Gjergj Fishta

S'asht tue e drashte , jo , kush rrezikun
kah
per gjurme po ndjek anmikun
vec se i lengon secilit zenra
ke ma e lehte
s'i ndodhe thembra.
Syte u qesin flake e shkendija
kah t'frigueshem si
duhia
qi kalon me t' rrebte zhumhuer
fushes i bjen kryq e
terhuer
n'dore tue mbajtun pushket arbenore
qi u flakerojne neper
terthore
porsi rr'feja n'ate mizore
Si ' i langue, qi , dale me
gjue
endet malit pa pushue
der'sa t'jete per "ere" pa u vu
djelmte e
Osos njashtu ngasin
vec me cuba si mund t'hasin
S'gerset, jo , nji pylle
ma teper
kur merr zgjarr ndo'i majes s'eper
si gerset Vranina e
shkrete
sot qi i bien Shqiptaret e le 'te
vrap tue nga poshte
perpjete
thue se kambeve u kane vu flete.
Kur, qe , krisi i
"xheverdare"
n'breg t'Moraces nder do zhavare
n'breg t'Moraces drejt
Bjelopoles
krisi pushka e Preng Markoles
Prng Markola prej
Mirditet
nder shoke t'vet porsi hylle dritet
i pau cubat ai ma i pari

ke po mbajshin kah Ponari
Ah! kadale , bre, zogu i shkines
se s'ia
merr ti gjane Vranines,
me kene vete Knjazi i Cetines!
Preng Mirkos i
vikatit
m' " xheverdare" edhe i ndie gati.
Krisi pushka , atehere
batare
Krisi " letine" e " xheverdare"
edhe ushtoi duhma e
"breshanes"
me u dridhe femija n'zemer t'nanes.
E pse trimi n'trim si
t'hase
e n'log Zanash si t'kerkase
si t'kerkase pushka , or
vella
rralle pa gjak , se mujne me u da.
Paploviqi ketu edhe u
vra
Paploviqi u vra n'pushke t'para
ka' u grahe dhive neper ara.
Kur
pau Vuloja se shoku
i kje vra e se pataloku
per te s'isht' nji vend
bejlegut
i leshoi dhite edhe u nis bregut
Me dore , burra!- sa i mujt'
zani
briti Osja atebote si luani
edhe n'shpine ai zhgjete ia leshue
me
djelm t'vet , porsi i terbue.
A ke pa ndo' i here per seri
se si , kur t'u
bjere skyferi
hikin pulat nper kacuba?
Njashtu atebote , kinke ata
cuba
Hinke cubat posi zgjeta
kush n'teposhte, kush ka perpjeta
vec se
Vul'ja , cue dollamen
ai aq shpejt s'e nderronte kamben
kisht' kene trim ,
eh i basha gjamen!
Por shka? sot s'i eci e mbara
Pse edhe i shoq ia fiku
Tara
Tara Pellumbi i Jegumirit
i ra krese shi njaj ma t'mirit
njaj
djalocit prej Zacirit
tue e leshue dekun m'do gjeth firit.
Deh! moj Zane ,
ma thuej nji fjale
ku e ka Osja edhe nji djale?
ku e ka Osja ate Kerni
Gilen
qi s'ia daje kund "karaifilen"?
A theu ti , pse ndodhi i ri
a pse
e dij qi per te n'shpi
rreh nji zemer plot dashteni
ndoshta sot po i
dhimbset jeta
e rrin mshehe nder shkorre e mbreta?
Nuk asht mshehe , jo ,
Kerrn Zagorja
Kerrn Zagorja- re mizorja
por asht ndeshe ai me
Jovanin
n'breg t'Moraces , tue nda mejdanin
Desht ky Jovja ' i her me
hikun
por per vrap s'kisht'pase kerkicun
prandej shoket e lane
mrapa
t'cilt po hikshin me t'medhaja hapa.
"Urra!" m'shpine , ate bote
bisha
iu leshue Kerrni neper plisha
neper plissha e bregut t'uj't
m"
karajfile" m'nja tu' e gjuejte
m'nja tu' e gjuejte por vec per ane
gjalle
me dore dote m'e xane
Por me dore nuk xehej djali
pse kisht' kene nji
sokol mali
kisht' kene Shkaju , po , me tri zemra!
Tek e ndjeu Kerrni te
thembra
e hodh pushken m'nji ferrmane
edhe xuer ai t'idhte taga'n
qi
kisht' fike ma se nji nane
e t'u dredhe ka i zagornjani
keshtu po merr e i
thote Jovani
mos t'rreje mendja , or trim i ri
se e koris Malin e
Zi
tu t'ra n'dore si nji baxhi
por n'je i armeve e n'je Shqiptar
e per
n'je ndopak bujar
zi' r'tagan , e n'kjofte gjykue
n'bejleg kryet shkurtoma
mue
Vrik qaj Kerrni na i ndei gati
na i ndei gati dhe i piskati
si
taga'n , si pushke te gjate
jam Shqiptare e i kam zanate
edhe cubi i Malit
t'Zi
s'ka per t'm'mesue bese e burrni....
Por merzite mbasi asht
jeta
Me cubni e me pune t'shkreta
ah ti ketu ke mbarue
Kerrni Gila pse
m'thote mue
edhe xuer taga'n prej millit
c'ka flakerue m'ate rreze di'
llit!
E si pushken n'toke e uli
balle per balle Jovos i duli
-Or
Shqiptar , qi tash n'e vona
tue perbuzun Fe e zakona
vec mbas shpinet
mesyne anmikun
hec e shih si dredhe celikun
Kerrni Gila e njaj
Jovani
shih si dahet , bre , mejdani!
N'balle t'shosho' it ata si u
gjeten
kryq tagabat i zateten
e si t'ishin flake e agzot
lum e lum per
t ' Madhin Zot!
se c'filluene me vrigellue
si dy rr'fe, ehu! tue
flakerue
Shkrepshin shkendija ndaj perpjete
porsi n'kullme prej hek'rit
t'zete
n'ajt taganat ka' u perpiqshin
kryet sho'sho'it ata ka ' i
ndiqshin
Djerse e gja xu me kullue
por s'xu asnjani me u ligeshtue
mu '
ma fort erdh t'u terbue
Kur varrohet n'mal nji ari
a me pushke a m'hekur
t'zi
jo vec se prej shimbes s'topitet
por ma teper vjen e nxitet
edhe
mesyne n'furi t'terbueme
me gjak t'vet armen t'ritueme
njashtu atebote ata
dy trima
t'shpejte kah dora si vetetima
t'rrepte ka e sjellmja porsi
rr'feja
merrshin turr e me fuqi t'reja
teu terfellueme e tue
kercnuem
shkumbe e gjak prej gojes tu' u shkuem
Kur ia behe , qe , n'ate
fushore
Oso Kuka , rr'fe mizore
kah po kthte asajta n'shpi
me dy rob
edhe me dhi
qi kisht' marre prej Malit t'Zi
Oson Kerrni kur e pa
disi
marre atebote i ra
ke nene s'kisht'pre anmikun
prandej con te prehte
celikun
edhe e sjelle me kaq furi
qi t'kisht' ndeshe n'cub t'Malit
t'Zi
fille per gjyse , thom , kje tu'e pre
Por jet-gjate cubi kish
le
pse ndermjet taga'n ia qiti
me te deken edhe e priti
Kur taganat
jane zatete
fort shung'lloi Vranina e shkrete
Edhe u keput'n t'dy prej
mjedisit
si t'ki'n kene dy kande lisit.
"Jam ndermjet!" atebote
vikati
Oso Kuka edhe u ndie gati
U ndie gati me i shkatrreu
pse me dore
kjne t'u pushtue
"Trima , mjaft pask'ni luftue
diku vec nuk ka kene
shkrue"
-zuni Osja atehere me u thane-
"Diku shkrue vec nuk ka
kane
njani tjetrin deke me lane...."
Pra , ti cubi i Malit t'Zi
prehi
kambes e dredho n'shpi
e thuej nanes e nuses s're
(per n'i pac ti kund
n'ate dhe)
se per s'dyti sot ke le
Jem' tue t'fale , po , n'kete dite
t'sotit
pse , me gjase , si kenke rodit
por kete fjale shokeve m'u
thuej
t'mos u rraje njaj Cari i juej
se sundon mbi ne kurr Nika
per pa
mbete Shqipnia n'cika
Ndoshta t'dame ne jeme nder veti
por ku ne t'na lype
Mbreti
por ku Shkjaut t'na ngjase n'vend t'Pareve
per ket bese , fara e
Shqiptareve
turk e i k'shtene-merr vesht, or djale-
kane me u gjetun krejt
me'i fjale....
Keshtu tha Osja, Atebote Jovani
nja as dy ma nuk ia
bani
por si ia lidhen varret e shtatit
rroku pushken e u nis
hspatit
lum! e lum! po , kopilani
pse iu keput n'ate dite tagani....
U
nis shapti per Cetine
e Oso Kuka per Vranine
per Vranine . ku kendonte
Zana
ke bje dielli e ke marr hana
Oso Kuke ma nuk ban nana
as n'Beglere
as n'Kapitana!



****

Kange e katert


VRANINA


Gjendja ne Vranine ndryshon. Cetina shqetesohet, Oso Kuka asht shkaku i ketij ndryshimi. Knazi Nikolla thrret Krenet e Malit te Zi dhe u paraqet situaten ne Vranine.Planet e tij jane te peshtetuna ne ndihmen e Carit te Rusise. Mirko pohon se Shqiptaret thehen ma udobisht me pare , dasi e ngaterresa se sa me arme.Lype nga Knazi nje ushtri me 400 Biocas nen Gjukoviq Peren.Auktori porosit Zanen t'i lajmeroje Osos rrezikun.Zana qe din te ardheshmen , s'ka dert per deke te Oso Kukes sa per fat te tokes te Burrit , te Lekes e te Kastriotit.



Vrojti fjala ke Cetina
Valle! c'po ban mbi Shkje Vranina
Valle! c'po ban Vranina n'Shkje
rob tue xan e gjind tue pre
tue pre gjind , tue xane hajduka
qyshe se duel njaj Oso Kuka!
oso Kuka ' i burr Shkodrane
shoq per Shkoder , thone , s'ka lane
per kah besa e kah trimeria
qi zanate i ka shqipnia
kaleshan e sy-pergjakun
mje n'sylash e ka mustakun
ushton mali, thone , kur t'flase
dridhet fusha kah t'vikase
e kah t'dredhe te rrepte taga'n
thue se rr'feja shkrepe per ane
kaq vringellim ai shkon tu' i dhane!
edhe e ka nji "xheverdare"
"xheverdare" pushke vrastare
qi, ke t'laje syni i njerit
me te sy'n ia nxier skyfterit
Burre kaprroc e trim si Zana
thone me kemishe e bani nana
edhe , thone , ka le drangue
pse tri zemra i kane qillue
e pse i ka tri pupla t'arta
per nen krahe te armeve t'larta
prandej plumbi m'ta nuk ngulet
m'te tagani edhe perkulet
top me i ra shpirti s'i shkulet
Ky n'Vranine edhe ka xane
me njiqind e nji "breshane"
ku nji fjale e paska thane:
se per t'gjalle rodi i Shqiptarit
s'i bjen n'dore kurr Gospodarit
Fjala Knjazit n'vesh ka shkue
edhe Knjazi na asht idhnue
na asht ishnue kue e pa ndi
Thirrka Krenet e Malit t'Zi
njani ari , tjetri duhi
te gjith le sokola malit
e n'lendine n'kuvend rreshtue
ngerthye vet'llat m'shtek te ballit
fole u paska si tue ul'rue
ka dale fjala nper Cetine
se'i Shkodrane ka ra n'Vranine
n'ate Vranine , po , n'ate rranze suket
thone ka ra' i fare Oso Kuket
Kaleshan e kime-zi
gjak e zgjarm a ai syni i ti;
edhe i ka nji pare musteqe
kacarrel e leqe-leqe
qi me i mbrrijte mje n'flete t'sylanit
t'zez e t'trashe si dhana e krahit
Ky edhe , thone , ka le drangue
pushke as top mos m'e shinue
as tagan mos m'e varrue
e , po thone , se ka zatete
n'ate Vranine me dyqind vete
me dyqind fatosa t'ri
djelm te zgjedhun n'mal e n'veri
jo per duke e hijeshi
por per zemer e trimeri
qi e kane pushken tate e nane
Ky edhe i'fjale e paska thane
se per t'gjalle rodi i Shqiptarit
s'i bjen n'dore kurr Gospodarit....
Prap, po thone, se ky Oso Kuka
paska xanun do hajduka
do i ka xane e do i ka pre
s'len me ra ma Shkja n'ate dhe
Cubat vete i pace ndersy
t'zeze vraninen per me mesy
vrase e pre mos me ia ndale
vec me Turk si t'nisi fjale
pse Moskovi e ka pleqnue
Shqiptarine ne me na leshue
m'Rozafat e m'Kishe decane
ku do t'mbrrije megja serbjane
per me u gjetun Cernegora
me Serbi bashke dora -dora.
Kujtoj keq s'na kishte ra
Shqipnine tjeter kane me e da
Bullgaria e ajo Greqia
Pse mbasi Shkjete e Ballkanit
t'kene pushtue toket e Sulltanit
e marre t'kene do skele detit
te kene lidhe bese ndermjet vetit
ka m'iu dhane Shkjenise e mbara
ka m'u shtrue ura perpara
det e m'det m'u hap Moskovi
ka m'iu kthye Krajlnive hovi
Por qe tash , mbasi ka zane
n'ate Vranine ky burre Shkodrane
nuk po dij se kah t'ia mbaje
drue s'm' ka mbete per sot uzdaje
se i pushtoj toket e Shqiptarit
si e kam pase fjalen e Carit!
Keshtu tha Knjazi i Malit t'Zi
Krenet po rrijshin tue ndi
tue e ndie e tue mendue
se shka Knjazi ish'tue ligj'rue
per shqipni e per Shqipetare
Kur qe Mirkja , krenesh se pare
po i thote Knjazit:" Gospodar",
fjala e Carit n'udhe s'do lane
pse ka dale nji burre Shkodrane
n'ate Vranine , n'ate t'zeze krahine
n'breg t'Liqenit , n'ate kodrine
Pse po kje se ky Oso Kuka
po asht nji njeri qi e mban buka
n'mos e marret pushka e kurrkuje
(mjaft qi , i mjeri , mund ta gjueje!)
ka m'e marre nji pushke vrastore
pushka e babes "letine mizore"
qi der' m'sot mue s'm'ka koritun
pse edhe n'Turk ajo asht vaditun.......
Vec po e xame se kete Shkodrane
gjalle as deke s'po mujme m'e zane
me gjith keta nuk don me thane
se na s'e pushtojme Shqipnine.



vijon......

