Ramadan Sinani

Vdekja si mungesë pranie dhe pamundësi moskthimi

Teksa nuk është më në mesin e të gjallëve na ngel të ngushëllohemi me atë që tha Stopardi se vdekja nuk është tjetër veçse mungesë e pranisë dhe pafundësi e moskthimit. Profesor Ramadan Sinani shkoi në amshim teksa më parë siguroi një formë tjetër ekzistence – atë që e siguron libri. Ai vetëm ndryshoi adresën, teksa la në botën e këndejshme shenjat e pranisë së tij të përhershme

Nga Salajdin Salihu

Lajmi i hidhur për ikjen në amshim të profesorit, poetit dhe kritikut letrar, Mr. Ramadan Sinani, krijoi dhembje dhe trishtim në mesin e kolegëve dhe studentëve të Universitetit Shtetëror të Tetovës. Në kujtesën e tyre, përgjithmonë, ai do të fiksohet si Njeri plot durim, me qetësi monumentale, me mendime të paqta dhe me shpirt fisnik!
Studentët do ta përkujtojnë si mësimdhënës i cili punoi me përkushtim punën e profesorit të lëndës “Letërsi krahasimtare”; si Njeri që i gëzohej suksesit të studentëve dhe nxiste e mbështeste iniciativat e tyre.
Ramadan Sinani do të mbetet shembull përkushtimi ndaj vlerave qytetëruese dhe identitare.
Veprimtaria e tij në arsim do të jetë shenjë e rrugëtimit tonë, sepse është hiri i shpërndarë në pulsimet tona.
Ramadan Sinani iku në amshim më 3 janar, pas një sulmi në tru. Lindi më 16 qershor 1944 në Tetovë, ku kreu shkollën fillore dhe gjimnazin. Në vitin 1971, në Beograd, diplomoi në Gjuhë dhe letërsi shqipe në Fakultetin e Filologjisë. Në vitin 1987, në Universitetin e Prishtinës, magjistroi në temën “Vendlindja në poezinë e sotme shqipe”.
Një kohë punoi në gjimnazin e Vitisë dhe të Tetovës. Që nga themelimi ka ligjëruar në Universitetin e Tetovës.
Ai ishte organizator i aktiviteteve të ndryshme kulturore, letrare e artistike.
Në vitin 1968, si student anëtarësohet në Shoqërinë e studentëve shqiptarë “Përpjekja” të Beogradit, ku organizon veprimtari kulturore e letrare.
Në dhjetor të 1968 e burgosin nën akuzën se kishte organizuar demonstratat e Tetovës dhe dënohet me burg, të cilin e vuan në burgun famëkeq “Shutka” në Shkup.
Ramadan Sinani ishte një nga nismëtarët për themelimin e Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptarë në Maqedoni, themelues i Shoqatës Letrare “Skardina”, kryeredaktor i parë i revistës “Vlera” që del në Tetovë etj.
Ramadan Sinani ka botuar një numër të konsiderueshëm librash me poezi dhe studime letrare.
Më 1990, shtëpia botuese “Rilindja” ia botoi vëllimin me poezi “Kavallet e Sharrit”; në vitin 1995, boton vëllimin me poezi “Emblemë i/lirie”, më 2001 i botohet përmbledhja “Heu”, më 2004 “Shtëpi të kesh” dhe në vitin 2006 vëllimi poetik “Zjarr e acarr”.
Në vitin 1996, botoi monografinë “Vendlindja në poezinë e sotme shqipe”.
Ne shkojmë drejt Zotit, thoshte shën Agustini, jo duke ecur po duke dashur. I tillë shkoi drejt Zotit poeti i nderuar Ramadan Sinani.
Teksa nuk është më në mesin e të gjallëve na ngel të ngushëllohemi me atë që tha Stopardi se vdekja nuk është tjetër veçse mungesë e pranisë dhe pafundësi e moskthimit. Profesor Ramadan Sinani shkoi në amshim teksa më parë siguroi një formë tjetër ekzistence – atë që e siguron libri. Ai vetëm ndryshoi adresën, teksa la në botën e këndejshme shenjat e pranisë së tij të përhershme – vargjet, ku përgjithmonë do të dëgjohet melodia përvajshme e kavalleve të Sharrit, dhe do të qëndrojë e sipërfaqshme dëshira e fuqishme për të pasur shtëpi në qytetin e tij të lindjes në Tetovë, që i këndoi nga afër dhe nga larg.

Nekrologji në njëvjetorin e vdekjes së shkrimtarit Ramadan Sinani


Poeti me zemër të bardhë që vdekja ia këputi ëndrrën



Lajmi i papritur për vdekjen e Ramadan Sinanit më goditi rëndë, ishte si një rrufe e befasishme që më tronditi jo vetëm mua, por tërë ata që e njohën dhe e deshën. Poeti papritmas, ndërroi jetë nga një sulm në tru, në moshën 63 vjeçare, në spitalin shtetëror të Shkupit



Shkruan: Demir Reshiti



Monotoninë e ditës së tretë të vitit 2007, po e thyenin cingërimat e telefonit që binte pa pra. Interesoheshin miqtë për gjendjen time shëndetësore, por edhe më nisnin mesazhe urimi për vitin e ri.

Një cingërimë telefoni mu bë se dallonte nga të tjerat. Zilja binte me një ritëm më ndryshe. Ishte një cingërimë e gjatë dhe parandjeva se do të dëgjoj ndonjë lajm të befasishëm. Në anën tjetër të telefonit, dëgjoj zërin e një miku. U befasova pak, sepse s’kishte as pesë minuta që i kishim këmbyer mesazhet e urimit për festat. Interesohet për gjendjen time shëndetësore dhe më jep kurajo për ta përballur më lehtë sëmundjen që më kishte ngjitur për shtrati...

-Demir, e din çfarë ka të re, -më thotë?. Ka vdekur profesor Ramadani, babai i Arsimit... Është mirë që t’ia nisish një mesazh Arsimit, meqë në këtë gjendje nuk mund të shkosh në varrim apo për ngushëllime... Këputet lidhja, apo e ndërpres unë instinktivisht?.

Lajmi i papritur për vdekjen e Ramadan Sinanit më goditi rëndë, ishte si një rrufe e befasishme që më tronditi jo vetëm mua, por tërë ata që e njohën dhe e deshën. Poeti papritmas, ndërroi jetë nga një sulm në tru në moshën 63 vjeçare, në spitalin shtetëror të Shkupit.

