Erion Selmani - romani " Ëndrrat e thyera'

Nga autori Erion Selmani libri i ri " Endrrat e thyera"

Ky roman i shkurter me teme bashkekohore eshte nga ata libra ku secili mund te gjej pak nga vetvetja.
Ndodh mjaft rralle ne gjuhen shqipe te gjesh libra pa pagese. Nuk do te zhgenjeheni. Lexohet me nje fryme!

Autobusi po udhëtonte drejt urës së gjatë që ndante dy shtetet.
Albert Vjosa pikërisht prej asaj ure kishte hyrë në Gjermani pesë
vjet më parë dhe po dilte nga e njëjta urë.
Po largohej nga Gjermania, "ndofta përgjithmonë"?! tha me
vete ai dhe psherëtiu në një mënyrë që nuk fshihte aspak gjendjen e
tij shpirtërore, dëshpërimin thuajse mbytës që e kishte pushtuar.
Në të dyja herët hyrje-dalje kishte zgjedhur të njëjtën urë, e në
të dyja rastet shkonte drejt të panjohurës, por herën e parë ishte një
e panjohur tërheqëse, gati - gati marramendëse, ndërsa kësaj here e
panjohura ishte e trishtueshme ngaqë ai s’kishte asnjë dëshirë të
zbulonte gjëra të reja në perëndim, përkundrazi, ndihej pak fatkeq
që po ikte nga Gjermania, sepse ishte mësuar me jetën atje. Ishte
ambjentuar por jo integruar. “ Ku ta dish, ka të ngjarë që në Francë
të më shkoj mbarë!? Jo. Nuk duhet të ndihem fatkeq pasi në fund
te fundit jam i ri, plot shëndet, pra me një fjalë; Fatlum :” tha me
vete për të marrë pak kurajo e për të fituar kundër trishtimit.


“Përse zgjodha këtë urë? Mund të zgjidhja një urë tjetër“.
mendonte ai. Ishte ura që ndante qytetin e Strasburg-ut (Francë) me Kehl-in.
Ndërkohë vërejti që autobusi hyri në territor francez, dhe ai e ndjeu
se një pjesë e ëndrrave të tija ishin mbytur në lumin që rridhte
poshtë urës."Ëndrrat e mbytura në lumin Ren.Ura fatale! Lumi
fatal!" mendoi Albert Vjosa ndërsa zbriste prej autobusit të linjës
Kehl – Strasburg.
Çuditërisht mbiemri i tij ishte dhe emri i një lumi. “ Kjo është
një rastësi e padurueshme!” mendoi ai i pakënaqur me mbiemrin e
tij.
I dukej sikur e kishte trashëguar atë mbiemër apostafat, që në
jetë, për atë duhet të vendoste një lumë, urë apo diçka e ngjashme.
Por kuptohej që këto ishin vetëm mendime të kota.
Pesë vjet më parë ai e kishte quajtur “ ura e shpresës “, ndërsa
tani po e quante “fatale”! Jo këtu nuk ka aspak fatalitet, është
thjeshtësisht një zgjedhja ime - tha ai me zë të lartë e pastaj
vështroi majtas – djathtas për të parë nëse dikush e kishte kuptuar.
Me sa dukej s’kishte asnjë shqiptarë aty pranë që ta kuptonte. Ju
kujtua dita e hyrjes së shumë dëshiruar në Gjermani. Atë ditë do ta
mbante mend përgjithmonë, pasi e konsideronte si të parin sukses
të madh në jetë. Ah sa e kishte ëndërruar atë ditë. Por s' kishte
parashikuar aspak ditën e largimit, të cilin nuk e gëlltiste dot.

5

Ndihej i dërrmuar shpirtërisht, e vazhdonte të përsëriste me
vete; ëndrrat e mbytura ne lumë.
"Në qoftë se ëndrrat m’u mbytën në lumë, pyes veten: Po të
drejtat e mia ku janë?” tha me zë të ulët.
Sidoqoftë të tjera dëshira e ëndrra kishte ende kohë dhe
mundësi për t’i shpëtuar, realizuar.
Tashmë Gjermania ndodhej matanë urës. Ai do të përpiqej
shumë të realizonte jo vetëm ëndrrat, por sidomos qëllimet.
Qëllimi i tij kryesor ishte të bënte një jetë normale, dinjitoze,
ashtu siç donin dhe meritonin te gjithë njerëzit te cilëve Perëndia u
kishte dhënë mundësine të lindnin, jetonin vetëm një herë kështu
që duke qenë se ishte një rast i pakthyeshëm, i papërsëritshëm
duhej shfrytëzuar për të jetuar me dinjitet, e pse jo? Sa më bukur!
Ai do të bënte shumë për të drejtën e tij të mohuar nga të tjerët
për një kohë të gjatë, por JO përgjithmonë.
Djaloshi prej disa ditësh kishte vendosur të shkonte në Paris.
Pati menduar gjatë kur mori letrën e dëbimit nga Gjermania.
Ndodhej në një gjendje të mjeruar ekonomike, ishte hera e
parë në ato vite që mbetej aq keq, me xhepat bosh. Megjithatë
kishte vendosur të udhëtonte drejt Paris-it me auto-stop ose edhe
në këmbe, pra me çdo kusht.