....


Malazezte te gjithe e dijne
se n'Shqipni ka djelm si Zana
qi ma t'fort s'po t'i ban nana.
Me arme n'dore , si thome na , le
ane e kand permende mbi dhe
per trimeni , per bese e Fe
e prandej p'r'i dite Shqipnia
s't'bjen n'dore , besa , lum zotni
Por me kohe e me dredhi
me u kape mundet Mali i Zi
m'Teqe t'Krujes e m'Kishe Decane
ku do t'mbrrije megja serbjane
Pse tue kene se ka filli
n'Shqiptari sot m'kambe me u vu
muhaxhire e Anadolli
gjind t'pa plang edhe t'pa shpi
qi nuk dijne se shka u kje i Pari
Zot e Mbret per t'cilt asht ari
e u lane m'anesh dyeret bujare
dyeret bujare t'tokes shqiptare
njata Krene e kapitana
Bajraktare , trima si Zana
t'mesuem per Mbret dhe dhanun jeten
t'mesuem per vend me shkri ata veten
per kete bese kallxou kuleten
se Shqipnine ke m'e pushtue
para se te keshe mendue
Prandej xen tash, "Gospodar"
me qite fitme nder Shqiptare
pse me kohe e dhelpeni
ke m'u ba Krajl mbi Shqipni
Edhe ndoshta mbi Serbi.....
Por na as tash haru s'po rrijme
se ma shpejt n'Vranine po bijme
me u perpjeke me ate Turk Shkodrane
Un po t'bie me Cetinjane
Cetinjane nja shtateqind vete
qi per gja se bajne kete jete
si me deke ashtu me mbete
Mandej t'bjere Gjukoviq Pera
me nja katerqind pushke tjera
katerqind Bioca t'ri
qi jane Ora e malit t'Zi
Kam uzdaje se me keto ceta
n'suke t'Vranine un porsa t'veta
kam me ngule n'te "Trobojnicen"
kam m'ia vu Osos "kapicen"
n'kjofte se kryet s'ia pret tagani
si n'Cetine ka dalun zani....
Pse perndyshej , kam m'ia pru
Kryet n'Cetine , t'ngulun m'nji hu....
Keshtu tha Mirkja , Kapitani
ver me goje kush ma nuk bani
Atehere Knjazi i Malit t'Zi
merr e u thote: Sokola t'mi
bini pra, n'Vranine me ushtri
me sa t'dueni ushtare te ri
por Vraninen ma pushtoni
Osos kryet por m'ia shkurtoni
Sa per fitme e per ngatrresa
m'i leni mue , perse , qebesa
me pak pare e tue gerga
ate e bir un kam me da
jo se ma bajraqe e fise
qi, cese mora mend e shisem
un t'bashkuem mend nuk i mbaje.....
Oh! po , tash mund t'keme uzdaje
se Serbia e Cernegora
kane me u gjetun dora-dora
me Greqi e me Bullgari
si n'Moskov a ba pleqni
Por Vraninen ma pushtoni!
Osos kryet por m'ia shkurtoni!
Foli Knjazi e Krenet u dane
e n'Vranine , mbi "xhebehane"
zu me kerrkoke nji sorre kob-zane
Deh! moj Zane , pashe njato kroje
pashe currilat neper prroje
pashe bylbylat e pranveres
e pashe t'amblin fllad te eres
e p'r ate voes , qi bje prej qielli
a pashe lulet drandofille
deh! m'kallzo a po t'vjen keq
se e dau Knjazi sot nder Pleq
trup nji ushtri n'Vranine me cue
Osos kryet per m'ia shkurtue?
Mue m'u keputshin fletet e krah'e
mue m'u bashin prozhmet rrahe
mue m'u shuejshin kange e valle
kange e valle edhe zavalle
mbi njato rudina t'buta
per mjedis m'u plaste lahuta
n'paca dhimbe a kurrnji grime
pse po i pritet Osos Kry't
pse po i erren te dy syte
krye n'Shqipni mos mbetet pa u pre
n'kjofte se n'shekull ai ka le
per me u vu mbi te "kapica"
me njate shkrole qi e shkroi Nikica!
Por m'lingon mue shpirti e zemra
shtati , m'dridhet mje ke thembra
ke po ndje un kob te ri
qi i ka mbete sot Malit t'Zi
per me da t'mjeren Shqipni
ku ekane le e ku jane perkundun
prej kah shek'llin e kane tundun
Burri , Leka e Kastriota
para t'cilve shuete bota
e Shqiptaret posi t'hutue
me duere n'ije rrijne tue shikjue
thue se ' mend qiella e ka da
rob me ndejun keta nen Shkja
m'iu shtrue Knjazit dheu i Shqiptareve
shtrej fitue me gjak t'Pareve!......
Ehu! mallkue kjofte njaj n'Shqipni
kjofte mallkue , po , a plak a i ri
qi per Mbret e per Liri
s'cohet sot me arme mizore
s'lidhet sot me bese arbnore
per me dhane ma para jeten
per me shkri ma para veten
se me ra fisi i Shqiptarit
n'thoj t pangishem t "Gospodarit"
Shka? a thue n'kange se ka me u vu
se pa pushke e ndeje harru
i ra Knjazit n'dore Shqipnia
n'za kah besa e trimnia?
Jo , per Zotin! Para toka
e perpifte me male e boka
e me lume e fusha t'gjana
per te dielli u errte e hana!.....
O zotnite e shqiptarise
o ju Krenet edhe t'Malsise
pashi ate Zot e ate emnin t'uej
mos lakmoni pares s'huej
sado vone me pase per t'shkue
mbi djelmt t'uej ka me gjikue!
E ju , t'cilve i Buk' ri i qielleve
u ka zgjedhun me i pri njerit
raves s'amshueme t't nalte Empirit
qi a' e lirise e e s'Drejtes pasqyra
kinje n'mend: per ju detyra
s'asht me mbambe vec gjuhet e hueja
s'asht me mjele vec delet t'ueja
por me ate Fe qi kem prej qillit
por me t'bardhen drite t'Ungjillit
mbrende dashtenine m'ua ndeze Shqipetareve
per kah gjuha e vendi i t'Pareve
qi Shqipnia t'jete e vetit
qi Shqiptaret t'sherbejne njaj Mbretit
qi per Mbret e troje t'veta
mos t'u dhimbset gjaj as jeta
por te desin , si Oso Kuka
qi asht tue deke , ehu! n'ate suka!



*****

Kange e peste



DEKA


Ne darke oso Kukes i lidhet buka . Hija e dekes s'e len rahat. Cohen sofrat e djelmenia kush luen , lush lyen armet , kush keqyre shpatullat. As keto s'diftojne mire , kacel Doda merr lahuten e kendon Gjergj Elez Aline. Mbas kanges Osja qet rojet ne va , mdersa tjeret bien me fjet. Osja s'mbyll sy. S'flejne as anmiqte. Naten nper terr derdhen neper vranine. ne te zbardhun te drites kerset pushka e Kerni Giles. Ndezet flake vendi. Osja lufton si bisha. Ndryhet ne kulle te barutit dhe i ep zjarrm , tue hjelle ne hava vedin e anmiqte. Mbylle kangen nji porosi nanave shkina , qe aty e mbrapa mos t'i mesojne femijet te mesyjne token shqiptare.



Kush t dij, c'ka ai Oso Kuka
qi tue i shkue s'asht sonte buka.
S'po i shkon buka as mishi i dashit
kot nget tryezes a' ndeje per rrashit,
tue perdredhe njato musteqe!
Thone, k pa nji anderr t'keqe
anderr t'keqe , thone , ka pa
mbrame , qi shkoi , porsa ka ra
Ka pa n'anderr se prej Rjeket
kenka nise nji hije deket
ndezun flake , si flake lugatit
qi , tue hecun fushes e shpatit
e nper keneta e nper zallina,
fille po vite kah Vranina
Kur n'Vranine ajo ka mberri
n' " Xhebehanr" paska hi
edhe i dhanka zgjarr barotit
ka palse kulla e ka marre gjame
asht dridhe toka per nen kambe
ka ushtue L'qeni , mali e lumi
edhe Osos po i del gjumi.
Pa kete anderr oso Kuka
a prandej nuk po i shkon buka
a'po i shkon buka as mishi i dashit
kot nget tryezes , a'ndeje per rrashit.
Po ,s'han
buke , vec sa me thane
i lane dueret e del m'njane bri
tue mendue , duhan tue pi.
Sa rrin Osja tue mendue
buke djelmina kane mbarue
cuene tryezat e i peshteten
rrokull odes mandej zateten
kush tue dhene , kush tue kuvende
kush tue luejte"cin-mic" e "hane"
kush tue ly ndo' i cark breshane
nji taga'n n'unuer e mbrehe
fisheket tjetri n'vezme i njehe
Kur xen Osja atje ma vona
Keqyre ate shpatull , Soko Tona
e na thuej a difton gja
pse dishka nakel m'asht ba....
Jo , po , shpat'lla keq diftote
lufte kah"maja"ajo kallxote.
e ka "penda" disa vorre
tym e gjak neper oborre
Prandej Soku erdhe e u vra
kah po e keqyrte n'drite pa za.
Ndoshta shpat'lla , tha , s'a gja
pse per ndryhej fort ka gjase
se na lufte kemi pase
se shum njeri ka me u vra
shum do vorre jam tu i pa.....
Po prej luftes Shqiptaret nuk tuten
Merr , Kacel , nji here lahuten
e na thuej , nji kange shqiptare
s'mbajme na zi pa na qite fare!
Muqe lahuten n'dore Kaceli
m'te "magjarin" n'vend e ngeli
e mbasi per za e ujdisi
keshtu kanges atebote ia nisi:
Kish dale nji Harap prej detit
trim i zi e belaxhi
edhe qitka ' i porez t'rande
ka tri buke pogace per shpi
shate mbase vene per dite me i pi
ka i taroc per mish te zi'
ka nji dash n'mjesdite m'ia pjekun
ka nji skjap per darke m'ia repun.
Njiqind vete n'mejdan ka pre
njiqind vithna qiti faret
njiqind shpia edhe ka djegun.
Kur vojt rendi n'Shqipatri
njati Gjergj Elez Alise
leter t'vrashte i paska cue
ndiej , yi or' Gjergj Elez Ali
mbas dy javesh si t'bjere kjo leter
ti n'mejdan mue ke me m'dalun
pse ty kullat do t'i djegi
mal e verri pse do t'i shkeli
dhen e dhi pse do t'i mjeli
pse edhe gruen rob do ta marr!
Letra Gjergjit n'dore ka ra
Edhe Gjergj fort a vra
fort a vra kur e ka kendue.
Dy jave vehten e ka mbajtun
buke prej derrit ai tue hanger
mish taroci ai tue granun
vene tri vjece tue pi
edhe atin e ka mbajtun
tagji urizit n'strajce tue i qitun
Vene me pi per uje tue i dhanun
Krye dy javesh , mbushun dy jave
vehten Gjergj e ka provue
nji lis t'madh kish ' pase n'oborr
me dy dueret Gjergji e ka kapun
me gjithe toke e ka zhgulun
opet n'vend edhe e ka ngulun.
Kenka mbathe e kenka veshun
paska veshun petka arit
paska ngjeshe shpaten florinit
zgjidhka gjokun pullali
ia ven frenin traqind pullash
ia mberthen me shtate kollona
edhe nanes ai po i ban za
hallalle, nane , ti me me ba
mire e keq , shka kemi folun!
E i ka puthun nanes doren
Amanet , mori ti loke
n'kjofte gjikue me m'pre harapi
lot per mue ti mos me derdhun!
-"Hajt , mor'bir , Zoti te ruejte
se s't'korite , jo , lokja jote"
E ka marre topuzin n'dore
e ka hypun mbi shpine t'atit
edhe a nisun per t'gjate t'shpatit
tue zbardh drita prej sabahit
i ka vojtun n'dere Harapit
"Nadja mire , Harap i zi!
Nuk ke ngae me ndeje sot n'hi
por cau del n'ate fushe t'mejdanit
sot ka dy jave si m'ke cue fjale
sot ty kryet due me ta pre!
Kur ka pa Harapi i detit
n'dere njate Gjergj Elez Aline
shif shka bani atehere Harapi
lekura buejesh per at ka lidhun
Asht tute ati i Gjergj Elezit
e kah Gjergj paska shkue
Mos u tut , bre zogu i atit
gjaja e cofte kurrgja s'mund t'baje
I asht turre harapi i zi
e m'topuz m'ta edhe ka shti
Gjergj kryet po e ka alun
permbi krye topuzi rreshqiti
T'iu drodh Gjergj Elez Alia
dale-kadale , Harapi i zi!
se m'thone Gjergj Elez Ali
E m'topuz m'ta edhe ka shti
M'lug t'dy kraheve ia ka ngjitun
tre pash para n'dhe e ka ngulun
dekun n'toke ra atebote harapi
ka marre djali edhe ka zdrypun
ia ka pre ate krye te zi.
hukubet Zoti e kisht' falun
tri pellambe buzen kishte pasun
kisht'pase veshin sa' i zhgun burri
sa dy vete me te me u mbelue
Kur ka ndie Mbret Sulejmani
paska shkue m'ate dere Stambolle
trim ka e trima s'ka
por si ka trima n'Shqipni
s'i ka Krajli as s'i ka Mbreti
s'i ka toka as s'i ka deti.
Keshtu Kaceli po kendonte
rrokull oda po e vezhgonte
po e vezhgote tue kendue
vec se Osja , trim drangue
veshin kanges s'ia kishte vu
kanga ate nate s'isht' tue i pelqye;
prandej kanga kur u kthye
"zemra t'kendofte!" s'i tha Kacelit
vec se i thote , po , Met Zenelit
merr Vuksanin e Sinanin
edhe merr Kerrn Zagorjanin
edhe dilni sogje n'va
pse mjsenate tash a tue ra
e thone Shkjau se bese nuk ka.....
Keshtu tha Osja e sogjet duelen
Osja e djelmte me fjete u ulen .