Më pyesin familjarët çfarë telefonate ishte kjo që më tronditi kaq shumë. Ua shpjegoj atë që s’mund ta besoja as unë. Më ngushëlluan, sepse e njihnin edhe ata profesor Ramadanin. Ai në qershor të vitit të kaluar, së bashku me disa kolegë tjerë shkrimtarë kishin qenë mysafirë në shtëpinë time, pas përfundimit të aktivitetit tradicional letrar që organizohet çdo qershor në fshatin e lindjes së Ymer Prizrenit, në Zgatar të Opojës. Zaten ishte pikërisht ky manifestim që më bëri ta njoh më për së afërmi poetin, profesorin, intelektualin, e mbi të gjitha njeriun zemërbardhë Ramadan Sinanin. Në dy veprimtaritë e fundit letrare për Ymer Prizrenin, Ramadani së bashku me krijues tjerë nga Tetova, kishte ardhur në Opojë për ta nderuar këtë figurë të madhe të kombit, por për të na nderuar edhe ne organizatorëve të këtij manifestimi.

...Ishte njeri i qetë, me shpirt poetik, fliste ngadalë e butë, vlerësonte mikpritjen por edhe dinte ta afronte atë. Kafen e fundit me profesor Ramadanin e kam pirë në restaurantin “Tivoli” të Tetovës. Ishte fillimi i muajit korrik. E takova krejt rastësisht në kopshtin veror të këtij restauranti. Po bëhesha gati t’i telefonojë kur ma zuri syri. Deshi të më qortonte pse kisha ardhur në Tetovë e nuk i isha lajmëruar. U rehatua vetëm pasi e binda që sapo kisha zbritur nga autobusi dhe po bëhesha gati t’i telefonoja. U bind kur më pa se e kisha formuar numrin e tij në celular...Më prezantoi me mikun që ishte në tavolinë me të, dhe filloi t’i flas atij për Opojën, për veprimtarinë letrare që ishte zhvilluar atje vetëm disa ditë më parë, për kënaqësinë shpirtërore që ia kishte sjellë atij prania e një numri të madh shkrimtarësh nga e gjithë gjeografia shqiptare...



Mos vdeksha pa e bërë “Skardinen”...



...Do ta organizojmë edhe ne në Tetovë një manifestim të tillë letrar gjithëkombëtar, madje ndërkombëtar. E kam bërë projektin dhe e kam dorëzuar në ministrinë e kulturës. Shpresoj se kësaj radhe nuk do ta refuzojnë. Do të mblidhemi në kalanë legjendare të Tetovës shkrimtarë nga i gjithë Ballkani. E kam ëndërruar gjithnjë që ta bëj një gjë të tillë. E kam përpunuar projektin deri në detaje. Do ta quajmë “Skardina”. Një emër shumë simbolik ky. Besoj do ta kem përkrahjen edhe nga Lidhja e Shkrimtarëve e Kosovës për ta realizuar një projekt të tillë. I them që të llogaris pa as më të voglën mëdyshje në ndihmën e LSHK-së.

-Mos vdeksha pa e realizuar këtë projekt, ia shkrepi profesori! (Eu, pse po e përmend vdekjen ky njeri?!). E prishe profesor, i them. Pse po e përmend vdekjen?! Ende nuk e ke bërë gjysmën e rrugës jetësore... Ke edhe shumë “borxhe” për të larë para se të ikësh nga kjo botë, i them si me shpoti...

-Nuk i frikësohem vdekjes, se fundja është një gjë që do të na ndodh të gjithëve, por kur e thash atë mos vdeksha pa e bërë “Skardinen”, desha të tregojë se sa shumë dëshirë kam për ta realizuar një projekt të tillë...

Për dreq, gati e gjithë biseda lidhej me vdekjen. Edhe pse bënim përpjekje që të dytë t’i shmangemi kësaj teme, nuk i iknim dot. Kthehej e ulej këmbëkryq në tavolinën tonë...Athua ta ketë parandier vdekjen ky njeri?! Ishte takimi i fundit fizik me të. Ishte pikërisht vdekja ajo që ia këputi ëndrrën profesorit dhe krijuesit të nderuar Ramadan Sinanit.

Makiatot që pimë në “Tivoli”, ishin të fundit që i pimë bashkë...Me telefon u dëgjuam edhe herë të tjera. Vërehej një gjallëri te ai, sidomos pas rikthimit të tij në Universitet, aty ku për disa vite kishte dhënë kontributin e tij në edukimin e gjeneratave të reja.

***

Ramadani kishte një energji të madhe krijuese dhe një entuziazëm. Iu gëzohej veprimtarive poetike. Më kujtohet një rast në maj të vitit 2005 kur ishim në Tetovë me Karvanin e Shkrimtarëve për fëmijë. Prezenca e Karvanit në Tetovë pati zgjuar interesim të madh si te nxënësit ashtu edhe te njerëzit e kulturës, të cilët këtë e patën quajtur si ngjarje të madhe kulturore në këtë qytet. Orën letrare të Karvanit e pati hapur profesor Ramadani, i cili këtë aktivitet e quajti festë të vërtetë poetike.

***

Kontributi i Ramadan Sinanit ishte i madh në shumë sfera të jetës: në arsim, në kulturë, në politikë, në çështjen kombëtare, e posaçërisht në fushën e letërsisë ku me një shtrirje vërtet të madhe variacionesh e llojesh letrare dëshmoi formatin e vet të madh prej krijuesi. Vdekja e tij është humbje e madhe dhe e pa kompensueshme për letërsinë tonë dhe për kulturën tonë në përgjithësi.

I përjetshëm do të jetë kujtimi për të, kurse opusi i tij le të na shërbejë si ngushëllim i të gjithëve, që dimë ta çmojmë sadopak djersën e derdhur në të shkrimtari, patrioti, profesori, dhe mbi të gjitha njeriu me zemër të bardhë, Ramadan Sinani.





BOX 1



Ramadan Sinani u lind më 16 qershor 1944 në Tetovë, ku kreu shkollën fillore dhe gjimnazin. Në vitin 1971, në Beograd, diplomoi në Gjuhë dhe letërsi shqipe në Fakultetin e Filologjisë. Në vitin 1987, në Universitetin e Prishtinës, magjistroi në temën “Vendlindja në poezinë e sotme shqipe”.
Një kohë punoi në gjimnazin e Vitisë dhe të Tetovës. Që nga themelimi ka ligjëruar në Universitetin e Tetovës, ku e gjeti edhe vdekja.
Ai ishte organizator i aktiviteteve të ndryshme kulturore, letrare e artistike.
Në vitin 1968, si student anëtarësohet në Shoqërinë e studenteve shqiptarë “Përpjekja” të Beogradit, ku organizon veprimtari kulturore e letrare.
Në dhjetor të vitit 1968 e burgosin si organizator për Demonstratat e Tetovës, ku e dënojnë me burg. Dënimin e vuan ne burgun “Shutka” në Shkup.
Ishte themelues dhe kryeredaktor i parë i revistës “Vlera” që del në Tetovë. Ramadan Sinani ka botuar një numër të konsiderueshëm librash me poezi dhe studime letrare. Kështu, më 1990, shtëpia botuese “Rilindja” ia botoi vëllimin me poezi “Kavallet e Sharrit”, ne vitin 1995, vëllimin me poezi “Emblemë i/lirie”, më 2001 përmbledhjen “Heu”, kurse më 2004 “Shtëpi të kesh” dhe në vitin 2006 vëllimin “Zjarr e acar”.
Në vitin 1996, botoi monografinë “Vendlindja në poezinë e sotme shqipe”.
Vdekja e zuri si ligjërues në lëndën “Letërsi e krahasuar” në Programin studimor – Gjuhë dhe Letërsi shqipe në Universitetin Shtetëror të Tetovës.