6

Nuk kishte të holla për biletën e trenit ngaqë tre muaj më parë
ministria e të huajve e transferoi në një qytet të vogël ku Alberti
nuk njihte askënd. Në atë qytet pati shpenzuar kursimet e fundit
dhe në atë qytet askush s’e kishte punësuar, asnjë vajzë nuk e
kishte dashuruar. “ Ky qytet është krejt ndryshe nga të tjerët që
kam banuar. Këtu ka diçka të mangët, për të mos thënë të
mbrapshtë. Ndoshta ngaqë nuk është qyteti im i lindjes dhe si i tillë
s’më ka asnjë borxh!” mendonte nganjëherë ai.
Në vitet e tij “gjermane” ministria e të huajve e transferonte
herë pas herë nga një qytet në tjetrin ose ndokënd edhe në fshatra,
megjithëse deri diku ai kishte qenë me fat derisa mbërriti në
qytezën e cila ai s’kishte si ta dinte që do të ishte për atë, e fundit.
Pra, “ gjermania e fundit “.
Transferimet e refugjatëve të huaj, ministria i kryente ndofta
sipas një strategjie të tyre me qëllim që të huajt ( azilantët politikë)
të mos ambientoheshin, të mos integroheshin ose për t'i çoroditur
përfundimisht. Kryesorja mbase ishte që në ministri të mbanin
statistika të ekuilibruara me shifrat e refugjatëve nëpër Landet e
ndryshëm. Përgjithësisht në Perëndim integrimi i një të huaji në
shoqërinë vendase ishte në mos i pamundur, tepër i vështirë.
Kjo, ishte disi normale për shkak të mentalitetit që mbarte i huaji
që vinte nga Lindja ose Afrika etj., prandaj mosintegrimi ndodhte
edhe për “ fajin “ e të huajve deri në një farë pike, të paktën në

7

vitet e para, sepse pastaj dikush “gjermanizohej” pak, por pikërisht
në atë moment fatkeqësisht duhej të lëshonte vendin pasi koha e tij
kishte skaduar.
Secili ka kohën e vet.
Ministria e të huajve punonte mirë. Atje nëpër zyra e merrnin
punën shtruar.Zyrtarët pas pesë vjetësh i shkruanin që duhet të
lëshonte gjermaninë brenda dy javësh, përndryshe do ta
riatdhesonin ata, pra Policia. Avokati i tij kërkoj një shumë të
konsiderueshme të hollash për t'a mbrojtur. Por ai s'ishte në gjendje
të paguante.
Zyrtarët i shkruanin edhe motivet që i shtynin ata të mernin
një vendim të tillë. “Ne dyshojmë se ju vini nga Shqipëria dhe jo
nga Kosova” i shkruanin një nga motivet, natyrisht atë më
kryesorin.
Viteve të fundit ndodhnin gjëra të çuditshme; shqiptarët nga
Shqipëria kërkonin strehim politik duke deklaruar se janë shqiptarë
të Kosovës. Marokenët deklaroheshin si algjerianë, madje edhe
disa Serbë e Kroatë shtireshin si Boshnjakë (në vitet e luftës në ishjugosllavi)
për të përfituar statusin e refugjatit politik.
“Dyshojnë?”Ata jo vetëm që dyshojnë por janë edhe të bindur
për këtë, madje duhet të kenë dhe prova, ndofta edhe mjaft spiunë
midis nesh:” Kishte menduar Alberti pasi kishte mbaruar së lexuari