Vijon.........

..........


Ra me fjet njaj Oso Kuka
po spo flene , jo , Zeliq
Gjuka,
nuk po flene as nuk po kotet
nja' i punes s'fort , me gjase , po i
zotet
pse ka here dikah a'nise,
me nji struge per krye mertise.
Valle ,
moj Zane , a din me m'thane
se ku Gjuka don me zane
qi nper terr ka dale
ne va
thekatueshim udhes tue i ra?
Ziliq Gjuka , nji zog shkinet
nji
zog shkinet prej Vraninet
kah Prevlaka kambet po i theke
me qate Mirkon
per m'u pjeke
pse qaj Mirkja i Malit t'Zi
paska dynde nji t'madhe
ushtri
edhe dashtka , n'nate t'pa hane
mbrende n'Vranine sonte me
zane
prandej Gjukos fjale i cueka
me i pri ushtrise nder ato suka.
Edhe
fjales i ndejka Gjuka
pse pa kendue gjelat e pare
ai na a'pjeke , n
'Mirkon Serdar
na asht pjeke , po n'te trathtari
shtrenjt pague pse e ka
Serdari.
Por nuk dij a a' mendue mire
se n'ushtri , jane krenat
lire....
Mbasi shejzat pa n'prendue
m'kambe ushtria atebote u cue
per
me u nisun kah Vranina.
Shtateqind pushke u coi Cetina
e qi Mirkja u
kishte pri
tokes u nisen vi e vi
bregut t'Rjekes s'Cernojeviqit
tue
shkue vister mbas Zeliqit
e ato katerqind pushket e tjera
qi u kisht'
Gjukoviq Pera.
Rrjekes u nisen mbi lundrina
tue vozite kah Cakavica
per
me mesy t'zezen Vranine
n'balle t'Lesenders-n'ate kranine
-Ehu! moj Zane ,
pashe te dy syte
shkomi Osos tash ke kry't
edhe n'vesh atij m'i
thuej
nsi nper toke e si nper uje
ka cue Knjazi m'e rrethue
kryet atij
per m'ia shkurtue!
Por n'dac ndal: pse Osja fjete
nuk a, jo me kater
vete
qi i ka qite ai sogje n'va.
Vete Moskovi aty me zane.
Pa ia
nxjerre gjumin s'e lane
Pse ku ndoshi Met Zeneli
Met Zeneli- e Vuskan
Gjeli
e ai Sinani- e ai Zagorjani
aty fusha ka marre gjame
aty toka a
dridhe nen kambe!
Hylli i drites atebote tue le
per me pru dheut shpenese
te re
per me i pru s'mjeres Shqipni
ofshe, vaj, nji kob te ri
kur qe
Mirkja ndodhi n'va
po , a thue , s'ka ndeje tue fjetun
por nder prita ka
zatetun
pushken Shkjaut per m'ia fillue
per shej t'pushkes si t'jete
afrue.
N'uje t'Moraces tek behe ushtria
u zbarth Gjuka -ate e vrafte
buka!
E vrafte buka si a tue e vra!
edhe vaut desht ai me i ra
kesh me
u kapun n'breg t'Vranines
me u cile shteg djelmeve t'Cetines
Por kje
rrejte i biri i shkines!
Perse aty ' i fare Kerrni Gile
i ndei gati
n'"karajfile"
tue ia ngjite shi n'lule t'ballit
tue e ftofe shi n'rane te
zallit
Po , tek i qiti i Zagorjani
"kuku, majko!" Gjuka bani
e ra dekun
pike ma i pari
-ashtu rafte gjithmone trathtari!
Porsi kur nji burre
gjuetar
t'qese n'korba , grumb'llue n'ane
e t'a vrase ndo' i korb te
zi
cohen korbat per ajri
t'u peshtjellue e t'u perzi
njashtu ushtria e
Malit t'Zi
atehere xuni m'u peshtjellue
kur pau Gjuken dekun
shtrue.
Por, qe, rane prap tri"breshan"
tri breshana- si tri zana
n'zi
tue veshun prap tri nana.
Kur nji burre ta zb'loje anmikun
e ta kete ne
dore celikun
e celik ta kete zemren
edhe plumb ta kete thembren
qi te
dese ku t'zatese
shum gerset aty potera
shum do nana aty i thane
vera!
Qe edhe Mirkja kur ka pa
se per balle kisht'priten n'va
"Bini
djelm-ushtrise vikati-
pse i ka ardhe Vranines sahati!"
Edhe ushtria
atehere ndei gati
krisi pushka aty batare
krisi "letine" e
"xheverdare"
krisi "dilke" edhe "breshane"
ushtoi L'qeni ane e
m'ane.
Ah!gajret , bre, Met Zeneli
ah! qindro, bre , Vuskan Gjeli
mos e
lesho mori Zagore!
ngul, Sinan , bre , re mizore!
pse me gjase , ke
dridhet suka
asht tue ardhe tash Osja Kuka.......

Aman , Zot , kur Osja mrrini
si re breshni krese
s'njaj verrini
me tridhete e disa burra
e zateti neper curra
se c' kje
ndezun flake Vranina!
Aty qielle ma nuk u pa
aty pushke ma nuk u
da
njikaq gjama erdh tue e mblue
njikaq gjama erdh tue ushtue!
Rrihte "
letinja" edhe "dudumja"
porsi breshni vite plumbja;
jitshin gjindja neper
keneta
neper keneta - e neper mreta
tue rektue per nana t'veta!
-Eni e
shihni , oj nana t'shkreta
eni e shihni ' i here n'ate va
djelmete e ri ,
qi aty u kane ra!...
Po, dro , imend, mori ju shkina
I rritet djelmte ju
kah Cetina
per me u mbetun kah Vranina?
Per me u mbete nen arm
t'Shqiptarit
vec prej llokmes s' "Gospodarit?"
Kjani , atehere! s'kam
dertin t'uej,
por, ke ata kane n'mjet nji uje
e ke n'balle kane disa
curra
e nper curra- disa burra
qi per mbret e troje t'veta
nuk i
dhimbet gjaja as jeta
fort po drue se sot n'ate va
shum ma zi kini per
t'pa....
Tue krise pushka pa ia da
tue korre deka krena n'Shkja
thue se
shnderiteshem n'qiell dy dielle
n'ane prej t'Lemit u kuq qiella.
E kuqe
ishte Moraca!
E agoi drita. Neper kllaca
kur pau Mirkja djelte
sharrue
me marre fryme t'cilit ki'n harrue
aman, Zot, se c'u
terbue!
Oren xuer ai t' Karakadakut
xue taga'n t'ndryshkun prej
gjakut
e tue brite porsi ari:
"Mbrende, sokola t'Malit t'Zi!"
i ra vaut
porsi duhia
a mbas tij gjithe ushtria.
Ah! kadale , bre zogu i
shkines!
krisi Osjka n'curr t 'Vranines
se ke dalun n'va t'pa va
se
n'log Zanash je tuj ra!
Edhe n'kambe atebote u cue
me tagan ne dore
shtrengue
fille e m'ta yrysh tue shkue
porsi ula , i t'shohe anmikun
se
kah strof'lli i ndjene kercikun.
Ehu! moj zane, po t'ishin ndeshun
ata
burra te kerleshun
qi ma t'forte nuk i ban shkina
qi ma t'rrepte s'i ban
turkina
ndoshta zot nderrue s'kish Vranina
por n'qielle ndyshej kendonte
shkrola!
pse, pa u ndeshun keta sokola
briti t'madhe Prenge Mar'
Kola:
"Dredho, Oso , n'Xhebehane
se na ra Shkjau pre' asaj ane!"
Me i
ra tinzi' i ujk nder berre
s'dredhe ma shpejt, jo , nji bari
kah anmikun
te kete ndi'
si m'atebote drodh Oso Kuka
tue ngjite perpjete kah
suka.....



vijon....

Kjani , kjani, oj Zana, kjani
n'ato maje , ku ju
hani
n'ato kroje ,ku ju pini
n'ato hije, ku ju rrini
n'ato valle, ku
vallezoni
kjani e lotet mos i pushoni
perse tash, ehu , n'ata
curra
kane me mbete , ehu! njata burra
me aq kujdes qi i kini
rritun
n'arme e n'lufte qi i patet vaditun
qi edhe vete i kini mesue
me
mesy anmikun pa u grigue
pa u frigue, po , ,e ,esy anmikun
nja m'dhete
vete me i ba hikun
mos me e luejtep'r'izet kercikun!
Per shka t'bajne
s'jane sot tue pasun;
per gjith anesh Shkjau u a rrasun.
S'kane shka
bajne? Po, a thue, mund t'desin?
T'desin, pra , nuk kane shka
presin:
t'desin, po si u kane deke t'paret
e ta marrin vesht
Shqiptaret
se a , ma mire nen dhe dhe u kja
se per t'gjalle me ndej nen
Shkja....
Po, le t'desin-s'kane shka presin
pse , qe , Mirkja tash duel
n'va
kah Lesendra edh' a ' tue ra
tinze, nper mal , Gjukoviq Pera
me
Bioca t'lehte si era
e jane cue Shkjete e Vranines
e jane ba me ushtri
t'Cetines
per me marre sot Oso Kuken
qi me ta ka pase da buken
qi u ka
ruejtun male e veri
qi u ka mproktun erz e shpi;
por s'din Shkjau me
mbajte miq'si!
Aman, Zot, kur duel Serdari
se c'kje ndeze Vranina
zhari!
Aman, Zot, kur mbrrini Pera
se shume krisi atebote potera!
Por
kur rane Shkjete e Vranines
shum u krisi plumbja shpines!
Porsi she qi
m'nji nate gjamet
rritet turr e del prej amet
tue ushtrue- e tue
shkumbue
shkaperderdhet nper zallina
ashtu u derdh Shkjau te
Vranina
n'vale Shqiptaret krejt tue i pershi.
S'lufton ndryshe' e rrebte
kushedra
e me dhambe edhe me kthetra
zjarm e surfull tue flakrue
kur
drajt ta kene rrethue
si i qindron sot Shkjaut Shqiptarit
per dhe t'ambel
qi i la i Pari;
kambe per kambe tue qite pada
tue korre krena neper
Shkja
U jane ndezun flake breshanat
u kullon gjak n'dore taganat
e u
kullon gjak edhe zemra,
ves se vendit s'u lot themra
Por c'dobi: dielli
tue le
-isht'tue le m'ate dite per Shkje!-
I rane ndore Shkjaut t'
terbuem
tridhete t'vrame e dhete t'shituem!.....
O ata t'lumte, qi dhane
jeten
o ata t'lumte , qi shkrine vehten
qi per Mbret e vend te
Pareve
qi per erz e ndere t'Shqipetareve
derdhen gjakun tue
luftue
porsi t'Paret u pa' n punue
Lehte u kjofte mbi vorr ledina
bute
u kjofshin moti e stina
ak'lli , bora e serotina
e der' t' kendoje n' mal
ndo' i Zane
e der ' t' kete n 'dete uje e rane
der' sa t'shndrisin dielli
e hane
ata kurr mos u harrojshin
n'kange e n'valle por u kendojshin.
E
njaj gjak , qi kane dikue
ban. o Zot , qi t'jese tue velue
per m'ia xe
zemren Shqiptarit
per kah vendit e gjuha e t'Parit.
-Po valle! Osja ku do
jete?
Oso Kuka a mos nuk ka mbete?
N'Xhebehane ka zatete!
Ka zatete
n'ate kulle t' barotit
ku ka ba emnin e Zotit
se per t' gjalle nuk ka me e
lshue
shoket e vet per pa i pague
tridhete t'vrame e dhete t
'shitue.
Kur pa Shkjau se pushka meni
si kah vau si kah Liqeni
e se
mbete s'kisht' Oso Kuka
me t 'tjeret t' vrame , perjashte ke suka
m '
Xhebehane u turr m 'atehera
si kur t' leshoje kah pranevera
vrullet bleta
cark njaj zgjonit
tue zukate si rryma e perronit.
N'brohori tue i lute
jete Knjazit
njiqind vete kercyen n'kum t'pullazit
ma t' permendunt kah
trimenia
njaq u ngjiten mbi fragjia
tue thye muret n'gjak t'perlyeme
-
por ka gjoben shpia e thyeme!-
krisi Osja atebote si ulani
mje n'Cetine i
vojti zani
"Ah kadale , Nikolle , t' vrafte Zoti!
pse ketu i thone Oso
Baroti
se s'ke pa Shqiptar me sy
se djeg vehten edhe ty!"
Edhe zjarre i
dha barotit
Aman , fale i kjofshim Zotit
kur ka dhanun zgjarre
barotit
se c'a ' dridhe Vranina shkrete!
se c'a ' hjedhe kulla
perpjete!
se edhe L'qeni c'ka gjimue
m'kala t' Shkodres tue
ushtue!
Qepra , tjeg' lla , gur e trena
kambe e trupe , krahe e
krena
hi e tym e flake e shkendina
shi mje n' Viri e hodh duhia
I hodh
duhmja shi n'breg t' Virit
qepra , gur e gjymtyre njerit
Eni , eni , mori
shkina
eni , eni , te Vranina
mblidhni vete nper shpat e perrue
ehu!
kortaret e djelmeve t' ue
edhe emsoni femijet mbas sotit
mos t' lakmojne
tokes s' Kastriotit
pse u bjen shtrejte , qe besa e Zotit!
Njasi gjaku qi
Oso Kuka
sot ka derdhun ke ata suka
si per Mbret , si per dhe t '
Pareve
velon se velon nder dej t ' Shqiptareve
Pra , pa u djegun n 'flake
t ' agzotit
si Osos kuka n 'kulle t ' barotit
s' ka me ra fisi i
Shqiptarit
n 'thoj t 'pangoshem t ' Gospodarit!-
- Dielli n , cila kur u
cue
n ' Vranine sparit u zhvillue
"Trobojnica" - kjofte
mallkue!