Ishte Drejtor i festivalit mbarëkombëtar “Fest ARB”; Kryetar i jurisë së Tetovës në ”Këngën në Radio Televizionin Shqiptar”; Organizator i këngëve të stinës në Tetovë; Themelues dhe nënkryetar i Bashkësisë Kulturore Shqiptare; Themelues dhe sekretar i parë i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptar në Maqedoni; Themelues i manifestimit”Ditwt e naimit”;

Një prej bashkëthemeluesve (me të ndjerin dr. Jusuf Rexhepin) i Partisë Demokratike Popullore; Deri në momentin e vdekjes ishte nënkryetar i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptar në Maqedoni; Themelues i Festivalit Ballkanik të Poezisë “Skardina” që ishte në përgatitje e sipër por që vdekja e ndaloi ta organizojë si aktivitet ndërkombëtar.

Ramadan Sinani u varros me nderime të larta në varrezat e qytetit në Tetovë, më 4 janar 2007. Ishte e pafund kolona e njerëzve që kishin vajtur nga e gjithë shqiptaria për ta përcjellë në banesën e tij të fundit profesorin e nderuar.
“I bëjmë nderimet e fundit profesorit të këtij Universitetit, poetit e kritikut letrar, intelektualit që kaloi të gjitha golgotat dhe vazhdimisht mbeti model njeri, pedagogu e krijuesi. Po i bëjmë, sot, nderimet e fundit mr. Ramadan Sinanit, ligjëruesit të letërsisë së krahasuar që me aq devotshmëri e studioi artin, ju përkushtua tërë jetën atij, krijoi letërsi. Dhe me aq zell e përcolli atë tek brezat e ri”, ka theksuar në fjalën e tij në mbledhjen e përmortshme, rektori i UT-së, Sadi Bexheti.
“Universiteti Shtetëror i Tetovës është institucioni që kolegu ynë Ramadan Sinani e deshi shumë dhe i kontribuoi që nga fillimi i tij. Ky është institucioni që e la jashtë dyerve të tij dhe që e zhgënjeu shumë. Me kthimin në procesin e ligjërimit ishte përplot entuziazëm dhe dashuri për punën që bënte. Iu kthye besimi krenaria dhe dinjiteti i humbur me vite. Në këtë amfiteatër, në përvjetorin e themelimit të Universitetit, me lot në sy tha: Rruga e intelektualit nuk është e shtruar me lule”, ka shtuar ndër të tjera rektori Bexheti.
“Ramadani ishte letrar dhe shkencëtar, prandaj vdekja e tij është humbje edhe për kulturën shqiptare. Vepra e tij letrare dhe shkencore e bën të paharruar emrin e tij”, ka shkruar në telegramin e ngushëllimit, Akademik Qosja.

Ne Tetove Shtepi Te Kesh

TE Kerkosh Anekend Botes
Gjithkund Kurbetve Te Robtohesh
Ne Tetove Shtepi Te Kesh

As Ne Amerike Australi
Evrope
As Azi

Ajer Me Bollek E Uje
Prej Sharrit Te Kesh

Aty Ti Nxesh Frutat E Endrres
Dhe Ne Fushen Pellg Are Te Kesh
Deshire Te Gjere Gruri

Nje Bote Te Tere
E Shtepi
Ne Tetove Te Kesh

Abdylazis Islami

Nga Eldoradoja ne Sharr
Udhet arrijne tek ti

I perputh si mileniumet
Dhe e emerton me paqen e kombit

femijet mesojne urtine e nderin
pleqte frymohen se ua rirrefen rrenjet

Ti
Abdylazis Islami
Dhe Sharri
El Doradoja e kerkuar ne gjakim

Jetojne bashke
ne konak universi
__________________

HAPERIMI I PARE I VISARIT

Visar
T'i do te haperosh
neper kohe hapesire

Pak e di shume se di
Cben ashtu

Here bie here ngritesh
qete ecesh serish

Kohet e dridhura
hata
ti mbikalosh
hapesirave te reja Visar
te shkosh
i sigurte
mbi kohet e lekundura
nga nemitet mbi bajlozat

Ti si di ato
Je teper miturak

Neper kohet feshferitese
Inkandeshente
Ti do te duash me kembengulje te arrish
Deri tek Muze e dheut
Ne hapsiren tende Visar
Ngrehur prej smaragdesh

Kur sdo te hamendesh
Aty
Te perkujdesesh
Per Visaret pararendes te fisit
Tu projektosh e dhurosh
Lulet e bukurive te gjakut
Jashte epokes sate
Metaforash plastmase

Mbi kohet zemerluan
Do te mbijetosh te gjithe Visaret
prej thermijave dhe dashurive
Te Tokekohes
Gjuhes se pathyer
prej gurit e ashtit

Visar
Ti shpalosh mitet, legjendat
Shpirtrat ti fisnikerosh.

Prape baladat te mos ngrihen
Mbi imazhet e vizatuar te frikes
Dinosauret perbindesha te parahistorise
E bajloza te zinj mitesh
Visar

Ti zgjosh e mbijetosh bukurite
METAFORE LULESH TE BARDHA
TE BOTES E FISIT
Prore
Ne hapesiren tende prej smaragdesh

Mbi kohet qe sbien lehte nga dridhjet
Mbi njerezit
Ne gjuhe kullash te pathyera
Prej gurit e ashtit


DO TE HAPEROSH ME SIGURI

NEPER KOHE E HAPESIRE

VISAR

(Tetove 1988) Kjo poezi eshte shkruar ne kohen kur Visari ishte i vogel dhe provonte qe te ngrihej ne kembe si femije...
__________________

KOSOVA

Fjale e madhe
sa nje dhimbje
Univers

sonate e madhe
sa nje krenari
Gjithesi

Shqipe e madhe
Sa nje rruzull
K O S O V A
Qe s'bie
__________________

OKUPATORET

Ata i ha prore toke e pushtuar
Ata qe gjithnje hane buke terri

Ata
Roberues
Te roberuar

Kokengrenes
Te vetes
Ata
__________________

Shqiperia

Mbi Te Gjitha
Me E Shtrenjta
Me E Shenjta
Me E Ndritura
Me E Dashura
Me E Gjera
E Tera
Shqiperia