8

letrën. “Ah, po.Unë e di se çfarë prove kanë” mendoi kur ju
kujtuan disa raste kur qe treguar mendjelehtë.
Këto gjëra kujtonte ndërsa ecte nëpër trotuaret e Strasburg-ut.
Po kërkonte daljen perëndimore të qytetit, drejtimin në të cilin
ndodhej rruga për në Paris.Ishte një ide e çmendur, guxim i
jashtëzakonshëm te shkonte drejt Paris-it në këmbë me shpresën që
dikush të ndalte makinën dhe t'a merrte për ta çuar në mos deri në
Paris, të paktën në drejtim të tij, pranë Paris-t.
Viteve të fundit emigrantët shqiptarë kryenin vepra shumë
herë më të guximshme se kjo. Ata patën kapërcyer me kokëfortësi
e trimëri, të detyruar nga rrethanat, dete e oqeane, lumenj e liqene,
autostrada e bjeshkë, në mënyrat nga më spektakolaret.
E joshte shumë ideja se mundej të kalonte ditë nga jeta e tij në
atë qytet që e ëndërronin miliona njerëz anekënd botës.
Në hartën gjeografike e kishte parë se ishin rreth pesëqind km
rrugë por kjo nuk e frikësonte aspak, vetëm se dy çantat me tesha i
rëndonin, e lodhnin por ai shpërfillës vazhdonte marrshimin e
tij,sepse tashmë do të donte të bëhej“Parizian”.
Ecte përpara me një vendosmëri të pazakonshme .U bënte
shenjë me dorë shoferëve për t'a marrë, por qe e kotë. Askush nuk

9

ndalej. La mbrapa njëzet km qytetin e Strasburgu-t dhe ende
asnjeri nuk ndalej ta merrte.
Disa herë mendoi të ecte edhe pak derisa të gjente ndonjè
qytet përpara e pastaj të shkonte te stacioni për të hipur në tren.
E frikësonte disi treni, sepse po t'a kapnin pa biletë kishte të
ngjarë ta çonin né Polici kështu qè do i ndërprisnin udhëtimin, dhe
kushedi se çfarë vendimi merrnin shefat e policisë!! Në qytetet
pranë kufirit gjerman, policët do e kuptonin menjëherë se ai vinte
nga Gjermania ose nga Zvicra, e kjo mund t'i shkaktonte telashe,
prandaj i duhej të depërtonte sa më në brendësi të Francës.
Vazhdoi të ecte përpara duke hequr dorë nga mendimi për të
hipur në tren.Kilometrat e përshkuara në këmbë shtoheshin dhe
natyrisht forcat pakësoheshin ndjeshëm. Shishja e parë e ujit të
pijshëm mbaroi dhe duke qenë se ishte e vetmja duhet të gjente
ujë, prandaj la rrugën nacionale dhe u fut në fshatin e parë që i doli
përpara. Kërkoi një çezmë nga ato publiket por fatkeqësisht
s’dukej askund.
Hyri në klubin e fshatit dhe i buzëqeshi burrit që rrinte mbrapa
banakut. Pa hequr dorë nga buzëqeshja e tejzgjatur ai i shpjegoi me
shenja se çfarë donte bufetierit. T’i mbushte shishen plastike me
ujë rubineti.

10

Me plot çudi dhe pa qejf banakieri ja mbyshi shishen me ujë e
i beri shenjë Albertit të dilte menjëherë nga lokali.
Doli përsëri në rrugën nacionale, tashmë i furnizuar me 1,5
litra ujë do të ishte padyshim më e lehtë të marrshonte më tej.
Më në fund dikush u ndal. Ai pa i tmerruar veturën e policisë
të ndalonte përpara tij.
U përshëndetën. Dy policët vunë re se djaloshi nuk kuptonte
frëngjisht prandaj i bënë pyetje në anglisht.
- Prej cilit vend vjen? pyeti njëri nga ata pasi Alberti kishte
hipur në veturë.
- Unë vij nga Shqipëria- u përgjigj ai .
- Ku po shkon?- pyeti prapë polici.
- Unë po shkoj në Paris. - tha me një zë prej fëmije të
pafajshëm.
- çfarë thua?!- a je çmendur?- , janë qindra kilometra rrugë,
është larg, shumë larg – thanë ata të çuditur.
- Po. E di, ndoshta jam çmendur vërtetë!- tha Alberti.
Dy policët pasi dëgjuan këto fjalë nuk folën më.
Albert Vjosa po kalonte një periudhë të veçantë të jetës, dhe
për këtë ndihej pak në ankth, por ishte vetem ankth e aspak frikë.
Ai psherëtiu trishtueshëm dhe pa se polici që ngiste
automobilin po e shihte nga pasqyra e brendshme.