Fund.

Kanga e gjashte


DERVISH
PASHA


Nje lajmetar i panjohtun , qe s'asht njeri por hije , i del
perpara Sulltanit dhe i kallxon se ne Vranine , ne Zete e Podgorice kishin hi
Malazeste. Lype nji ushtri ne mbrojtje te tokave Shqiptare. Sulltani ngarkon
Dervish Pashen me 50 bataliona per kete qellim.Shqiptari gjindet ndermjet dy
zjarmijeve te hueja.Poeti kerkon te harrohen dasite , inatet , ngatrresat e
anmiqesite. I sjellet Zanes e vete: kur ka per te ardhe kjo dite , qe gege e
Toske kane per luftue te bashkuem per te njajtin qellim?



N'ate
Uldiz tue thirre Jacia
zbret te dera Kapixhia
Kapixhia i Abdul
Hamidit
per m'ia vu shulin deres s'zidit
pse pose n'han , po isht' pune e
prapte
me ndeje dera naten hapte
Kur , pa prite , qe shi m'atehera
nji
shtektar ia behe ke dera
nji shtektar me rryp shtrengue
shpervjele tirqit
der' ne gju
lage e ndrage e djerset tue i shku
rruge te larget kisht '
marr i shkreti!
Edhe lype me hy ke mbreti
Po, kush je , more ti
djale?
Kapixhia po i nep fjale
se ketu po isht' puna me dere....
e
s'muj mbrene kedo me shpjere
jo qi mbrende edhe me t'shti
se del prap ,
dorezane , s'mund t'hi
Se kush jam , pse m'pevete nuk ke
se une vec hije
baj mbi dhe
zen shtektari i ngrate tue fsha
se un kam kene e nuk jame
ma
kam kene motit n'nam e n'za
kam pase toke e kam pas gji
kam pas dhen
e kam pas dhi
kam pase plemet me tagji
si ma miri n' rrokulli.
Ofshe!
sot , por pose gjithkuje
un kam ngele nen zgjedhe te hueje
a ma i keqi
ndeje n'kryet t' vendit
ma ban gjyqin jashte kuvendit
m'i merr toket , ai
, qi m' la baba,
edhe mue m'mban mish per krraba
n'dac per t'zi ' a n'dac
per t'pjeke
gjithsi atij t'vije tue iu teke....
Prandej ketu , pashe t '
madhin Zot!
mos me rrek me fjale ti kot;
pse edhe ngae me u talle nuk
kam.
E pse e zeza kuje nuk jam,
vec se n'kjosha e zeza
vetit....
m'prije m'qit , po , para mbretit
se mue Shkodra me ka
cue,
per nji dert un m'ia dertue:
per nji dert e ' i kob te zi
qi i ka
ra s'mjeres Shqipni
qyshe se i ka dreqent kojshi
edhe ngrohe gjarpnin ne
gji...
Kapixhia edhe i ka pri
Fille te Mbreti ate e ka shti.
Kur ka
dale trimi ke Mbreti
lage e ndrage , si isht' ken i shkreti
m'te dy
gjunjet aty ai ka ra
edhe keshtu ka nise me kja:
per jete tande , lala
Mbret
a ti mbahe mbret n ' Shqipni
apo Mbret asht Knjazi Nikolla
qi i
ka mbledhe cubat Cetine
e u ka pri ktej kah shqipni
edhe marre e ka
Vraninen
ka marre Zete e Podgorice
na ka thye atje n' Kernice
ku , mos
t'kenke ajo Mirdita
qi m'ia ndalun aty hovin
ai zanate pushkes qi e
ka
edhe n'Shkoder pat me t'hi
me i ba krajl ai mbi Shqipni
perse
Shkodra, t' u ngjatet jeta!
po ishte kryet e Shqiptarise.
Per jeten tande
, lal Mbret
a hiq dore ti prej shqipniet
ase ndryshe coe nji ushtri
qi
t'i bjere Malit te Zi;
se keshtu gjalle ma nuk u
rrueka!

vijon....

Ka ndeje Mbreti edhe e ka ndie
e ka ndie edhe asht idhnue;
con e therret qate Dervish Pashen
pa ndigjo. ti Dervish pashe
ka ardhe puna tue u trashe
tu' u trashe e tu ' i perzi
pse qaj Knjazi i Malit t' Zi
ka cue n' kambe , po thone , nji ushtri
edhe dale ka ne Shqipni
ka marre Zete e Podgorice
me Vranine e me Kernice
edhe n'Shkoder do me ra
per m'e ba tane vendin Shkja
m'e ba Shkja Shkodren mizore!
Peshtjelli bashke peseqind tabore
edhe del n'ate Cernagore
e ma ban Knjazin terbjet
qi Shqiptaret ka zane e i nget
e s'po i len, jo, me gjallisun
n'bjeshke e n'verri ai tu ' u vardisun.
Mori e mjera Shqiptari
ai t' shkoi moti gjithmone i zi
si t' shkoi moti tue kja!
Vjete per vjete ti n'gjak tu'u la
vjete per vjete e muej per muej
here n'gjak tand , here n'gjak te huej
pa t'u nderrue kurrkund nenshtrasha!
Qe, ky Pasha, Dervish Pasha
t 'rrebte nji ushtri ne kambe ka cue
e nper ty do' me u pershkue
per me u ndeshe me Karadak....
per me t'la edhe ' i here me gjak.
po a njimend , thue , se Dervishi
kete ushtri nen arme e grishi
per me ardhe me t' dale zot ty.
edhe hekrat me t' shperthy
qi dermishe t' kane kambe e dur'
e t'mbajne rob tash s'dijne se kur?
Jo, ,o ' e shkrete! Dervishi s'lot
per me ardhe me t'dale ty zot
e per ty me Shkje me u vra
se ai zanate lirine s'e ka
se prej si , kahdo ka ra,
kush s'ka kendue , vec se ka kja.
Por ai vjen perse Stambolla
s'do' vete , po , edhe mbas sotit
me t' mbajte rob ajo si motit
e , tue t'ndryshun per ne themer
me t 'ngule shishin ma kethelle n'zemer
edhe gjakun me ta pi
me ta shkimbe jeten unji
e me t'lane m'u kalbe mbi dhe...
Po ti djelmte, Shqipni , kur i ke?
Kur i ke djelmte qi sot per ty
m'arme me u cue edhe me mesy
me mesy m'arme , po , t'prujte animikun
e , pa dhimbe , nparzme celikun
me ia rrase , e Knjaz Nikolles
me i diftue edhe Stambolles
se shqiptari a zot i vetit
se s'i shtrohet Shkjaut as Mbretit?.....
Ah , po ! Djelmte , qi ti ke rritun
ata mohit ty t'kane ra
edhe vetit i kane ngjitun
njani Turk e tjetri Shkja
dikush Grek , dikush Zejbek
e kurdo qi u ka qillue
keta per ty , jo s'kane qillue
por per Mbret e oer Turqi
por per Serb e per Greqi
ai , ta mbaja Turkun n'Shqipni
ky , ta ba vendin Serbi
tjetri Grekun ta bie n'shpi
edhe shite ty t'kane per pare
t'kane ra mohit per timare
per qifleqe e per beglleqe
si t'kish ' kene nji grue hore
e jo nane e zoje kunore
zoja e Gjergj Kastriota
qi sa t ' enden stine e mora
me e nderue ka rrotull bota


vijon...

E prandej tash gjate e okolla
t'bijne Dervisha e t'bijne Nikolla
e ta lajne trupin me gjak
e ta zane shpirtin ty njak
si , mo , Zot , ma keq per ty
se c'ke prite me pa me sy
se c'ke prite me sy me pa
me t' poshtnue ty Turk e Shkja
porsi t'ish 'nane e pa djale!
Ketu, Shqiptare , ndigjonje ' i fjale
a me hjeke sot meni e rese
zemer t'keqe e cdo ngatrrese
edhe t' forte m'e lidhe nji bese
t'forte m'e lidhe nji bese te Zotit
si Shqiptaret qi i lidhshin motit
se nuk shiteni nder t'hueje
ase ndryshej Shqiptaria
ka me hupe , e Perendia
po , ta dini , ka me u vra
tue u leshue t' gjitheve ne Shkja
perse dita ka me ardhe
diku e zeze e diku e bardhe
n't' cilen Shkjau Turkut i bjen
edhe Shkjau Turkun e then
e e ngarmon ai jashte Europet
me gjak tone , qi rrin e ngopet
tashe peseqind e disa vjet
pra , ate dite Shkjau , po bami e u gjet
t'dame e n'mjet vetit , ju Shqiptareve
a pa zelle per gjuhe te Pareve
pa dashteni per Atdhe t' uej
per kete bese , ai do t'u shuej
porsi shuhet krypa n'uje
perse a trim a dhimbe nuk ka
per kedo qi nuk asht Shkja
jo qi i ka per t'marre do uha....
E mos pritni se vjen Mbreti
se vjen Krajli a vjen Dauleti
me iu peshtye prej thonjve t'ti
pse , si thome na ketu n'Shqipni
shka ta haje ujku nji here
s'e xen gjarpni kurrnjihere...
S'jane , jo t'huejte qi e peshtojne Shqipnine
qi ia bien vendit lirine
jane Shqiptaret e kurrkush tjeter
mbanje n'mend , pse asht fjale e vjeter
e una prandej po e ve ketu ne leter
qi, po kje se hupe Shqipnia
per faj t' uej , kur t'rriten femi'a
e t'ujte nipa : n'kje se gjalle
ua len Shkjau ndonje per malle
e kete fjale n"Lahute t'Malsise
ta kendojne , ne fryme t'dhnise
t'ua mallkojne shpirtin per s'dekuni
e t'u namin rroc e koc
perse asht dam , po , pasha Zotin!
n'zi Shqipnia m'e shkue motin
e me fsha ajo n'robeni
tue pase djelmte qi per trimeni
i permend n'fiset t'tana
ke bjen dielli e ke merr hana.
Hej , mo Zane! si t'duket ty?
A thue shoh une kurre me sy
se shqiptaret do t'bien m'nji fjale
Zot Atdheut keta per t'i dale?
se mbas flamurit kuq e zi
Gege e Toske , fushe e malsi
kane me dale ndo'i here n'ushtri
me derdhe gjakun per Shqipni?
Po, pse jo? Me kohe e pune
ku me endire e ku me dhune
gja pa u ba nuk jet n'kete shekull
keshtu qi' i here shka dihej mbrekull
dan mandej si t' ishte loje
Jo, po; dita do t'agoje
n't'cilen tok fisi i Shqiptarit
ka me u mbledhe , edhe barbarit
qi der' n' shpirte e ka poshtenue
me arme n'dore ka me i dhishmue
se ai per t' gjalle s'i shtrohet kuje
se rob s'rrin nen thember t ' hueje
por don kohe , moj zemer vale
qi Shqipnia m'veti t' dale
pse vjen moti per kadale.
Per nji dite bijne kerpudhat n'shi
por nuk mkambet jo , ' i Shqipni....
Pra keto fjale tash, ketu t'i lame,
E prape kanges t'ia zame
pse po ndihej ke atje kah Shkodra
fort po rreh trompeta e lodra
fort po ushton qai Rozafati
Dervish Pasha ke s'ia ngjati
edhe n'Shkoder ia ka behun
me psedhete taborre t' njehun
t'tane harape e Anadollake
per m'e ndeze Cetinen flake
m'e ndeze fkale , e m'e kalle
Knjaz Nikolllen m'e xane gjalle
edhe lidhe n'Stambolle m'e cue
m'e lane mbeshillun ne katue
ku rrin kali tingellue.



vijon....