Mbi Te Gjitha
Te Gjithe
Nenemadhja

Sh Q I P E R I A

PESIMI KRENAR

TIM BIR ARSIMIT

TE GODITEN JO AKSIDENTALISHT
JO RASTESISHT BISHERITE SLLAVE
DHE TINZARET
TEPDILE SI KOMBETARE
TRADHETARET
JUDA E PILATI
NATEN E BARTOLEMEUT
GOSTIVARIT
E
TE NESERMEN U ZGERDHINE
PARA TMERRIT
KEMISHES SATE TE PERGJAKUR

HORRAT U STEPEN
KUR U THE
MEGJITHATE
CESHTJA JONE ESHTE E SHENJTE

LUMENJTE KANE TE VETMEN
GURRE

KETE SHARR KRENAR
I VETMI

(korrik 1997)

MIJËVJEÇARI I RI

Dymijëgjëmëshi po ik
Si një makth
Stërplak i rrezbitur i honepsur në asgjënë
Në Perëndinë e amshuar kërkon shpëtim

Mijëvjeçari i ri

O
Sapo nis te hapërojë
Nëpër superhone kohe
Me pikëpyetje mamute
Pikëçuditëse

I shtrënguar jam të them për hirë jete
Rruzulli shpreson pandalë
Shpreson
Nëpër tejimazhe
Superkohë
S po ik

Po rend
Nëper shumës shekujsh
Pagjëmëshi virgjër
Tremijëshi
Vizioni njeri

Ooo
Shpresështrëngata

Mbivizioni poetik


Tetovë, funddhjetor 2000 Ramadan SINANI
__________________

Mendime

POETIKA E ZGJIDHJES
*Nga iracionalja në racionalen e çështjes
maqedone - shqiptare
Shkruan: Mr. Ramadan SINANI

Isha strukur në një bodrum të shtëpisë në Tetovë, në mbrëmje, në kohën e së ashtuquajturës “orë policore”, kur në distancë prej mbi 100 metrash pandërprerë ushtonin të shtëna nga armë llojesh të ndryshme të policisë dhe ushtrisë maqedonase.
Për një çast mendimi më barti tek plumbi i ngulitur në buzëmbrëmje në murin e shtëpisë sime.Meditoja për simbolin dhe metaforën p l u m b. U përpoqa ta ndërtoj në poezi…Sakaq, ndieva një vrushkull tjetër mendimesh që zotëruan çastin poetik.
*
Në thellësinë e shpirtit dhe mendjes pyeta veten: ç‘është kjo luftë?
Përgjigjen e përkufizova. Forcat ushtarake-policore maqedonase të urdhëruara nga kreu i tyre pushtetmbajtës po luftonin kundër shqiptarëve të armatosur që kishin zënë pozitat në malin Sharr, mbi Tetovë, e që kohë më parë kishin proklamuar përmes komunikatave publike se janë një ushtri që quhet UÇK (Ushtria Çlirimtare Kombëtare) dhe se qenë shtrënguar ta bëjnë këtë luftë për të detyruar Maqedoninë të bisedojë në mënyrën më serioze që është e mundshme që shqiptarët t’i trajtojnë plotësisht të barabartë…
Çështja e barazisë dhe drejtësisë tani po kërkohej në mënyrën më serioze që mund ta bëjë njeriu, përmes fjalëve të tytës, por edhe përmes fjalëve të marrëveshjes. E, shqiptarët më tepër se një dekadë kishin kërkuar, kërkuar e kërkuar, gjatë periudhës pluraliste, të drejtat e tyre dhe kishin fituar më në fund , përmes partive politike shqiptare këtu, vetëm një minimum. Dhe, pikërisht këtyre ditëve u zhvesh tërë realiteti që nga ai pushtetmbajtës, partiak e diplomatik, ngase çështjet e kërkesave të shqiptarëve konsistojnë në këto suaza reale që shtrohen nga shqiptarët e Maqedonisë:
Së pari, ndryshimi dhe miratimi i një Kushtetute të barabartë për maqedonët dhe shqiptarët, ku përfshihen edhe nacionalitetet e tjera, ku do të saktësoheshin brenda saj suazat për nxjerrjen e ligjeve për detyrimet dhe të drejtat kombëtare dhe qytetare. Duke pasur parasysh realitetin e përkatësive etnike në Maqedoni, ku dy popujt (maqedonasit dhe shqiptarët) janë shumicë, që do ta përcaktojë përfundimisht regjistrimi i popullsisë, i bërë në mënyrën më objektive sivjet dhe i mbikëqyrur nga faktori ndërkombëtar, do të hapte obcionet e vërteta demokratike për t’u zgjidhur përfundimisht dhe me kohë çështjet tashmë të njohura që janë vatër e krizave të ndryshme, konflikteve dhe deri te kjo e luftës së fundit. Në këto suaza do të duhej të institucionalizoheshin çështjet: gjuha, përkatësisht dygjuhësia – maqedonisht-shqip në Parlament, Qeveri, institucione të sistemit dhe në vetëadministrimin lokal, si dhe vlerat e tjera kulturore të institucionalizuara, që nënkuptojnë: arsimin, prej atij parashkollor,
fillor, të mesëm, sipëror me zyrtarizimin e Universitetit ekzistues të Tetovës nga Qeveria dhe Parlamenti, e deri në barazinë e plotë sipas proporcionit nacional të instituteve kulturore dhe Akademisë së Shkencës dhe Arteve. Në lëmenjtë e tjerë të institucioneve, në ushtri – mbrojtje, sigurim shtetëror, ekonomi, institucionet dhe mediat e informimit publik dhe resorët e tjerë, si edhe në organizatat ekonomike-prodhuese dhe organizatat e tjera
të ristrukturohen në pikëpamje të punësuarve dhe kuadrit drejtues sipas proporcionit nacional etj.
Së dyti, zgjedhjet parlamentare të bëhen sipas ndryshimit të ligjit për Zgjedhje me njësi zgjedhore të barabarta për nga numri i popullsisë e sipas regjistrimit të ri të popullsisë që u theksua më lart.
Së treti, të saktësohen çështjet e koncenzusit në Parlament dhe Qeveri për çështjet vitale kulturore dhe politike etj., dhe
Së katërti, të tëra këto të përkufizohen me protokolimin (nënshkrimin) e një Marrëveshjeje historike ndërmjet palëve maqedone-shqiptare, si dy popuj shumicë në Republikën e Maqedonisë, duke e monitoringuar këtë faktori evropian e amerikan , që njëkohësisht do të jetë edhe nënshkrues dhe
garantues i kësaj Marrëveshjeje.
*

Kthjellimi i plotë brenda meje ndodhi midis natës së 21 marsit 2001 dhe mëngjesit së 22 marsit dhe, mendova, do ta shkruaj p o e t i k ë n e z g j i d hj e s dhe këtë e bëjë me ngjyrën e shpirtit dhe të mendjes, duke e lënë poezinë kur të më afrohen muzat. Është koha për ta bërë iracionalen në racionale të çështjes maqedone – shqiptare. Kësisoji, hapërimi në shtigjet dhe hapësirën demokratike evropiane dhe botërore do të jetë vetëm brenda racionales. Pra, faktorët e brendshëm në Maqedoni, si dhe
ata ndërkombëtarë do të bien përfundimisht në rrafshin e reales dhe
racionales për ta pragmatizuar poetikën e zgjidhjes përmes kodeve pluraliste dhe demokratike.
Zoti na priftë të gjithëve nga mbarësia. Amen! Amin!