11

Sigurisht që po përpiqej të kuptonte me syrin e stërvitur prej
polici se çfarë njeriu ishte Alberti, e se çfarë do të ishte më e mira
të bënin me të.
Ata e zbritën të riun shqiptar te një parkim i madh. – Këtu
mund të gjesh ndonjë shofer kamioni që të merr me vete. Ki
kujdes!
- Rrugë të mbarë!, i thanë dy policët francezë plot mirësjellje.
Ai i falenderoj nga zemra dy zotërinjte të cilët harruan për pak
çaste detyrën (ndoshta edhe kjo hynte në detyrën e tyre, në
ndërgjejgjen e të qenit njerëz) e tyre për të bërë një vepër
humanitare duke ndihmuar djalin e lodhur nga ky udhëtim disi i
rrallë, i lodhur nga hallet e paimagjinueshme për një francez, sepse
mirëqenia e Francës i pengonte të kuptonin vështirësitë e njerëzve
që vinin nga bota e tretë.
Kur hipi në veturën e tyre mendoi se do ta çonin në komisariat
dhe pas shumë pyetjesh dhe kontrolli të imtësishëm do ta mbyllnin
në qeli. Alberti nuk kishte leje qëndrimi ose kalimi në Francë. "sa
njerëz te mirë! për fat të keq ka gjithnjë e më pak njerëz të tillë"
tha me vete ai.
Kaluan rreth dy orë në parkimin e kamionave dhe pas disa
shoferave që refuzuan t'a merrnin dukej se dikush po e ndihmonte

12

përsëri. Një burrë gjerman e mori në kamionin e tij.” Dua te flas
me dikë kur udhëtoj sepse kam frikë se më zë gjumi në timon”- tha
shoferi gjerman. Alberti ishte i lumtur. – çudi!- mendoi – qeveria
gjermane më dëboi dhe tani një shofer gjerman po më çon drejt
qytetit të ëndrrave të reja!? ëndrrat reja pasi pak ditë më parë as që
e kisha çuar në mendje Paris-in.Trembem se mos më ndodh si me
urën "fatale".Unë e di që në Paris ndodhen dhjetëra ura, ndoshta
qindra. Jo, kësaj here është ndryshe, duhet të ndodhi ndryshe. O
Zot i madh, ki mëshire për mua dhe më ndihmo!.
Ora pesë i mëngjesit
Paris
Albert Vjosa filloi të bridhte nëpër rrugët e qytetit gjigand.U
kujtua që ishte hera e parë që shihte një qytet të përmasave të tilla.
Do t'i pëlqente të sistemohej në atë qytet, të gjente një punë,
nje banesë e natyrisht një vajzë me të cilën mund të dashurohej, e
pse jo të krijonte familje.
Pas shumë peripecirash në orën nëntë e gjysëm të mëngjesit e
gjeti qëndrën e regjistrimit te azilkërkuesve. Në Paris s'qe aspak e
lehtë të hipje në Metro pa biletë, pasi i kishin marrë të gjitha masat.
Për çudi e për fat në këto raste proftas gjithnjë ndonjë njeri
zemërmirë që jep ndihmë. Pritja ishte e ftohtë, e akullt,

13

demoralizuese për të shumëvuajturit refugjatë, megjithëse pikërisht
vuajtjet e shumta i kishin kalitur me shumë gjëra, por jo me çdo
gjë.
Atje i dhanë një adresë ku mund të strehohej. – Por, ka të
ngjarë që të mos ketë vend për ty- i tha Albertit zotëria që punonte
me të huajt. Ishte i veshur me uniformë polici dhe e veçanta ishte
se ai qëndronte në këmbë pas skrivanisë dhe jo i ulur, sikur të
donte që të thoshte “ nxitoj, s’kam kohë për juve”.
“ Duhet të jetë oficer “ mendoi Alberti kur i pa gradat në
uniformë por, nuk arriti të kuptonte nëse ishte Kapiten apo Toger.
- Si thatë?- Pse?- A ka vend fjetjeje mua?- tha Alberti me
anglishten jo fort të mirë që i kujtohej ende nga shkolla.
- Nuk e di- u përgjigj oficeri. – ti shko të shohësh, ndoshta je
me fat!-
- Po nëse s’ka vend, ç’të bëj?- këmbënguli ai i vendosur të
gjente një vend atje në Paris.
- Ateherë ik fli gjumë në Metro- tha oficeri i bezdisur nga
pyetjet.
- çfarë mendoni ju zotni se kam ardhur deri këtu për të fjetur
jashtë- tha me zë të lartë Alberti dhe doli me shpejtësi jashtë. Duke
dalë, pa në korridor dhe tek shkallët disa djem nga Kosova, dhe ca
femra sllave, bosnjake ose kroate të pispillosura në kulm.

