Vorea Ujko

Moment Arberesh

E dua kumbonaren bizantine
ne mes te qiellit te kaltert
qe pingultaz zbret ne shpirtin tone
ndersa mbremja merr ngjyra manushaqje
dhe vajza e endrravet
bisedon kokulur
Ne pragun e deres
Keshtu pergjumshem e vetmitar
me vijne para sysh
levizjet e femijnise
dhe fytyra fatkeqe e Garantines
Dhe arrin nga largesia e hijevet
troku i kalit te Konstantinit
qe qaset me shpatulla vdekje
Dhe nje jehone arbereshe
deperton ajrin e zemren
e ngjitet perpjete si mister
me flatrat e veta te lehta
e rrok kacavarset e murit
rrok heshtjen
rrok gjakun tim


Ulqini

E zgjedhur
ne veshtrim te pare
e stolisur per mua
per nje mbremje vallzimi
Nata jote nje dite
dita jote nje jete!
E jeta ime rrumbullake
shtrihet mbi aventuren e valeve
duke harruar gryka ankthi
te perhapura ndaj meje
Neper rruget e tua
une gjeta rruget e mia
e shkova posi enderr
ne shkelqimet e dites
ne hije te mbremjes
Degjova kenge te fjetura
qe me celen buzen
dhe drodha valle
me hapa femijnie
ne nje amfiteater te pakufishem
perballe horizonteve te papritura
Por ti je nuse apo moter?
Shtepi ku une mora
fryme tek ti do te kthehem
qe ta shuaj etjen e shpresave
ta fuqizoj ndiesine e vellezerve

Fshatare e bukur

Fshatare e bukur
E zeshket nga dielli
Ma jep nje puthje?
Popo jo, trimi im,
Pse keto peme nuk kerkohen
Nuk shiten dhe dhurohen
Po vilen me dy
E po tash une vetem
Fshatare e bukur
E zeshket nga dielli
Edhe une jam vetem
E po vjelim me dy
Popo jo, trimi im
Pse keto peme jane te tharrta
Jane ende aguridhe
E po do te embelsohen
Kur dashuria te bjere ne to
Fshatare e bukur
E zeshket nga dielli…
__________________

Domenico Bellizzi (a.k.a. Vorea Ujko)



Burimi

Duke ndjekur gjurmët e stërgjyshëve
kam ecur pesëqind vjet
me këngë arbëreshe në buzë
e sot ua gjej burimin
dhe i lisave, i erërave
i fshatarëve, i punëtorëve
un jam vëlla.
E shenjtë kjo tokë,
i shenjtë ky qiell
e nga të gjithë unë ndihem i mbrojtur
dhe juve jua fal këngën time.



Natyrë

Tek vrapoja me nëntëdhjetë
u ndesha me një bagëti.
Ndala sa të kalonte
e nga xhami i makinës
unë vështroja fushën e blertë
dhe malet me borë përpjetë.
Më arriti në flegrën e hundës
aroma e deleve
e më kapi një lakmi
jete të thjeshtë.
Nëse do të kisha qenë më i guximshëm,
do ta kisha lënë makinën
për të ndjekur delet
bashkë me barinjtë.
Çfarë këngësh,
midis malit dhe fushës.
Këndova brenda makinës
gjatë tërë udhëtimit.



Në aeroport

Gusht i vonuar. E unë
i kredhur në zhegun
e aeroportit të Tiranës
shijoja një ditë fëmijnije
duke kërkuar fillin e bjerrë.
Nga pista e fluturimit
një zë më thirri:
Mirë se vjen vëlla Vore!
Prej kah vinte ai zë?
Ishte vallë zëri i babës
apo zëri i vëllait?
Të dallova e m'u duke
një shtegtar udhëtimesh të gjata
nën qiej të shndritshëm.
Dëgjova përshëndetjen e ngrohtë
dhe pashë fytyrën e butë
ku lexova sihariqe të sigurt.
Nga sa mot ne u kishim ndarë?
Oh, rrahje zemre!
Askurrë s'kam qenë ashtu i lehtë
në hovin tim të pastër.
E më rrethuan krahë.
brenda një rrethi vllazërie.
Pastaj vrapuam drejt Tiranës
dhe e ndjeva veten një zog
me cicërima dielli në gjoks.
Gra të gëzueshme nëpër fusha
i buzëqeshnin birit që kthehej.
__________________

Hapma deren zonja mëmë

Edhe sivjet, moj nene
Nga mergimi i shkrete
me dogji malli per ty,
Une e di qe ti e prisje
birin tend te larget,
e qave fshehurazi
kur s'pate mundesi ta perqafoje.
Ndjeme, o e paharruara,
Mos qaj, pse mjafton sa qave
per bijte gjate shekujve.
Ti e di, nene Shqiperi
Qe une s'kam asnje faj
nese jetoj larg teje,
ashtu ka qene fati i shkrete
E eshte e kot t'i kujtojme hallet.
Ererat kane fryre mbi mua
Deborerat kan rene mbi mua
si dhe mbi koken tende,
Por mes ererave e deborerave
fytyra jote e larget
me forcoi e me ngushlloi.
Ti paske qene dhurata
qe nuk e bleva ne pazaret
por me vinte nga gjaku,
gjithmone e kerkuar
te vorbulles e jetes endacake.
U krenova melegjendat e tua
dashurova me fjalet e tua
Qava me vajtimet e tua
E tash ne buze te se kaluares e seardhmes
I drejtoj ende syt nga ti
e prej se largu ndjek emrin tend
dhe orvatem te te mbaj lart.
Leri dyshimet e mos mendo,
qe une do te doja te kisha
nje pretendim te padrejte privilegji
Une do te doja vetem te isha
biri yt, si te tjeret
Ashtu un e di
e i ardhur nga lufta e jetes
une i bie deres sate:
Hapma deren, zonja mëmë
Se yt bi jam une , o nene..


--------------------------------------------------------

Vorea Ujko

...është pseudonimi i Domeniko Beliçit. Vorea, ka lindur në fshatin Frasnita (Frascineto, Kalabri, Itali) më 1931. Ai ka qënë prift si dhe ka studiuar për letërsi dhe ka punuar si mësues i letërsisë në Firmo.

Poezia e Ujkos shquhet për përmallimin dhe krenarinë që ndien poeti për Shqipërinë. Ai bën përpjekje, ashtu si përgjithësisht të gjithë poetët e rinj arbëreshë, që t'i afrohen gjuhës së sotme shqipe.

Krijimet e Ujkos janë publikuar në antologji dhe publikime në Itali, Shqipëri dhe Kosovë. Ai është pasardhësi i shkrimtarëve arbëreshë të shek. të 19të De Rada dhe Serembe, krijimet e të cilëve ai i njihte mirë dhe i admironte. Në krijimtarinë e Ujkos vihet re jo vetëm ndjenja atdhetare dhe romantike për Shqipërinë, veti kjo e shkrimtarëve shqiptarë në mërgim, por edhe ndjenja e forte e lidhjes së tij me kulturën dhe paraardhësit Ballkanas, edhe pse ata kishin pesëqind vjet në dhe të huaj.

Vorea Ujko vdiq në një aksidenti automobilistik më 26, Janar 1989.