(Autori është shkrimtar dhe profesor universitar në Tetovë)

PS Shkrimi eshte be ne kiohen e luftimeve ne mes UCK-se dhe forcave maqedonase
__________________

NË (I) LIRI(DË)
Lirike (i)liri)(d)e


Po dalim
Po rend kohë epikash
Zgënjimesh
Të mëdha
Zogj krahëthyer
Të pështyrë
Nga qielli
Toka e skuqur
Të lodhur
Falemi në ninëz
E presim diellin
Më në fund
Ngadhnjimin
Lirikë (i)liri)(d)e
Epikë ti do të lindësh
Apo
Të rilindësh
Prap-o
Heu
(I)liri)(dë)

Tetovë, mars, 2001
__________________

METAFORË ILIRIDE

Na të është Gostivari
Sodomë e gjallë
Aty
Kalorësit e Apokalipsës
ethet e yjeve mbi Tetovë
Si
Gomonë
pikërisht ditëve të korrikut
1997

Gjyqi i Sokratit
Në prag
mijëvjetshi i ri
Apologjia Rufi
fjalëplumb n’gjykatore prokuratorëve
Nga fallanga
fundi i të kuqëve

Heu

metafora iliride
Ç’fundshekull akull
Eee
Nënë Terezja
në univers shenjtërim
E ku
Gostivari me pika gjaku
Përrenjt përpëliten
shkaba n’retinë shpirti kulloka
Haj

Populli Rufi ee
Zgjëndrrës

Në mes
ëndrrës’meandruar
Gostivari
E
kalorësit e Apokalipsës
Trentë
Kuqremtë
Zverdhemtë nga maili i qyqeve
Pastaj
ujqërisht sulen mbi gjahun
Shqipe

Hapësirën shkabe
Zap kurrë
Heu
Haj
s’mund bëhej
as Sodomë as gomorë
Heuuu

Gostivari
Metafora
(I)liri)(de)
E
Shkaba
__________________

SHPËTIMI I SHTËPISË
(variant I vjershës së mëhershme në Tetovë shtëpi të kesh)

Të shpëtosh shtëpinë e shpirtit
T’u dasht një Ushtri*
E pastaj
Ti të rrosh
Njëri

U ende botës
Gjithkund
Jug veri
Erdhe
Ngadhënjyes
Madhështor
Në Atdhe
Shtëpinë të shpëtosh

Aty shtëpi shpirti
E dheu
Ajër me bollëk
Dhe ujë
Prej Sharri
Si nga zemër Atdheu
Të kesh

Tani me bollëk
Do të kësh
Të gëzosh

E rrosh

*UÇK-së

Tetovë, tetor, 2001
__________________

ANDARTËT E RINJ
(në historinë kundërshqiptare, andartët janë të njohur si luftëtarë në shërbim të qeverisë shoviniste greke)

U ripollën rrëqebujt
Rrufeqitësi
Kërdi të bëjnë
Të madhe
Të operojnë Diellin në sy
Rrezet t’ia përbijnë
Mizorët
Dhe
Ja
Prapë
Të rilinden në Mesjetën e thiut
Andartët e rinj
Me emblemën sllavo-shqipfolëse
të errët
Për ironi
Për inat të dritës
Ditës
Udhës së yjësisë
Bërkylen
Andartët e rinj
të zinj
Thikat pas shpine
I kanë gjarpërinj
Nepërka të mprehta

Bastardhët
Andartët
Të krimit të ri gri
Të krimit të ri gri

Në mesditën qumështore
Të universit të ri

Tetovë, korrik, 2000
__________________

QENTË E QIELLIT GRI
(nokturno për Iliridën)

Lirikë iliride
Më fal
Do të them një fjalë
Shumë të madhe
Ç’të bëjmë
Unë dhe ti

E këtillë na qenka
Zgjëndrra

Me qentë e qiellit gri


*
* *

Qençe
Ata lehin
Ditën e natës slave
Ulërijnë
qentë-ujqër
hordhi gri
Diellin
Kafshojnë
Shitojnë
Ëndrrën
Dritë të madhe
Qenëri
Nga qielli gri
Sulen
Racë e tyre
horre
*
* *
Lirikë iliride
Më fal
Të thash fjalë shumë
Shumë të rëndë
Ç’ti bëjmë
Unë dhe ti
E tillë na qenka zgjëndrra
Se ata qen
Qen të qiellit gri

Tetovë, maj 2000
__________________

PLAZH PAS IKJES SË PULËBARDHËS
(Lasgushiane)

Plazhi i liqerit dremit mbi dhembjen
Pulëbardha tashmë në largësi këlthet
Një shterg i vetmuar hamendet te ike
Përmbi valet i drobitur flatrat godet

O, çastet e embla me kujtime kanë mbet’
Imazhe qe do ‘ mbarten parreshtur me mua
Mbi net vjeshte, mbi gjethe të thara
Mbi kontinentin si zgalemi, shtergu e diku pulëbardha

E tepert do te qe me te permendet dhembja
E endjes se shtergut qe eshte ne kelthitje
Nga shpirti i tij tashme zemrak dhe zemra
E mbrujtur thelle, here me vale, here me dremitje

Plazhi i liqenit eshte ne tronditje
Te thelle nga nje dridhje e lemeritshme
Per pulebatdhen e valeve shpirterore
Qe iku shtergut ne nje nate verore.

O, plash, një shekull do të pres të rizgjohesh
Ne nje jete tjeter a stine vere, madheshtor te me fanitesh
Apo ne nje enderr qe shpirtin nje cast e gezon
Me pulebardhen time si shtergu perjetesine e lumtur engjullon

Bregliqeni i Strugës, më 30 gusht 2000

LËNGATË
(Tim bir Betimit)

Në mërgatë mekanizëm I trupit të gjallë
Kryen punë roboti
Lëviz këmbë, duar e kokë
Dhe sytë me shikim neoni
Prodhon produktin e përkohshëm
Pa shpirt

I mërguari aty
Me shpirt sheh të kufizuar ëndrrën
Imazhin e shprishur
Aty
Gjarpër largësie

(atdheun s’do përmendur në këtë varg që s’është varg)
është shpirti jashtë mekanizmit robot
që poezinë e ka kod
me shifër rrëqethëse
lëngatë
__________________

DELIR POETIK

Pikoi ankthi
Orfeu pa hyrë
Lulja e tharë
Zogu krahëthyer
Mëngjesi nën mjegull

Delir I një poeti
Mendim I zhbërë
Në pamendësinë e çastit
Armiqësi vargjesh

Dhe atëbotë gjethi qau
Mbi zogun në degë
Krahëthyerin
Orfeu rënkoi
Rizgjoi shqip
Mëninë e Akil Pelidit
__________________