Heshtu , Zane , mos qesh me mue,
se merziteshem kam qillue!
Paj per t'gjalle s'lidhet Nikolla
se ai po i kisht' do djelm sokola
qi per Fe e liri t'Parit
qi per nder te Gospodarit
ndryshej s'bien , jo , n'fushe t'mejdanit
ndryshej s'rrajne m'asqer t 'Sulltanit
vec si krsuhku , qi shkon n'darsem
t'tane plumbat presin n'parsem.
Pse edhe ata e kane kanu
bese me Turk kurre mos me vu
mos me vu kurr bese as fe
me te por me u vra , me u pre
po duel ai ndo' i here m;ate dhe
Jo qi vete Knjazi i Cetines
po ishte trim , po , zogu i Shkines
e nuk lidhet per s'te gjallit
per me u mbeshtille te grazhdi i kalit.
Shka t'i bajme: anmik na e kemi
por te drejten do t'ia themi....
prandej vete kishem me thane
se edhe teper ka per t'kane
per Dervishin , n'mujte me dale
der' n' Cetines , ai rruges pa u ndale
perse asht mal Cetina e shkrete
duhet pune me u ngjite perpjete...
Po , po ; duhet , besa , pune,
per me i hi Cetines perdhune
pse qe Knjazi sa ka ndi'
se Dervishi erdh n'Shqipni
fjale ka cue Malit te Zi
n'lufte me dalun plak e i ri
n'lufte me dalun burre e grue
burrat mire nen arme shtrengue
grate me kemasa e me supara
me kosh n'shpine cikat e ngrata
per me i bartun buke ushtrise
per me i dalun zot lirise
kundra anmikut te lirise.
e pse rreth t'tane Karadaku
asht nji gjuhe , ' i feje e 'i gjaku
e nuk don vec qeverine
sa per t 'ngope me ar parine
por do' Atdhene e don lirine
don me shkue perdite ma para
per kah dija e punet e mbara
burre e grue ne kambe jane cue
edhe pritat i kane xane,
ashtu Knjazi si u ka thane
kane xane pritat ane e m'ane
burra , djelm e gra, e vasha.

vijon....

Qe, edhe dynde asht Dervish pasha
me pesedhete taborre t'veta
edhe merr rrugen perpjeta
tue rrahe lodra e trompeta.
Da ushtrine e ka n'tri ceta
njanen leshon kah Podgorica
tjetren derdhe ai kah Kernica
merr te treten permbas vetit
gjate liqenit m'lundra t'mbretit
e si ata shkulmat e detit
qi, tue velue e tue shkembue
tue gjimue e tue ushtue
vijne plandosen per ani
here per balle e here per bri
tash tue e hjedhun , thue , nder re,
tash pingul neper kurrne
shul n' teposhte tue e karrani
thue n'avis duen me e perpi
shkrehe ai turrin per Mal t'Zi
n'Velecik e del n'Rumi.
Asht ndeze zhari mal e verri.
Kerset topi , rreh havani
ka marre gjame tane Ballkani.
Ah! kadale , bre Knjazi Nikolla
se ky a 'Mbreti e kjo a Stambolla
se me top e me "nizame"
t'djegun dhene , po , per nen kambe.
A me Turk deshte me u pre?
qe, tash Turkun tek e ke
del , del!rrugen me ia pre....
Por nuk dij si ke m'u da
n'pac vu sy me te m'u vra
perse asht trim , po , asqeri i ti,
si ma i miri nder krajlni,
kur t'kene krena qi me pri
te kete buke , barot te zi.
A nuk sheh ? a ke verbue?
Dervish pasha c't'ka rrethue?
si n' menjene t'ka shtrengue
gjalle prej dore s'ke me i peshtue
pse edhe n'ty fort asht idhnue.
Se asht idhnue Pasha i stambolles
kish me thane Knjazi i Nikolles
s'po ia hang'rka kurrkund palla
pse , qe, atje, n'do karpa t'gjalla
rrethe e cark ai permbi Rjeke
t'tane ushtrine e ka perpjeke
ku dhane besen per me deke
per me deke e per me u shue
e Cetinen mos me e leshu'
per pa u ba gjaku der' n' gju.
Kane lidhe besen , po , n'mjet vedit
me ba pushke me asqer te Mbretit
edhe t'Paret mos me i koritun
qi , pa u lodhe e pa u topitun
kurdohere me Turk jane pre
per liri , po , edhe per fe.
mandej da i ka ceta-ceta
Rjekes tue i leshue malit perpjeta
ku s'ke vec curra e kacuba
per kacuba ka dy cuba
per gjith curraka dy burra
ka dy burra malazese
ngjedhun vezmet mire per brez
ngjite taganet ne sylah
idhte "novicat" peshtete per krah
synin xhixhe e vet'llat shllunge
neje-neje kryet si bunge
qi' i qind here me i ra supate
nuk ia hjek, jo , i ashkel t'thate
por t'tane mend e te tane di'e
per me u pra me Turk Azie.....
Dervish pashes mandej con fjale:
"Byrme!" kur t'duesh, mundesh me dale
n'dac per mik , n'dac per anmik
se ma gati c'se kam le
s'e njoh vetin ne ket dhe
buke e mish, barot te zi
si zanate qi asht n'Mal te Zi.
Shkon Dervishi tue u shty
tue u shty e tue rrembye.
ka marre Zete e Podgorice
ka marre Viri edhe Kernice
edhe marre e ka Vraninen
Oso Kuka ku ka mbete
mandej mandej kambe ai ka theke
per me dalin neper Rjeke
e me u kapun te cetina
ku kisht' cerdhen gjeracina
ku kisht trollin Knjaz Nikolla
edhe trolin rreth e okolla
ma i shembe , me ia derrmue
mande pash n'dhe me ia gropue.
Por se shka, kur erdh me dale
neper Rjeke me kapun male
Madhi Zot , ty t'kjofshim fale!
se c'ka shkrehe aty potera
se c'asht ndezun lufta atehera
se shum gjaku edhe ka shkue
shum"nizami" ka sharrue!
Ka mbete gjindja pa u remue
me i grane shpezte e Karadakut
qi edhe leshojshin fort n'ere t'gjakut.....
Masyni Turku me fuqi
priti Shkjau me trimeri
e ka ' u ndeshen me furi
si t'u ndesheshin flake e agzot
lum e lum per t'Madhin Zot!
t'ia dha vigma e t'ia dha ushtima
t'ia dha krizma e t'ia dha bubullima
t'nisi topi me gjimue
t'filloi pushka aty me velue
t'u perla Turku me Shkja
njani m'tjetrin t'u ndersy
shoq me shoq t'u kaperthy'
njani mesyni e tjetri shtyje
si dy dema balle per balle
qi atje n'djerr a n'ndonji zalle
kur bajne gjethet mriz prej xetit
kaperthye brynash n'mjet vetit
kakezue shpinen ba kular
shtangue bishtin strumbullar
dyndun poluhni re n'ajri
rrine t'u vra me t'madhe meni
der' t'i daje ndonji bari.
Dy here Turku u kap ne maje
du here Shkjau e leshoi nder zaje
tue shkrue sh[atin me harape.
Por kur s'tretit muer me u kape
e me dale prap n'maje t'malit
kur n'Mal t'Zi kje pika e djalit
i leshoi n'toke atehere "shejtanat"
edhe ue cue e xuer taganat
e si bisha tue lurue
fulikare n'Turk leshue
E t'ia nisen me i krekcue
ke me krye , po , e ke me koke
tue i leshue shyt dekun per toke.
Aty Turkun e leshou zemra
edhe vend s'i xu ma thembra
por u drodh e solli shpinen
e n'teposhte e muer rrepinen.
T'iu leshue Shkjau mbrapa per gjurme
e me vigme e t'madhe zhurme
vrap per vrap e turr tue e ndjeke
ke tue there , ke tue lane deke
e dermoi der' poshte ne Rjeke
ku prap sh'gjete i vehet n'shpine
edhe e debon e e qet n'Vranine.
Kur me sy ka pa dervishi
se Nikolla ushtrine ia prishi
fort nji here ai na sht idhnue
ka shkrepe kambet porsi i terbue
idhte "javrenin" ka qortue
por mandej zgjedh nji "allaj" t'ri
nder ma t'miret qi i kisht' n'ushtri
e ia qet Shkjaut mbrapa shpines
me ia pre rrugen Cenise
Vec Nikolla , i biri i Shkines
po kisht' kene nji biramel
qi ma n'Shkja shoqi s'i del
prande' e pa me kohe rrezikun
edhe u drodh e u vu ne t'hikun
mori malin thik perpjeta
tue u zhduke me ceta t'veta.
U zhduk Knjazi , e Dervish Pasha
ishte ngerthye ato vet'lla t'trasha
mori rugen per Cetine
Valle , a hin Pasha n'Cetine?....
Nuk e dij a hin n'Cetine
por n'Cetine e dis se s'rrin
dic po velon atje n'Berlin....

**

Kange e Shtate

KUVENDI I
BERLINIT

Ne konfliktin e Ruseve ne Turqine , Fuqite e Medha te
Europes hine ndermjet dhe cilin Kuvendin e Berlinit. Per Shqipni s'mendoi
kurrkush. Krajl Nikolla kthen ne Cetine e thrret Pal Milanin per ta degjue me 5
taborre ne Shqipni. Pal i urte , s'pranon te xevendoset me Mark
Milanin.


Deh! oj , Zane , ty t'kjosha true!
a thue din ti me
m'kallxue
se c'ka ndjeje tue bumbullue
andej larg kah Rumelia
ka' ajo
Plevna e Bullgaria?
A kjene topa a vec kjene gjame
qi u dridh toka ashtu
nen kambe?
Besa, jo , pra nuk kjene gjame
qi u dridh toka ashtu nder
kambe
por kjene topat e Rusise
kjene havanet e Turqise
qi humb'lluen
fushes s'Rumelise
nate e dite tue rrah pada,
Rumelise t'tane n'gjak tue e
la
kah na u pre Turku me Shkja
me Moskov Turku ka'u pre
Rrembei gjaku
shkulm mbi dhe
si mjere zemra e atyne nanave
qi i pa'n djelmte atyre
anave
perse kryet nen gryke t'havaneve
kur te rrahin keta batare
s'i
ban njeri , jo , nji pare
bre ma zi edhe e pat per t'ndodhe
pse tue u
rrase kje Shkjau n'Stambolle
me zhbi Mbretin n'post te vet
vec se u rane
Krajlat ndermjet
edhe pushka tashi prani.
Sot t'shtate krajlat e
Sullatani
n'ate Berlin na jane bashkue
na kane nise me bisedue
se si
punen me e vendue
per me vu paqe dhe bese
per me shue lufte e
ngatrrese
zemer t'keqe , meni e rese
tue ngule gure , tue ngule
kufi
per gjith vend , per gjith mbretni
gjate Ballkanit n'Dete te
Zi.
Por tue kene se bese e fe
nuk po kisht' , jo , sot mbi dhe
e se i
froti n'arme mberthye
ai po kisht', gjithmone arsye
un tue pas jam , ketu
do frige
se na bine ndo' i pune e lige
per Shqipni e per Shqiptare
ke
keta s'kane miq as kumbare
qi me fole per ta nji fjale
qi me hy aty zot me
u dale.
Pse edhe qe, qaj Knjaz Nikollla
leshue dollamen pola-pola
e me
' i struge te gjane dy pellambe
me'i kosh rrethe neper kambe
shkye
shllvaresh mbi kupe te gjunit
me iu dhimbe gurit e drunit
ai po e del
Krajlave para
e me fjale dokrra t'mbara
po ia nise aty me kja
se ai
toke buke nuk po ka
bjeshke e verri se ati' i jane tha
i jane tha e i jane
shkumbue
te tane shkam e rrase lemue
pa nji kallze , pa nji shkop
druje
se qi pop'lli rreshkun uje
asht ka' i del prej Cernagore
po s'iu
leshue nji toke gratcore
si bjen fjala , toka arbnore.
Toka arbnore , toke
me name
(ble me pash e shite me pllambe
pashi argjand , pellamba
flori)
n'dac ne bjeshke , e n'dac verri
n'dac per hen e n'dac per
dhi
si per buke , si per tagji
si per pune , si per tregti.
Edhe
Krajlat po e ndigjojne
po e ndigjojne as s'po e qortojne
vec se bashke me
mbret t'Stambolles
po na i apin dore Nikollles
me marre Plave , me marre
Gusi
me marre Shkodren me Malsi
der' ku ndan vendi me Dri;
si ate Zoti
ma marrofte
Mbret , a Krajl , a kushdo kjofte
qi vu dore n'leter ma i pari

vendit t'vet me dale Shqiptari
ase rob me ndjeje nen Shkja
page e
t'dheta atij me i la!
Se per Zotin, - kjofte levdu!-
per pa u ba gjaku
der' n'gju
kurr Shqipnine s'kemi per t'a lshu.
Se kur t'merret , valle
Shqipnia
flake do t'ndezet rrokullia
e do t'binden fiset t'tana
kah
bjen dielli e kah bjen hana.



vijon...

Kange e tete.