14

Kuptohej fare kollaj që vajzat bosnjake nuk flinin në Metro, por në
Motel ......
Në mendje i qe fiksuar vetëm një fjalë Metro, Metro, madje në
një moment u bezdis shumë kur në mendjen e tij fjala METRO u
zëvendësua me fjalën Metropolitan, pra me emrin e plotë, por ai
s’kishte nevojë për plotësime të lodhshme gjuhësore.
Pas disa sakrificave e gjeti adresën ku strehonin refugjatët. Ju
deshën disa orë për ta gjetur dhe pati rast të përshkonte disa
kilometra nëpër qytet në këmbë dhe autobus. Zgjodhi autobusin
sepse s'donte të kujtonte trenin Metropolitan. Natyrisht pa biletë.
Në këto raste Parisi s'mund të quhet qytet i bukur, ngaqë shihet
vetëm pjesa e tij më e pamëshirshme dhe më e vrazhdë.
Nuk e strehuan. Asnjë vend i lirë për atë.- O perëndi si është e
mundur!?? Në gjithë ketë qytet s’paska një vend për
mua??!!Vetëm një krevat! METRO; përsëriti ai me vete plot
trishtim.
As që kishte ndërmend të bënte një jetë të tillë, jetë rrugësh,
jetë qeni të botës së tretë, ngaqë në perëndim qentë nuk jetonin aq
keq.
Dhjetë orë pas mbërritjes në Paris vendosi të ikte që atje, nga
qyteti që nuk e strehoi. Ai s'kishte kohë për të humbur e trembej se

15

do ngelej për muaj të tërë rrugëve. Qenë ditë të ftohta dimri dhe
s'duhej ekzagjeruar me kurajo të tepruar, paçka se gjendej në Paris,
qytet i cili kishte pjellë dhjetëra kryevepra letrare e artistike për
njerëzimin. S'bëhej më fjalë për art, por për mbijetesë.
“ Do vete né Belgjikë “ mendoi aty për aty i çuditur dhe vete
me këtë vendim të paparashikuar. “ Shpresoj të më strehojnë. Te
paktën pak bukë të më jepnin dhe një shtrat, vdiqa për gjumë, e
ç’nuk do të bëja për një copë bukë, ka dy ditë që s’kam futur gjë në
gojë.ç’dreqin kërkova këtu!? psherëtiu e shau vetëveten; idiot!
Diçka kishte dëgjuar për Belgjikën nga refugjatët e tjerë. Pa
harruar ekzagjerimet në këto rrëfime mërgimi, qe pothuajse e
sigurtë se në Belgjikë refugjatëve u jepnin ushqim dhe strehim. Jo
keq!
Nisi udhëtimin për në Bruksel. Kësaj here nuk pati guxim të
dilte në rrugë për të bërë auto-stop. Nuk pati as guxim e as forcë
fizike.

16

Ky udhëtim me tren pa biletë ishte sa i çuditshëm aq edhe
spektakolar, si nëpër filma. Herë i fshehur në WC, herë duke
zbritur nga treni në stacionin më të parë pasi mendonte se po të
qëndronte shume kohë në tren do ta kapte kontrollori i biletave.
Dikur e kapën vërtet dhe e zbritën, por pa pasoja të tjera. Pasi
zbriti nga treni po priste tjetrin në një stacion të vogël. Zakonisht
duheshin dy orë për të kaluar treni i ardhshëm. Hipi në një tren të
vjetër nga ata që bëjnë linja të shkurtëra dhe ndalojnë edhe në
stacionet më të vogla. Ishte ulur në sedile i qetë pasi s’mendonte që
fatorinoja do të kalonte menjëherë, por qe gabuar. Pa biletë?! Zoti
kontrollor lajmëroi menjëherë me radiomarrëse stacionin e policisë
më të afërt.
Albertit iu duk sikur ai po thoshte që: djalë i huaj me dy çanta.
Iu duk kështu sepse ai po shihte me vëmendje çantat, pastaj duke
thënë kështu do t’u ngjallte më tepër kurreshtje policëve të cilët do
të vraponin në stacion për të bërë kontrroll të imtësishëm. Po
s’mund të ishte aq kuriozitet i madh të udhëtoje me dy valixhe apo
çanta, do të ishte më tepër kurioze sikur të shihje nëpër trena
udhëtarët pa asnjë çantë.
Treni u ndal në një stacion të vockël duhet të ishte një fshat
me rreth 2 mijë banorë.