KTHIMI NË KOSOVË

E VETMJA

*Epike
Gjithçka
Gjithçka lëviz
Trazohet Kosova
Edhe lirika

Mbi gjithçka
Mbi gjithçka qëndron
Është themel mur kullë
Edhe kulm
Evetmja
Epika

UÇK-ja

Tetovë, prill 1999
__________________

HEU

*Epike
Heu
Hakmerru
Shpirt
Hakmerru
Heu
Në emër fëmijë të vrarë
Nën zemërplasur
Fytyrëçjerrë
Heu
Hakmerru
O perëndi
Heu
Heu-u-u
O shpirt
Majeqëndresë
Qëndresë
Heu
Hakmerru
Kosovë
Heu-u-u
Hak
Merr
Gjak
Gjakësi
Barbar
Heu-u-u


Tetovë, Prill, 1999
__________________

POETI NË IKJE
*Ironike

Tha
Po ik
Buzë Golgotës shqiptare në
Bllacë
Çmenduri barbare po më ndjek

Me lirikë kohës do t’i gjegjem
Kosovës Oh

Zvarras ah
Pastaj
Zvarras Oh

Do të vdes
Në një lirikë thirravaj
Në ajrin ironic
Një varr do të guroset
Me këtë poet lirik

Tetovë, prill, 1999




LLAPJANIA TETOVARE
*lirike

Tetova në gji mori edhe një
dëshmor Kosove
ishte buzëmbrëmje e trishme

Tetova gdhiu në agshollin e
nesërm
me foshnjën e posalindur të
Llapjanes Elhame Shala

Prindërit urtësisht thanë
E pagëzojmë në emër të Zotit e
Tokës amtare

Tetova buzëqeshi dhe bekoi
Pagëzimin e ri
Tetovare


Tetovë, 7 prill, 1999




GLOGOTË HOLOKAUST
BLLACË
*biblike

Çmendem çastit të marrë
Zogjtë pëllumbat
Pllajat mallet

Golgotë
Holocaust në Bllacë
Tmerron qiellin diellin

Çmendet zemëratë e çastit të
Vrarë
Lotët e zemrës lumë Lepenci
Kullojnë rruzullit në ankth
univers

Perëndi
Përkulur të lutem
Të falem
O Zot
Zogjtë pëllumbat bekoi

Bishëri
Kafshëri
Kali përmes Glgotës
Holokaustit
Bllacës shqiptare.

Bllacë-Shkup, 2 3 prill 1999



KTHIMI NË KOSOVË
*Lirike

E dashur
I dashur
Në Kosovë mirupafshim
Të betohem me besë
Për shpirt të Latif Berishës
E dashur
I dashur
Për shpirt të shpirtërave martire

Në Kosovë
Mirupafshim
E dashur
I dashur

Tetovë, prill, 1999

Ramadan SINANI

P O E T I



(fryma h a i k u)

*

Një poet…
ah… poet…
… tokë…
… qiell…

*

Një poet…
ah… poet…
… gjak…
… promete…

*

Një poet…
ah… poet…
… plagë…
… tërmet…

*

Një poet…
ah… poet…
… orkide…
…mjellmë…

*

Një poet…
ah… poet…
… valë…

*

Një poet…
ah… poet…
… liqe…
… pulëbardhë…

*
2
Një poet…
ah… poet…
… nosit…

*

… p o e t i …
p o e t…
… y j ë s i …
__________________

Ramadan SINANI

*
* *
(fryma h a i k u)


*


Shetita buzë lumit…
…bardhësi shkumëzoi…
…borë… borë…
…fluska shpirti mbi ujë…

*

Ajo…sa s’më shkeli…
…akoma lulja e ftohtë përgjëron…

*

E tha ajo fjalën…
…e ndry përjetë diku një natë…

*

Ajo…njëherë buzëqeshi…
…shpërtheu një gejzer…
…oh…sa pak jetoi ky ylber mbi të…

*

Një petale nga një puhizë mërgoi prej lules…
…dielli buzëqeshi dhe më…
…lulja iu gëzua diellit…
…u teleis me ngjyrat e shpirtit…
…jetoi e lumtur
derisa shtrëngata s’e mori në gji…
…dielli për një stinë mungoi…


*

E dashuroi ajo një degë dhe një gjeth…
…trungu… pastaj rrënjët xhelozuan…

2
…druri i tëri u dridh…
Kish kërkuar dashurinë e saj cigane…
…të një dege… të një gjethi…

*

Orë poetike u bë ajo…
…poetët ikën kokëulur stinëve të tyre…

DASHURI NË KOHË LUFTE

Visarit me shokët trima

Ka shtegtuar engjulli në mal
Kërkuar e kam
Kahdo
Qytetit të kredhur në pikëllim

Porosi kish lënë
Do të të kërkoj në Olimp

Në zemër lulepllati
Këtu
Në Sharr
Lulet janë të luftës
Dashuritë e mbështjella me acar

Me flakë gjakimi
Tufa triumfi

Si edhe të dashurit
Shkëndija
Të (I)liri(d)së

Engjulli shtegton nga mali
Kahdo
Në ne

Olimpi Sharri
Në dashuri

Tetovë, gusht 2001
__________________

PORTRETI I LUFTËTARIT TË LIRISË

Betimit me shokë

Është i njëjti yll qumështor
Jo i vetmi
Që çan nëpër errësirë
Për të sjellë pak magji drite
Ai
I ploti
Me plot shokë
Në qiellin engjullor të lirisë

I beson Zotit
Në drejtësi
I paepuri
Në betejë
Si uragani
Bën tutje

Ai bën tutje
Përballon svidën sllave
Ulurimat e tmerrit
S’honepset para djallit
Përballon edhe stuhitë
Bën tutje
Bën mëtutje…

E
Deri te shteg i dritës

Na i dhuron
Nga ashku i zemrës
Ca dujë lirie

Ai është engjull
Bën edhe mëtutje
Drejt urave të tjera
Të (I)Lirisë…

Curriculum Vitae

Prof.Mr.Ramadan Sinani

I lindur në Tetovë ku u shkollua deri në kryerjen e gjimnazit. Fakultetin e Filologjisë Katedra e Albanologjisë – e kreu në Beograd në vitin 1971.

Studimet pasuniversitare i bëri në Universitetin e Prishtinës- Dega e letërsisë më notë mesatare afër 10 dhe në vitin 1987 iu dha grada shkencore Magjistër i Shkencave Filologjike duke e mbrojtur punimin e magjistraturës “ Vendlindja në poezinë e sotme shqipe” ( me mentor dhe kryetar komisioni të mbrojtjes Akademik Rexhep Qosja) që më vonë këtë e botoi si monografi me titull të njejtë.