ALI PASHA I
GUSISE

Ali Pasha shtrengohet per rruge. Pershendete nanen e i len
porosi shpine. Se shoqes i len amanet djalin dhe i urdheron ta rrise bujar, trim
, besnik , luftetar , kuvendar , te afte per te pri e per te ndigjue. Po pat
rrezik e ra vendi nen Shkje , le t'i prese kryet dajlit , por mos ta dorezoje
gjalle.- Merr rrugen Pasha perplot me mendime. Kapet tek nji gurre dhe ulet te
pushoje. Nga Bjeshka afrohet Ora e Shqipnise. Asht e pezmatueme kundra
Shqiptareve te cilt para vendimit te Berlinit e palaneve te kraj Nikolles rrine
me duer ne ije. Pasha e perbeton Oren mos t'i name Shqipetaret , ne emen te
cilvet vulndetohet ai vete te dese per Shqipni.



Drita duel ,
dielli s'ka le
Ali Pasha ' i trim rr'fe
heret sot keka cue
kenka vesh ,
kenka shtrengue
paska mbathe cizmet der'n'gju
edhe u ulka ne katu',
ka
nise gjokun m'e shilu' ,
i ven frenin prej florinit
i ven shalen
telatinit ,
ia shtrengon me tre kollana
hidhe gjoku porsi Zana,

poersi Zana n'mal t ' Tomorrit
edhe e xier te dera e oborrit
nanes
s'vet ai ku i therret
ku po i thrret e keshtu po i flet:
"Pa ndigjo , mori
ti loke
banmu ndere ' kush te jete per ndere
mos len t' vobeg me kja
n'dere
mos len t'vobeg n'dere me t'kja,
por t'm'i delsh moter e
vella
por t'm'i delsh ti nane e tate
si te Paret na lane zanate
se kane
bijte do pune te reja
e do dal un der 'kah Peja
der' kah Peja , der ' kah
Reka
per me u pjeke te Haxji Zeka
e nuk dij kur ka me m'ra
me u kthye
dale , me ty me u pa
perse shtegu orok nuk ka" .
Nuses s'vet mande' i ka
thane:
"nji amanet jam tue ta lane
rritma djalin djale bujar,
t'me
dale burre e burre shqiptar
t'm' bahet trim e kuvendar
me qindrue per
kanu' t'vet
me luftue per Atme e Mbret:
t'dije me pri e me ndigjue
kudo
puna me i qillue
armet e besen mos me i l'shue.
Por ne kje se mali i
Zi
erdh e ra kurr ne Gusi
der' sa t'jete djali kerthi
pashe njate Zot
, qi te ka fale
ma nigjo ti grue nji fjale:
Bane zemren gure e
krep
premja djalit kryet ne djep
mos m'ia lesho knjazit n'dore
gjalle
s'due ta la n 'Shqipni un perrale
se nji biri i Ali Bregut
se
nji nipi i Skanderbegut
Knjaz Nikolles i ka sherbye
se ka vu "kapice" mbi
krye
se ka ndeje per t'gjalle nen Shkja
page e t'dheta atij tue i
la.
Ma mire n'vorr me u kja per malle
se nen Shkja me ndeje per
t'gjalle!"
Keshtu tha Alia e i hypi kalit
edhe u nise terthores
s'malit
porsi breshni me duhi
tue menue , duhan tue pi.
C'do t'mendoje
, valle , Ali Pasha
qi i ka vra ato vet'lla trasha
qi i ka vra ata sy si
sh'gjeta
thue se n'meni i ka ardhun jeta?
Se shka ende kjo menjda
njerit
s'din kush gja , pose njatij t' Mirit
qi nuk flene as kurr nuk
kotet
qi ka dore stinet dhe motet
e qi rrezja e syut ka i priret
t
'zemres s'njerit kthellon gjiret
e ia shef te tana endiret
ia skyrtjon
t'gjitha deshiret
qi aty mbrende rrijne tue perzi
diku bardh e diku
zi:
Ai , po , din sh'asht tue mendue
Ali Pasha rruges tue shkue.
Une
vec dij t'u thom nji fjale
se tue shkue ashtu m'kale e m'shale
t'u i ra
dromit me t'medhaj hapa
shum do rruge ka lane mbrapa
shkote gjoku porsi
re:
edh 'asht kapun ne nji rre
ku nji lis i bukur ishte
lisi ishte e
hije kishte
edhe kishte ' i gurre perbri
gurre te gjalle ' te kjarte
flori
ku edhe gjokun ka ndalue
e ia ka zbrite per me pushue
nen ate
hije e te njaj krue.
Tue pushue per nen ate hije
si lua , qi prej
shpretie
zen m'do ' i moje , kepuce e lmekun
pa dobi mbasi t'kene ndjekun

t'lehte anmikun , qi i grabiti
kelyshet e njome e menise i
rreshkiti
me sy t'vrane kundron Alia
se sa e bukur shqipataria
rreth e
cark i shtrohet para
me liqej , lumej e ara
e me male te madhnueshme
e
me pyje te brelueshme
edhe syte i mbushen n'vaje
kah mendon se fati i
saje
nder duerte t'hueja gjithmone ngeli
se ma i keqi p'r' here e
shkeli
e s'e la me cue kurr kry'
s'e la drite me pi me sy .
E ashtu
ndeje trimi nen hije
n'mend tue endun pune Shqipnie
kur qe sheh logut tue
ardhe
nji si Hije , veshe ne t'bardhe
si nji vashe qi fat ve
sparit
shtrengue ijet me i shoke arit
e tye zhdredhun fkloket gjate
shtatit
si ato rrezet krese s'njaj shpatit
kur ban diellei per me
le
neper bryme te nades s're.
Ardhun shtatit si breshana
si ajo vera e
si ajo Zana
bite shpatit tue flaknue
der' qi vjen e xen mbi krue
vjen e
xen fille nder ylbera
qi ndermjet t'stombeve t'blera
e per rreth
t'argjandte t'currilit
i trajtote rrezja e diellit.
U trand gjoku kur e
pa
( thone se kali praske nuk ka.)
Curroi veshet e ngrehi krye't
e haru
, pa ia da syte
turfulloi nja dy a tre here
tue u smbrape rudines
s'blere
kah kish't ndjeje Ali peshtete.
Ali Pasha e pa dhe vete
e
m'nj'' n krah kish' zatete
i dha shtatit e u drejtue
edhe ndei ai tue
kundrue
pale a isht' njeri ase hyjni.
E tue keqyre ashtu n'habi
qatje
vone po nise me i thane
"Pashe Njate , qi te ka dhane
a je njeri ase je
Zane?
A lute Pashke a lute Bajram?"
"Se shka jam e shka nuk jam
se as
luse Pashke as luse bajram
se a baj hije aa jo n'kete jete
ketu s'asht
ngaeja me pervete".
po i thote Hija atehere Alise:
"Se ngushte jane punet
e Shqipnise
se mbrende besa asht krejt harrue
se lugat m'te Knjazi asht
cue
asht cue Knjazi m'te lugat
ka qite sogjet shpat e m'shpat
don me
dale der' n'Rozafat
B'ate Berlin u da pleqnia
n'dore te Shkjaut me ra
Shqipnia"
"Mo' , pashe Zotin ! Shka po flet?
zen Alia e po gerthet
Po a
s'ka Zot , a s'ka kund Mbret
qi nji Knjaz i Malit t'Zi
mund po e baka ai
sot pleqni
me i pushtue keto Malet tona
ku cese rremben Drini e
Valbona
s'ka ra mbrende parmende e hu'j
page e t'dheta s'jane la
kuje?"
"Jo , po , pra , i pergjegj Hija
nen kambe t'Shkjaut do t'vueje
Shqpnia
edhe Knjazit page e t'dheta
do t'i laje per sa t'rrjedhe
jeta
perse sot gjindja shqiptare
rrejte me pare e me timare
bese e fis
keta kane mohuemun
krejt Atdhene e kane harruemun
edhe armet i
perdorojne
kur mos t'vrasin shoqi'sho' in
jo per t'sjelle lirine
Shqipnise
jo per t'mbare e t'mire t'njerezise
por per t'gjedhe se ke nder
t'huej
zot Shqinia do ta quej.
Marre e turp per fis t'Shqiptareve
me
nderuem namin e t'Pareve
edhe rob deshtas me ngelun
nen kambe t'hueja
ndrydhe e shkelun
si mos kush n'fetyre t'rrokullise!
se une jam Ora e
Shqipatrise
se un Shqiptaret- o do t'i nami
t'mos u zhbihet arave
grami
t'mos u dahet dheneve dami
t'mos u lindet djale ne voter
t'mos u
rritet vella as moter,
por le te shuhen nen zgjedhe t'hu'j
porsi shujet
krypa n'uje"


vijon....

"T'lshosha bjeshket , o mori Zane
merr Alia , atehere , me i thane
t'leshosha bjeshket e t'leshosha malet
mos na nam , he shto-Zo-vallet!
pse na nama na ka ra
pse na besa na ka vra
cese ka mrrijte fisii i Shqiptarit
me u dridhe para "Goskoparit"
Shqipatri me u dridhe n'sy t' Knjazit
si ai as luga n'fyt t'nji mazit
s'con kandar ai nder mbretni..
Jo, por, n'kje se n'Shqipatri
ke gjete hije me pushue
ke gjete gurra me u freskue
e rudina me lodrue
me lodrue e me vallezue
krah e m'krah me t'buk'rat tjera
kur lulezon e bute pranvera
pashe njate sy , qi paske hylle
qi ma cile e qi ma mbylle
si ajo hana neper pylle
deh! m'kallxo n'kete hije shpati
si ta peshtoi Shqiperine i ngrati;
se t'baj bene mbi gure te vorrit
n'Bige te Shales e m'Shkamb t'Tomorrit
qi per te nuk m'dhimbet djali
qi per te jeten e fali."
Kur ka ndie Ora e Shqipnise
se shka i tha Pasha i Gusise
fort me veti ajo a gxue
edhe Pashes keshtu i ka li'gjrue:
"M'kambe , pra Ali , per n'kjosh kun gjalle
nuk asht ngaeja sot me u talle
Knjazi topin'asht ka e kalle.
Dil e piqu n'Haxhi Zeken
Grish Kosoven , bashko Reken
lesho kushtrimin n'Toske e n'gege
mblidhnju tok si kokrrat n'shege
forca tok- s'bahet rrecok
edhe , lidhe me bese shqiptare
bini Shkajut ju fulikanre
un me ju kam me qillue
Shkjane nen kambe kam me ua shtrue.
Por , pse ti ma bane ate be
se nep jeten per Atdhe
qe un po t'ap nji force te re
vendit lisat ti me i shkulun
m'ty tagani mos me u ngulun
plimbja e pushkes ty mos me t'vra
gjylja e topit mos me t'ra."
Edhe keshtu tu ligjerue
Ali Pashes ajo asht afrue
ka qite doren mbrende ne gji
ka xjerre jashte do rosmari
ia ka dhane t'i marre ere
mandej thane i ka Alise:
"Hajt, Ali , ti me u pruvue
pale a e shkul lisin me rrema
pale a e shkule e prap e ngule"
Edhe trimi i asht shtrenguem
me dy dueret lisin ka kape
dy tri here ai e ka trandun
me gjithe rraje edhe e ka shkulun
por kur prap ka ba me e gulun
as nji gju n'dhe s'mund e shtini.
Fort ka qeshe e Buk'ra e dheut
kur ka pa se Ali Pasha
s'mujka n'vend lisin m'e e nulun
edhe s'dyti rosmarine
ia ka dhane t'i marre ere
Kur asht cue s'dytit Alia
me dy duert lisin ka kape
e si t'isht ' i hu prej gardhit
shul perpjete ai e ka ndritun
e der' m'dege ne dhe e ka ngulun.
Mandej sjell asht me soditun
se c'po i thote ora e Shqipnise
por me sy t'Miren s'e pa
isht' ba voese e ra nder lule.
M'kambe Alia habite ngeli
tue kundrue rreth kah zabeli
deri nalt ku niset bora
per me pa se c'u ba Ora.
Kur nise gjoku me hingellue
nise me thunder me trokellue
thue se n'mend po don me i qitun
se s'isht ngaeja aty me pritun
Asht kujtue , madje, Alia
per shka thane i kishte Hija
se n'rrezik gjindej Shqipnia
edhe gjokut n'shpine ka kercye.
Gjoku turrin ka shperthy
kush dy here s'i pa me sy.

***

Kange e Nante


LIDHJA E PRIZRENIT


Ali Pasha u qet kushtrimin burrave te Shqipnise te mblidhen ne Prizren. Ora e Shqiperise thrret Zanen e Sharit rrehet se jane Ajkejte apo Dadajte e dheut me Ali Pashen ne krye te vendit. Rreth tij Marash Vata e Abdyl Frasheri , Prenke Bibe Dode e Toptan , Cun Mule e Mar' Lule , Vrijon e Deralle , Abdyllah Dre e Shan Dede.Ndersa Ora e Zana bisedojne ne vedi, Abdyl Frasheri cile mbledhjen , tue ende epopene e Kombit.....



