm konservantesh, nuk ju ofrojnė asgjė tė dobishme. Si tė veproni shėndetshėm
1. Ėshtė gabim tė rrini gjithė ditėn pa ngrėnė, me idenė se do hani nė darkė. Kjo mund tju ēojė fare lehtė nė mbikonsum!
2. Fillojeni tė ngrėnin nga sallatat me zarzavate tė freskėta dhe pastaj kaloni te pjata kryesore.
3. Hani ngadalė.
4. Pėrdorni buke tė zezė, por jo mė shumė se 2 feta tė vogla.
5. Pini ujė natyral gjatė darkės (njėsoj ėshtė dhe uji me gaz)
6. Ėmbėlsirat mos i hani menjėherė pas buke dhe mundohuni ti ndani nė copa tė vogla gjatė ditės.
7. Pėr ata qė vuajnė nga hipertensioni, tė kenė kujdes konsumin e kripės dhe tė kafeve.
8. Dilni dhe ecni sa mė shumė nė kėmbė pėr tė bėrė blerjet, pėrgatitjet, vizitat te kushėrinjtė dhe miqtė etj.
9. Dhe mos harroni, darkat festive shtrohen pėr tu mbledhur me njerėzit e dashur, pėr tė biseduar dhe argėtuar, prandaj kushtojini mė shumė kohė muhabetit dhe shoqėrojeni atė me ushqim tė zgjedhur dhe verė tė mirė
. pa e tepruar! Gėzuar Vitin e Ri!