Ka ushtruar punë kryesisht në arsimin e mesëm dhe të lartë, në gjimnazin e Vitisë në Kosovë dhe të Tetovës. Ligjërues i lartë në Universitetin e Tetovës që nga themelimi i tij (është një nga themeluesit e tij).

Ka marrë pjesë aktive në Konferenca shkencore në: Shkup. Tiranë, Gjirokastër, dhe Prishtinë, Cyrih.
Është veprimtar në lëmin e letërsisë dhe të kulturës kombëtare , recensues i shumë librave, kryeredaktor i parë i revistës kulturore Vlera, themelues i Shoqatës së
Shkrimtarëve Shqiptar, i Shoqatës kulturore Skardina, Festivali Ballkanik i poezisë.

Është poet dhe ka botuar disa libra, Ndroi jetë më 3 janar 2007

PESIMI KRENAR

TIM BIR ARSIMIT

TE GODITEN JO AKSIDENTALISHT
JO RASTESISHT BISHERITE SLLAVE
DHE TINZARET
TEPDILE SI KOMBETARE
TRADHETARET
JUDA E PILATI
NATEN E BARTOLEMEUT
GOSTIVARIT
E
TE NESERMEN U ZGERDHINE
PARA TMERRIT
KEMISHES SATE TE PERGJAKUR

HORRAT U STEPEN
KUR U THE
MEGJITHATE
CESHTJA JONE ESHTE E SHENJTE

LUMENJTE KANE TE VETMEN
GURRE

KETE SHARR KRENAR
I VETMI

(korrik 1997)

L U L E T E A N K T H I T

(d r o g i m i)

rruzull yjesh
rrotull i vijnë k’saj qenieje prore
rrathët e tmerrit ç’i zgjerojnë
hepojnë pandalur
dhembjet këlthitjet tantale

rreze dielli ooo
sa p a k
përbihen
trurit të tij
mjeran
i(e) droguar
madhështor(e) i(e) humbur
rreth vetes i mbështjellë me ëndërr
(e bukur fanitet
makabër)
ajo fluorescentja në zhgjëndërr tmerri
stërzgjatet
ca reflekse fluori gjëllijnë aty
në sfera të tjera gjithnjë ankth kullojnë
deri te shërimi ooo
sa p a k
fare e hiç
a s p a k
a mbarimi për të keqin fat

ooo njeri imi ooo vajzë
dhembje lulesh ankthi
a cak me sa pak zjarr
gjatë ditënetëve që do vijnë
ferr
parajsës’gjakut
prore e sërish
rrapëllojnë vizionet
rrufe nëpër trurin e zhvirgjër
e thehet më në fund
rrot’e fatit të zgjedhur kështu nga ai
derëzi njeri mjerimi
rrënues i vetvetes në plaskoma kohe
të gjithësisë humbella
pa nam’e nishana
rrëgjues piskamash në vete
perverze të pista
bastardhe
nën
re pikëllimi të kësaj qeniejeje
për keqardhje
dështimi ooo që prore
e prore frymon
diku mbase
rrezes shpresë… mbi yje
rruzull
rrotull noton
asgjësi
hiçi
Ramadan Sinani
__________________

TË SHPËTOSH SHTËPINË

(Variant i vjershës së mëhershme -
Në Tetovë shtëpi të kesh)

Të shpëtosh shtëpinë e shpirtit
T’u dasht një Ushtri*
E pastaj
Ti të rrosh
Njeri

U ende botës
Gjithkund
Jug veri
Erdhe
Ngadhënjyes
Madhështor
Në Atdhe
Të shpëtosh shtëpinë

Aty shtëpi shpirti
E dheu
Ajër me bollëk
Dhe ujë
Prej Sharri
Si nga zemër Atdheu
Të kesh

Tani me bollëk
Do të kesh
Të gëzosh

E të rrosh
____
*UCK-së
Tetovë, tetor 2001
__________________

Ramadan Sinani

TAKIM ME MBIKOHORET

Besomëni të mirët e mi
Këtu shpirterat fluturojnë
Qiejve
Shenjt[rit e Kosovës
Ilirisë

Besomëni
Luleve lirinë ua falnin
Dhe arave të allta
Hyjnorët
Ademi
Jasharajt
Mijëra të tjerët

Kosova, }amëria, Ilirida
Shqipëria, e tejandejshmja
I L I R I A
Mujdin Aliu, Porroi, Tetova
Sharri-Kalaja U}K-ja
Komandant Kumanova
Presheva
E të tjerat

Besomëni të mirët e mi
Po takohemi sot
Qiejve fluturimthi

Me hyjnorët
Te shenjtit

Mbikohorët

Prishtinë-Tetovë, mars 2001

LLAPJANIA TETOVARE
*lirike

Tetova në gji mori edhe një
dëshmor Kosove
ishte buzëmbrëmje e trishme

Tetova gdhiu në agshollin e
nesërm
me foshnjën e posalindur të
Llapjanes Elhame Shala

Prindërit urtësisht thanë
E pagëzojmë në emër të Zotit e
Tokës amtare

Tetova buzëqeshi dhe bekoi
Pagëzimin e ri
Tetovare


Tetovë, 7 prill, 1999

Kjo poezi eshte shkruar gjate luftes se Kosoves
__________________

Cikli: Valle sharrjane

VALLE MALESH

Ne fushat e veta
kembet i shtrinje ne clodhje
keto male

Te gjith shtatin e kane
koken mbi re.

Denbabaden valle te gjkata hedhin
e ne ne te bardha kridhen
Termopile.

Mbi larteiste perplot zera e kenge
ngrihen krahegjatat shpate
diellin mbi vetull ta miklojne
rrezet pingul si katarakte
thelle ne kraheror e zemer tu ngjeshin

Buzeqeshje e madhe
sa nje diell
keto male.

Shpetimi i shtepise

Te shpetosh shtepine e shpirtit
tu desht nje ushtri
e pastaj
ti te rrosh
njeri

U ende botes
gjithkund
jug veri
erdhe
ngadhenjyes
madheshtor
ne atdhe
shtepine te shpetosh

Aty shtepi shpirti
e dheu
ajer me bollek
dhe uje
prej sharri

nga permbledhja me poezi Heu

Mendime

POETIKA E ZGJIDHJES
*Nga iracionalja në racionalen e çështjes
maqedone - shqiptare