Shkrepi dielli buzes Cukalit
eja e t'kendojme , oj Zane e malit
eja e t'kendojme n'Lahute t'Malsise
si ata krenat e Shqiptarise
ne Prizren na jane bashkue
per me fole se si me e peshtue
prej capojve t'Malit t'Zi
qi ka dyndun top e ushtri
me hi n'Plave , me hi n'Gusi
me marre Shkodren me Malsi
der' ku dane vendi me Dri
pse , po tjone , Mbreti i Stambolles
dore i dhanka Knjaz Nikolles
me ndeze zzjarm ai n'votra tona
me nga qete ai n'ara tona,
me ba dru n'zabele tona
e me gra e vasha tona,
me lujte Shkjau harushe me ne
thue s'ka Shqiptare mbi dhe.
Por po kisht' , besa , Shqiptare
kisht' Shqiptare zemer bujare
burra t'urte , trima luftetare
qi s'po u tutshin keta me deke
n'erz e n'toke me pase me i preke
Perse , qe ; qaj Ali Pasha
fort ka vra ato vet'lla trasha
ka vra vet'llat edh' a' idhnue
burri i botes ' kur ka nigjue
se n'berlin asht ba pleqnia
nen kambe t'Shkjaut me bue Shqipnia
edhe ne n'Peje trimi ka dale
t'tane Shqipnise ka cue nji fjale
qi shk'a' Krye , shk'a Bajraktar
shk'a Vojvode e shpi e pare
fille me dalun ne prizren
per me ngrehe aty kuvend
e si motit per atdhe
me lidhe besen , me lidhun fe
bese e fe me lidhe shqiptare
se pa dale Shqipnia fare
sa qi n'fushe as ne zabel
mos te lehe ma qen ne stel
mos t'kendoje as pule as gjel
vendin te huejve mos m'ua leshue.
Shkjaut per t'gjalle mos me iu shtrue
mos me vu "kapice" mbi krye
Mbretit fjalen me ia thye
Edhe n'lajm qi cpon Alia
trup ne kambe cohet Shqipni
shk'a gegeni e shk'a Toskeni
cohen Krene e Bajraktare
Agallare e pashallare
Me Vojvode e me beglere
trima n'za , burra me ndere
larg t'permendun per urti
lart te lupun per pleqni
e kush tok e kush shok
si ata hyjt qi shkrepin n'qielle
ne Prizren na shkuekan fille
Prizrenjanet ku mire po i presin
buke e zemer po u qesin
si zanate qi e ka Shqipnia
kur t'u shkoje miku ke shpija
e si tok na jane bashkue
trimat n'kambe atehere jane cue
e kane dale ne log t'kuvendit
n'ato mojet e Prizrenit
ku kane ndejun rend mbas rendit
me Ali Pashen n'krye t' vendit.



vijon....

Sa p'r ate trimin n'krye te vendit
qi po t'dan ne log t'kuvendit
porsi t'isht nji rode dragonit
e qi i gjaka Agamemnonit
ai nuk asht , mori lum Vasha
tjeter kush vec Ali Pasha
qi per t'drejtat t'Shqiptarise
vete ia nep zjarmin shtepise
e s'i dhimben nane as djale
per to jene vete e fale.
E njaj tjetri ma pertej
me ata dy mustake te medhenj
me i preke n'shoq qi ka bri vedi
ai nuk asht , jo , Diomedi
por asht Bajraktari i Shkrelit
si njaj pyrgu n'balle t'keshtjellit
qi s'e trande as topi as shpata
e i thone emrin Marash Vata.
Jo qi ka aty burra tjere
Bajraktare , Krene e Blegere
qi per fjale e per urti
per trimeri , per bujari
nuk ia leshojne vendin kurrkujt
as n'Shqipni , as nder te hueje
A e sh'' i here njate burre zeshkan
me kollcike e me fistan
qi ma ka synin si sh'gjeta
qi m'i bajne t'gjithe tungjateta
e qi folka ashtu pa u ze
here tue mate , mandej tue pre
qi prandej njate fjale qi e flet
Mbreti as Krajli nuk e shkelet
Pse edhe dera e tij bujare
larg permende asht n'toke shqiptare
Per kah pup'la e per kah dija
Pa te cilat s'rron Shqipnia?
Ai asht trimi Frasher Begu
qi gjithkund , ku e qiti shtegu
i la name ai Toskerise
faqe t'bardhe i la Shqipnise
Mandej vjen nji Qefali
Prenge Bibe Doda , djale zotni
per kah mosha mjaft i ri
por i vjeter per pleqni
kur te dueje me fole urtni
ai asht Zane , njaj Kapitani
Kapitani prej Mirditet
per te cilin larg perflitet
larg perflitet , larg kallxohet
zi e bardh per te shartohet.
Atehere vjen ne rend Toptani
qi edhe ketij larg i vojti zani
per shka mire e zi qi bani
perse i forti , si e din vete
mire e zi punon n'kete jete
kur t'i marre mendja perpjete.
Perbri tij vjen prap Zagolli
Gjete Gege Shlluku edhe Begolli
vjen Cun Mula e vjen Mar'Lula
njani Hot e tjetri Shale
t'forte per pushke e t'urte per fjale
si ai Dode Preci prej Kastrati
me ate Vrionin e Beratit
edhe trimi n'za Deralla
qi po i kishin fjalet e rralla
por s'po cajshin shume kopalla
ku , po isht'puna me qindrue
me qindrue p'r' Atdhe t'bekue
Por pertej , m'ate tjetren ane
ai asht , Zane , nji burre shkodrane
asht Shan Deda i Dede Jakupit
qi si Letinit si Halldupit
rrumbulllak fjalen ua flet
pse asht dere pushke gjet me gjet
e s'merr vesht per Krajl as Mbret
Se ti , besa , mire po thue
mori Zana me ligj'rue
se edhe n'sy jam tue e dalltun
qi kudo puna me qitun
per pa e shkrepe ky s'kisht me pritun
Vec un desha ketu ta di'
se kush asht njaj kinezi
n'dy kubure e n'nji harbi
qi e ka vu kesulen n'nja n'sy
e i ka leshue tirqit nen i' ,
sikur leshue s'i ka kurrnjeni?
Ai asht , Zane , Abdullah Dreni
njaj, pa t'cilin s'hece kuvendi
e ia dro t'keqen Prizreni
Dro ' Prizreni e dro ' Gjakova
rreth e cark ia dro' Kosova
pse fjale peng ai kurr s'ka lanun
pse per mik e bese dhanun
vete ia nep zjarrmin shtepise
shi me Mbret pushken e nise
e as s'i le marre Shqiperise.
Ndersa n'bjeshke te Ljubitinit
per ne hije t'mrazte te blinit
po ligj'rojshin Zana e Ora
krye me krye dora- dora
atje poshte ne Prizren
Abdullah Frasheri , i Toske me mend
keshtu ka nise te cile kuvend......


vijon.....

Ene breshtet t'Kapitolit
dale nuk kisht' e murrte ulkoja
per me i dhanun sise Romolit
mbasi shambe kje per dhe Troja;
e atje larg, po , kah Urali
nper ato breshka te larta
sillej Shkjau , si shkerbe mali
tue kerkue per molla t'tharta
kur n'keto vise te ballkanit
te Paret tone , pelazgte e motit
gjane e gjalle kullotshin planit
qete i ngitshin n'fushe te Zotit.
Kishin frone e ligje te mbara
e gjate shtegut t'qytetnimit
ishin shty ata larg perpara
c'me pranevere te rruzullimit.
Prej kah fille xen rriba e Verit
e m'Vezuv t'veshun n'gjineshtra
kur Kaukazit e n'Shkamb t'Doverit
ku rri' Albiona e pjeke genjeshtra
fis ma t'vjeter kund nuk ka
se asht ky fisi n'za i Shqiptarit
ne mes t'cilit punet e medha
per Europe xune t'enden sparit.
Po , m'keto male e karpa tona
sparit Zeusi njerzte i rysi
e me augure te Dodona
egersine ai ua permbysi
ketu edhe sparit Ore e Zana
nisen valle me vallezue
e nper verrije e fusha t'gjana
xu pegasi me lodrue.
Ketu Leka mati hapin
me i dale botes , vetimen n'sy
si edhe Pirri , qi , mbrehe pallen
e dale detin si duhi
shi nen Rome e shtroi hamballen
te tane n'rekna Romakesh t'ri.
Kudo rrani turr Shqiptari
mire ai lidhe me bese e fe,
atje lufta mori zhari ,
atje gjaku rrembei nper dhe
e as s'u gjet kund mal e rremore
qi atje hovin me ia ndalun
i ra zhyt ai vales mizore,
me arme n'dore nper flake ka dalun.
Gal , Romake , po dikur motit
kjene pershkue nper toke shqiptare
si edhe fiset e ostrogotit
me ata Sllavet , keta dalshin fare!
Por Shqiptari s'e perkuli
i gjalle qafen nen zgjedhen t'hueje
e leshoi token , ne mal duli
por te dheta s'i lau kuje.
Porsi njaj tallazi i detit,
qi dynde mal e bardh prej shkumbe
deke e tmere tue lane mbas vetit
vjen e thehet n'kep t'ndo' i gume;
njashtu forca e cildo anmiku
qi desht dam t'na i sjelle lirise
erdh e u thye n'parzme celiku
t'bijve t'maleve t' Shqipnise
Pat kujtue Sulltan Murati
se Shqiptaret i ka leshue zemra
se prandej po u rrin ai gati
e rob t'xane po i shtron nen thembra
edhe dynde nji ushtri kreshnike
te tane djelm t'rregjun nder gjaqe
bota mbare heshtet prej frike
knjan Europa , lot per faqe.
po n'kete pune u gjet gabue
Skanderbegu ' rr'fe prej qllit
pallen xier atje ne krue
se c'vetue ka n'rreze t'diellit!
E si ula tue buluritun
Shqiptarise ia leshon kushtrimin
qi shk'a' burre ' ne lufte me zbritun
Turkun m'arme m'ia shtype guximin.
Trup ne kambe ia ba Shqipnia
mire nder arme edhe shtrengohet
e si breshni e si duhia
fulikare mbi Turk leshohet
N'ate turr' t'tyne trandet toka
tymi cohet der' mbi re
bumbullojne male edhe boka
rremben gjaku shtojt kurrne.
Shtri n'fushe t'Dibres Jeniceri
e , si kau nen thike t'kandarit
t'u perpjeke per toke i mjeri
ka' e ndrydhe m'fyt kamba e Shqiptarit
ai e sheh , sado qi vone
se me dhune Shqiptaria s'shkilet
e se rrejne ata qi thone
se p'r Atdhe Shqiptari s'vritet.-

vijon.....

