Luan Starova

Pritet një tjetër çmim për “Kohën e dhive”.

Dje në Poloni u krye seleksionimi i dytë për shkrimtarët e Europës Qendrore dhe të asaj Juglindore, kandidatë për çmimin “Angelus”, për romanin artistik më të mirë në Europë. Mësohet se në fazën e parë u përzgjodhën 35 romane me autorë nga gjithë Europa, kurse dje juria profesionale seleksionoi vetëm 7 romane, prej të cilëve më datën 2 dhjetor do të dalë edhe fituesi i çmimit “Angelus”.

Mes shtatë autorëve kandidat është edhe shkrimtari shqiptar Luan Starova i cili konkurron në këtë konkurs me romanin “Koha e dhive” të botuar në më shumë se 20 gjuhë të huaja, si frëngjisht, gjermanisht, italisht, greqisht, turqisht, rumanisht, polonisht, sllovenisht, maqedonisht, kroatisht etj. Romani “Koha e dhive” u botua në vitin 1993 dhe po këtë vit shpallet si libri më i mirë në Maqedoni .

Në vitin 1997 romani “Koha e dhive” u botua në Francë nga shtëpia botuese prestigjoze “Fayard”. Po në vitin 1997 romani “Koha e dhive” fiton çmimin e romanit më të mirë të fituar në Francë. Kritika letrare e ka vlerësuar maksimalisht romanin “Koha e dhive”. Edgar Morin në senatin e Francës është shprehur se “Franca zbuloi me mahnitje dhe emocion shkrimtarin e madh Luan

Starova. Ndërkohë që Alain Bosquet shprehet se Starova është një romancier orgjinal dhe nuk i ngjan asnjë tjetri”
Është ky nivel tepër i lartë dhe vlerësim i kritikës europiane për këtë roman që ka fituar disa çmime ndërkombëtare dhe që është kandidat kryesor për të fituar edhe çmimin “Angelus” që jepet në Poloni. Përveç kupës fituese trofeu shoqërohet edhe me një çmim financiar prej 35.000 Eurosh.


Shekulli

"Rruga e ngjalave" të Luan Starovës


Luan Starova prezanton romanin e ri "Rruga e ngjalave", i cili sapo është botuar në gjuhën frënge. Libri i pestë i "Sagës Ballkanike", është botuar nga "Syrtes", me një pasthënie të kritikut francez, Erik Faye, komentator i disa romaneve të Ismail Kadaresë.
"Ekzistojnë vepra që e shenjojnë letërsinë dhe të cilat, mbi të gjitha, janë të domosdoshme. I tillë është rasti me këtë roman shumështresor.

Shtresa letrare imponohet me vlerën e saj romaneske, përkatësisht depërtimin e fakteve dhe reagimeve të personazheve në romanin me plot tipare psikologjike dhe me po aq ngjarje të rëndësishme, historike për nga kufijtë kohorë; romanin në të cilin ngjallen epokat dhe episodet dramatike, pasojat e të cilave janë akoma aktuale; romanin me karakter universal, sepse, gjersa fondi bazik paraqet hapësirë të kufizuar gjeografike, të gjithë emigrantët, pa qëllim e pa shpresë, para udhëve të hapura të jetës, ngjallen në personazhet e Luan Starovës".

Ky është komenti i të përditshmes franceze "Le Monde", bërë së fundi nga romancieri dhe esteti francez, Pierre-Robert Leclercq. Në artikullin e 10 korrikut, me titull "Rruga e ngjalave" e Luan Starovës: një sagë ballkanike e migracioneve, autori në fjalë, pas prezantimit të shtresave më të rëndësishme të këtij romani kompleks: "Rruga e ngjalave" na ballafaqon me tragjedinë njerëzore të popujve me fate përjetësisht të paqarta, të familjeve të shkulura e me shpresa të përhershme kontradiktore!"

Luan Starova është mes autorëve të urtë ballkanas, të cilët e ndjejnë dhe e transformojnë dhembjen shekullore të Ballkanit, duke e shndërruar në akt poetik. Romanet e "Sagës ballkanike" krijohen si metafora të mëdha të koncentruara përreth figurës qendrore të Babait, "rojës" së bibliotekës familjare, duke u mishëruar njëkohësisht në memorie, përvojë dhe histori. "Rruga e ngjalave" nuk është as fillim, as pelegrinazh, as emigrim, por pushtim i mundimshëm i një jete.

Për filozofin Edgar Morin, ky roman është një "vepër e çuditshme letrare, por edhe si libër për një poetikë historike, me dimension të caktuar mitik".

"Saga ballkanike", të cilën autori ka nisur ta shkruajë një dekadë përpara, ka mbërritur tani në një pikë që mund ta quash pa frikë një epope letrare mbi një familje shqiptare, që u mbijetoi ngjarjeve tragjike të shekullit të XX.

Kjo vepër, e përbërë aktualisht prej dhjetë vëllimesh, ka nisur të botohet e plotë në gjuhën gjermane. Katër romanet e kësaj sage janë përkthyer në gjuhën turke.

Po përkthehet ndërkaq edhe në gjuhën angleze, kurse veprat e veçanta që e përbëjnë atë, tanimë janë botuar në gjuhën greke, bullgare, spanjolle, italiane, rumune, kroate, polake. Një pjesë e këtyre romaneve janë nominuar dhe kanë fituar çmime evropiane.

Shekulli