Shkruan: Mr. Ramadan SINANI

Isha strukur në një bodrum të shtëpisë në Tetovë, në mbrëmje, në kohën e të ashtuquajturës “orë policore”, kur në distancë prej mbi 100 met-
rash pandërprerë ushtonin të shtëna nga armë llojesh të ndryshme të policisë
dhe ushtrisë maqedonase. Për një çast mendimi më barti tek plumbi i ngulitur
në buzëmbrëmje në murin e shtëpisë sime. Meditoja për simbolin dhe metaforën
p l u m b. U përpoqa ta ndërtoj në poezi…Sakaq, ndieva një vrushkull tjetër mendimesh që zotëruan çastin poetik.
*
Në thellësinë e shpirtit dhe mendjes pyeta veten: ç‘është kjo luftë? Përgjigjen e përkufizova. Forcat ushtarake-policore maqedonase të urdhëruara nga kreu i tyre pushtetmbajtës po luftonin kundër shqiptarëve
të armatosur që kishin zënë pozitat në malin Sharr, mbi Tetovë, e që kohë më parë kishin proklamuar përmes komunikatave publike se janë një ushtri që quhet UÇK (Ushtria Çlirimtare Kombëtare) dhe se qenë shtrënguar ta bëjnë këtë luftë për të detyruar Maqedoninë të bisedojë në mënyrën më serioze që është e mundshme që shqiptarët t’i trajtojnë plotësisht të barabartë…
Çështja e barazisë dhe drejtësisë tani po kërkohej në mënyrën më serioze
që mund ta bëjë njeriu, përmes fjalëve të tytës, por edhe përmes fjalëve të marrëveshjes. E, shqiptarët më tepër se një dekadë kishin kërkuar, kërkuar e kërkuar gjatë periudhës pluraliste të drejtat e tyre dhe kishin fituar më në fund , përmes partive politike shqiptare këtu, vetëm një minimum. Dhe, pikërisht këtyre ditëve u zhvesh tërë realiteti që nga ai pushtetmbajtës, partiak e diplomatik, ngase çështjet e kërkesave të shqiptarëve konsistojnë në këto suaza reale që shtrohen nga shqiptarët e Maqedonisë:
Së pari, ndryshimi dhe miratimi i një Kushtetute të barabartë për maqedonët dhe shqiptarët, ku përfshihen edhe nacionalitetet e tjera, ku do të saktësoheshin brenda saj suazat për nxjerrjen e ligjeve për detyrimet dhe të drejtat
kombëtare dhe qytetare. Duke pasur parasysh realitetin e përkatësive etnike në Maqedoni, ku dy popujt (maqedonasit dhe shqiptarët) janë shumicë, që do ta përcaktojë përfundimisht regjistrimi i poullsisë, i bërë në mënyrën më objek-
tive sivjet dhe i mbikëqyrur nga faktori ndërkombëtar, do të hapte obcionet e vërteta demokratike për t’u zgjidhur përfundimisht dhe me kohë çështjet tashmë
të njohura që janë vatër e krizave të ndryshme, konflikteve dhe deri te kjo e luf-
tës së fundit. Në këto suaza do të duhej të institucionalizoheshin çështjet: gjuha,
përkatësisht dygjuhësia – maqedonisht-shqip në Parlament, Qeveri, institucione të sistemit dhe në vetëadministrimin lokal, si dhe vlerat e tjera kulturore të instituci-
onalizuara, që nënkuptojnë: arsimin, prej atij parashkollor, fillor, të mesëm, sipë-
ror me zyrtarizimin e Universitetit ekzistues të Tetovës nga Qeveria dhe Parlamenti,
e deri në barazinë e plotë sipas proporcionit nacional të institutive kulturore dhe
Akademisë së Shkencës dhe Arteve. Në lëmenjtë e tjerë të institucioneve, në
ushtri – mbrojtje, sigurim shtetëror, ekonomi, institucionet dhe mediat e informimit
publik dhe resorët e tjerë, si edhe në organizatat ekonomike-prodhuese dhe organizatat e tjera të ristrukturohen në pikëpamje të punësuarve dhe kuadrit drej-
tues sipas proporcionit nacional etj.
Së dyti, zgjedhjet parlamentare të bëhen sipas ndryshimit të ligjit për
Zgjedhje me njësi zgjedhore të barabarta për nga numri i popullsisë e sipas regjistrimit të ri të popullsisë që u theksua më lart.
Së treti, të saktësohen çështjet e konsenzusit në Parlament dhe Qeveri
për çështjet vitale kulturore dhe politike etj., dhe
Së katërti, të tëra këto të përkufizohen me protokolimin (nënshkrimin)
e një Marrëveshjeje historike ndërmjet palëve maqedone-shqiptare, si dy popuj
shumicë në Republikën e Maqedonisë, duke e monitoringuar këtë faktori evropian e amerikan , që njëkohësisht do të jetë edhe nënshkrues dhe garantues i kësaj
Marrëveshjeje.
*

Kthjellimi i plotë brenda meje ndodhi midis natës së 21 marsit 2001 dhe
mëngjezit së 22 marsit dhe, mendova, se do ta shkruaj p o e t i k ë n e z g j i d h-
j e s dhe mbase e bëjë me ngjyrën e shpirtit dhe të mendjes, duke e lënë poe-
zinë kur të më afrohen muzat. Është koha për ta bërë iracionalen në racionale
të çështjes maqedone – shqiptare. Kësisoji, hapërimi në shtigjet dhe hapësirën
demokratike evropiane dhe botërore do të jetë vetëm brenda racionales.
(Autori është shkrimtar dhe profesor universitar në Tetovë)
__________________

NË BIBLIOTEKË

Në bibliotekë e shkujdesur hyri një vajzë
Rinoi ambientin antik
Pastaj mori me vete Ana Kareninën

Unë urova

E mbara të priftë moj vashë

Kurrë mos të rraftë hata e Anës
Ky fat i jetës


Tetovë, nëntor 2000

Ramadan Sinani THELLE NE ZEMREN E GJELBER…
NE KETE FUSHE GJINKALLASH

1.NE FUSHE

Madheshtor jam vetem ne kete fushe
Ne pikturen e saj
I gjelber

Ne kete fushe gjinkallash
Diku thelle ne zemer te gjelber
Portreti im sogjon.

Kesaj fushe deti frutash
Pellg I thone

Eshte nje emer me gjymtyre enderrash
Qe s’mund te thuhet
A sjelle ketu edhe syte e vendlindjes


2.RRUGA

Eshte ketu edhe nje rruge fushiore
Krejt e kredhur ne mejtime brigjesh
Thelle e eruar neper kujtimet e visit.

Eshte si nje pikeyetje gurore
Mbi historte e fisit
Kjo
Qe pellgce i shoi shekujt
Te vije deri ten e ashtu e drejte
Qiri.

Ketu mund te hysh
Vetem ashtu i thelle i gjelber
Me zemer vendlindjeje
Ne poezine e veres.

3.KOHA

Kalon e mbetet atypari
E pathyer
Ne betejen e kallinjve te fushes
Ne shtalbet e zemrave vendese
Bukureza dite

Te gjithe ecin neper kohen e saj
Ballengritur
Udhetare te punes e djerses
Ne keto toke te zemres se gjelber
Dhe te fisit.

KOha ketu mund te matet
Vetem me shiritin e vendlinjdes
E me asgje tjeter

Poezi te botuara ne revisten Jehona Prishtine 1986