Jo, pra, vritet , pasha Zotin!
nise Shan Deda n'fjale t'u ze
posi vram asht ai gjithmotin
kur kje puna per Atdhe.
Edhe Mbretit te Stambollit
Shqiptaret pushken ia kane vu
sa here Turqit e Anadollit
paten dashte me u dhkule n'kanu.
Ku ta lype e mira e Atdheut
e ta hjeke liria e vendit
kush a ' nipash t'Skanderbeut
i cdo fese e i cdo kuvendit
per ta mesy ia ka anmikun
si petriti zogjte trumcake
e kudo t'vringelloje celikun
nuk len token pa e pergjake
Moce Shqiptaret me stalagtita
lire gjithmone keta e kane shkue jeten
e cese enden nata e dita
cese xen vjeta ne rend vjeten
keta pose Zotit t'nalte t 'Empirit
qi ushqen krijen e veshe lulen
kryet der' sot perpara njerit
ene kurr nuk e perkulen.
M'kambe atehere , burra te dheut
mbasi t'zotet jemi me deke
per liri e ndere t'Adheut
prap xen Duli fjalet me i theke
perse sot a kurr Shqiptari
gjane e vehten do t'baj fli
per Atdhe qi ati' i la i Pari
e per ndere e per liri.
Sot t'shtate Krajlat edhe Mbreti
n'ate Berlin n'kuvend bashkue
e kane ba pleqnine n'mjet veti
Malsine Knjazi me ia leshue
me ia leshue Knjazi malsine
me na da ne vella me vella
me na hapun Shqiptarine
me na lanun rob nen Shkja.
Kush ka ndere e nuk bane kore
burre si burrat qi kjene motit
ai sot armet te rroke mizore
e te dale ne breg te Cemit
prej kah shkjau rrin e na kercnohet
m'ia diftue botes e polemit
se pa gjak Shqipnia s'shtrohet.
Ketu s'do t'shkelsase , jo, kamba e huej
kush pose nesh, s'xen qe m 'ekte toke
se na rob s'i shtroh'na kuje
der' sa t'jemi gjalle me koke
Me eshtna tona , po , na Shqipnise
nji mburoje kem , me ia vu
qi edhe topat e Rusise
s'kane per t'mujte , jo , m'e derrmu'
Abdyl Frasheri keshtu foli
kur Mar'Lula , i pari i Shales
nji sy-zjarrm , nji zog sokoli
burre i zoti i pushkes e i fjales
ai pret fjalen n'log t'kuvendit
se ti , pasha ate Sh'Marrabe!
sa per t'dalun zot un vendit
me m'qortue nevoje nuk ke
Pse, cese a 'xanun kjo Shqipni
un kam ndeje me pushke per faqe
e per vend e per liri
kam ra pre , kam bamun gjaqe.
kam shkue jeten si bishe malit
zbathe e zdeshe edhe pa ngrane
por as Mbretit , por as krajlit
tungjateta s'i kam thane
Un kam ruejte gjuhen shqiptare
un kam mbajte dore e kanu
e as per pare , as per timare
gjak e t'Pare s'i kam mohue
Prandej , Shkjau me pase per t'mesy
e me dale kendej kah Shqipnia
( si po thone , se ka vu sy)
ka me u ndeshe , po , n'arme te mia
n'arme te Lekeve te Dukagjinit
qi , me ndihme te Perendise
kane m'ia thye pleqnine Berlinit
kane m'ia peshtue lirine Shqiptarise
Por pse m'thue me u vra me Shkja
tue pase mbrene na Anadollakun
qi kurr t'keqen s'ma ka da
qi kurr qafet s'ma hoq lakun
qi edhe zemren ma ka tha
e m'ka mbyte ai tate e nane
e shnjerzue m'ka grue e moter
e s'm'ka lane me u rrite djale n'voter?
M'ka marre token e trsh'gueme
e tue m'ba kanun pacaver
m'ka marre qete , po , per nen laver
m'ka marre lopet , po , me jithe vica,
m'ka marre delet me gji'ogica
m'ka marre dhen e m'ka marre dhiz
m'ka tha vathe e m'ka tha mriz
edhe sot m'la vu leci
mos me fole n'gjuhe t t'Parebe t' mi
e ma mban gjunin mbi bark
e ma repe shpinen me cark
si mo' Zot , ma keq per mua
nder thoj t'tij qi kam qillue?...
Po , a pse Turqit e Anadollit
duene te tallen ketij trollit
na m'ia vu pushken Nikollit?
Jo , per Zotin- kjofte levdue!
se un Monov nuk kam qillue
qi me dal e me leftue
perse Krajli a perse Mbreti
duene te m'mbajne mue rob nen veti
un luftoj vec per liri
per erz tem e per Shqipni
se un t'huej n'zot s'e due n'shpi
s'due te njoh as Krajl as Mbret
mbret Shqiptari asht n'vend te vet.-
Te lumte goja , bajraktar
Ali Pasha , i trim bujar
merr e i thote t 'parit te Shales
se ti la s'i bake fjales
Se ti folke n'log t'kuvendit
si po e lypte e mira e vendit
Per Shqiptare si jemi na
Turke e Shkja te dy jane nja
pse te dy , si Turk si Shkja
ne me sy s'duen me na pa
edhe jane per ne te hueje
gjind qi as vetit as tjeterkuje
nuk jane t'zott nji t'mire m'ua sjelle
as per dije e mende t'kthelle
as per pune as per tregti
as per t'mbare ne qytetni
Por , pse na te vogjel nuk jemi
pse kend fis as vella nuk kemi
na sot Shkjaut s'mund t'i bajme balle
qi po do t'na perpije gjalle
prandej , thom , se e lype e mbare
qi edhe sot na , si perpara
te rrijme ngjite me Mbret t'Stambolle
per me i bamun balle Nikollit
Dikur dita ka me ague
qi edhe Turku do t'marre m'yjue
e m'atehere shka a Toske a gege
t'mblidhen tok si kokrrat n'shege
e t'ia apin Turkut t'shtymen
qi s'nderron vesin , vec se qymen
e ta leshojne krye-picingul
t'ia thejne zvergun ne Mosul
Pra , ju burra , un kish' me thane
ketu fjale tjeter mos me xane
vec me hi me shkrue nji leter
me shkrue' i leter n'kanu t'vjeter
per t'shtate Krajlat mbledhe n'Berlin
qi , pa u shterrun Dri e Shkumbin
edhe Buena per pa u tha
ne per t'gjalle nuk rrijme nen Shkja-
keshtu ka fole Pasha i Gusise
Edhe Krenet e Shqiptarise
kane marre letren per m'e shkrue
fjale per fjale keshtu tu' e peshue
Ju qi jeni te shtate krajlat
edhe ti , Mbret i Stambolles
falemeshendet krenet e Shqipnise
Per njate gjyqe qi e keni banun
qi ne Shkja me vue Shqipnia
pa shikjo , se , per Zotin
mund t'na bije ndo'i pune e keqe
pse na rob s'i bah'na kuje
Njeket toke te Shqiptarise
Zoti vete Ai na e ka falun
e as Talianit marre s'ia kemi
as rrembye s'ia kemi francezit
as Hinglizit as Teutonit
se ma Sllavit jo se jo
qi vec dje ka ra n'Ballkan
e kush din se ku e kepute zvergun
si ajo vrrulla e kacalecit
sot ketu , neser s'dij ku
Sa per Mbret e Stambollit
qi po thone se Knjaz Nikollit
do t'i fale Shkoder e Malsi
mund t'i thono se Shqipnia
nji shporte fiqesh nuk ka qillie
per me u da miqve peshqesh
por asht toka e t'pareve tone
asht Atdheu , po i Skanderbegut
asht Atdheu , po , i Mois Golemit
e i atij Leke Dukagjinit
edhe i Kukes edhe i Muzakut
edhe i Strezes e i Aranitit
qi e kane la t 'tane me gjak t 'Turkut
Prandej s'ka as Krajl as Mbret
qi kete toke e lafe a e shet
der' sa t'kete nji zog Shqiptari
qo t'baje hije permbi dhe.
Keshtu letren e kane shkrue
edhe mire e kane palue
mandej shtek ata i kane dhane
per Berlin , ku kishin zane
Mbretit e Krajlat gjyqe me da
shek'llit t 'ngrate , ne gjak krejt la.

*****

KANGE E DHETE


MEHMET ALI
PASHA


Ne Kosove vjen nji Pasha i ri. Paria i cojne Pashes nje
perfaqesues per t'i digtue atij e Sulltanit te Hot, Grudes , Plages e Gusi
s'ishin paje per te iu fale Krajl Nikolles. Pasha burgos lajmetaret. Epet
kushtrimi. I madh e i vogel me arme rethojne kullen e Abdullah Drenit , ku
ndodhej mik Mehmet Alia.Gerset pushka , vritet vella me vella; qendrojne Fandast
me Oshine Nures te ngujuem.Mbas tri ditesh merret kulla; vritet Pasha , Abdullah
Dreni , Noshi i Nures e te tjere.....



Po rreh teli i
vilajetit
kush a Krye e Bajraktar
kush a ' beg e shpi e pare
m'Kacanik
e del n'Qafe t'Diellit
hiq e eja ne Gjakove
pse ka ardhe nji Pashe i
ri
e ka ' i fjale te madhefort
me ua thane Kreneve te Shqipnise
te
konaku i Abdullah Drenit.
Shkuen tri dite e shkuen tri net
edhe krenet
behen n'Gjakove.
Njani beg e tjetri age
kussh Vojdove , kush
Bajraktar
U kane pri nja dy zotni
Ali Pasha e Haxhi Zeka
burra lidhe me
bese shqiptare
si dy plumbe n'"xheverdare"
fille te Pasha kane hi
Ata
mire i ka prite Pasha
U ka qite dihan e kafe
i ka pevete per rob e
shpi
e per treg e per bujqesi
per mehmure e veqilade
se si shkohej
n'kete dhe jeta
se a po kisht' me se m'u rrnue.
Qatje vone po zen e
thote:
Baba Mbret u ban "selam"
se ai ju u ka , po , hajmali
hajmali
bajtun nen sjetull
u ruen porsi sy 'n ne vetull
Vecse erdhen mote
t'veshtira
si per Mbret ashtu per krajla...
Ele ma qaj Knjaz
Nikolla
nuk po i sheh kund maje vetit,
ke ka ngele n'krepa
t'Cetines
pip i lemuet , pa gja mbas shpirtit
me iu dhimbte gurit e
drunit.
Prandaj krajlat jane mendue
jane mendue e kane pleqnue
me iu
lute Mbretit t'Stambolles
qi t'ia leshojne kund kah Shqipnia
ndo' i grime
djerr , ndo'i pellambe toke buke,
sa me pase ku me gjallisun
pse ,
vellahi! ngusht ka ra.
Edhe Mbreti , iu rrite jeta!
e ka ba me mend
pleqni
me ia leshue Malit te Zi
Hot e Grude , Plave e Gusi...
Pasha
Zotin! ka gabue
xu Ali Pasha tu u idhnue
se kjo pune qi s'bahet
kurre
se gja e shkrete s'ka mbete Shqipnia
qi me u dhane "bakshish" nder
krajla.
Shqipnine Mbreti s'e ka shtrue
me arme n'dore, si viset
tjera
tjera vise te Ballkanit
por ortak u ba ai me ne
tue u lidhe me
bese e fe
se ai Shqipnine e njeh Shqipni
se s'na lot kanu'n e
t'Pareve
se s'na preke nder toka tona
e se na atij i shkojme
n'ushtri
kurdo lufte t'i qese anmiku.
Na edhe besen ia kemi majtun
ku
ka thane kemi shkue
se n'Jemen na keme luftue
me Junan na jemi pre
jemi
gri me Arme e Shkje
pa nji t'mire , o Zot , per veti
se ketu s'ke kurrgja
per smbari
vendi e gjindja leshue pa zot
hajni e cubi ndeje mbi post
i
pafaji vjerre n'konop;
gjaja hupe nder thonj t' "urtatit";
erzi i burrit
per dy parekryet e burrit p'r'i cingare
e sot dashtka baba Mbret
me
Shqipni me ba ai ndere
tue ' i shporte fiqsh kjo ka qillue
ani kuje? Malit
te Zi!...
A din shka , ti Pasha i Mbretit?
Ngarko raqet per
Stambolle
se ky , po asht nji vend i eger
e po t'njitet kund ndo' i
ferre...
Sa per caqe te Shqipnise
keto kahere kane vendue
i ka ngule
shpata e Shqiptarit
e njaj Knjaz i Malit te Zi
s'ka me i shkule , mor'
pasha Zotin!
me iu ba dhambi sa derrit.
C'ka qite pasha edhe i ka
thane
se ti kenke ' i Arnaut i cmendun
dalun Dinit edhe Imanit
pse
keshtu Turku , bre! Nuk flet
Ani kush "ortak" me Mbretin...
Do kocake , do
cuba malit,
per t'u vjerre te gjith' n'konop.
Haps , bre! Derrat ketu me i
ba
pse mos t'isht' Mbreti i Stambolles
dielli drite s'kishte me
leshue
e as s'merr fryme krajl permbi dhe;
jo ma "ortak" Mbreti me u
ba
me maloke , cuba shqiptare...
S'ka shqiptare as s'ka Shqipni
vec ka
Allah , Mbret e Turqi!
Vrik ka hi caushi i zaptive
e i ka reshe burrat
perpara
si bariu qi rashe bagetine
kur prej mbramjet dredhe kah
shpia
edhe n'burg , ku lidhet kali,
i ka ndry Krenet e
Shqipnise.




**** vijon....

Pune e keqe , pasha buken:
s'asht per burra
hapsi as shkopi
per ta a' shpata ase konopi.
por se shka se puna e
keqe
ajo vjen , po , tue u shtue
nese curril e bahet perrue.
Prandej
Pasha ka gabue
haps me i ba Krenet e Shqipnise
perse toka nuk pat
plasun
qi me qite vetit mbi dhe
e kurrkush mos me u ra mbrapa
por kane
gjind e kane robni
porne fis e kane vllazni
e ata gjinde e ai fisi i
tyne
thone , s'ia barin t'keqen kuje.
keshtu qi Mehmet Ali Pasha
ku me
ra , thom , nji dite ngusht
ka me kape ai kryet grusht
per shka bani
n'Krene t'Shqipnise
Pse t'bjere ngusht nji Pashe i Mbretit
ka ndo' i send
e s'ka ndo'i send
vec un drue p'r' Abdullah Drenin
qi tue mbajte asht
gjarpnin n'gji
cese i ka vojte Pasha mik
mbrende t'u erre e mbrene tue
zbardhe
tue u kenelle me buke te tij
dreke e darke ka nji ferlik
cile
e zamer ka ' i "misnik"
"gjak e vjame" der' nkupe te gjunit
buke
Shqiptarit mbas kanunit
un po drue se Abdullah Drenit
nper ate mik , qi
mban te shpia
munt t'na i bije ndo' i pune e keqe
perse bese un s'munt t'a
xa
se nuk lot Shqipnia e Eper
se s'po lot Shqipnia e eper
per me i
peshtue ata Krenet e vet
per me ba qi ai Pasha i Mbretit
fort te bindet
prej vetvetit
per shka bani n'krenet t'Shqipnise
Po , per shka se Abdullah
Dreni
veshtire se len m'ia shkerrye kush mikun
a'i Gjakovas , nuk ban
marre
pse edhe e ka pushken zanate
Prandej , thom , se nuk do t'
ngjase
e n'Gjakove rrebte do t'kersase
psehalise iu dha
kushtrimi
m'Kacanik e del n'Qafe t'Diellit
cmerr prej Sharit
n'Buletin
me rra turr n'pazare t'Gjakoves
tym per shpi ka ' i burrne me
arme
E t'ka rra Peje e Rugove
ka leshue Gash ' ka leshue Krasniqe
asht
dynde Plava me Gusi
e t'kane dale n'ate fushe t'Gjakoves
porsi miza per
kercune.
Ani shane s'largu anmiku
se kurr bashke s'bahen
Shqiptaret!
Preki' i her ti n'toke te Pareve
preki ' i here ti n'erz te
fisit
edhe ty kane me t'diftue
se si dijne keta me u bashkue
se si
bijne keta n'shpine t'anmikut
thue a ' ajo lava e kacanikut
kur ne Shendre
ta foroje zia.
Qe edhe pasha Mehmet Pasha
pat mendue n'Stamboll me
veti
se Shqiptaret n'godi s'mund t'bi'n
porse tash qi a' ai vete tue
pa
se si behi pika e djalit
m'ato rranzat e Gjakoves
ia ka vu , po ,
gishtin krese
e ka nise ai me u pendue
per shka bani n'Krenet
t'Shqipnise.
Valle , po i thote Abdullah Drenit
shka ka rra sot gjith ky
njeri?
a jane krushq ardhun per nuse?
A jane axhamite e Mbretit
qi po
shkojne me u veshe nizame?
Tungjatjeta , po i thote Duli
as sjane krushq
ardhun per nuse
as s'jane azhamite e Mbretit
qi po shkojne me u veshe
nizame
por jane djelmte e Shqipnise s'Eper
qi kane ardh me fole me
ty
per do Krene , qi t'kane pase nisun
e qi kthye s'u kane ke
shpia.
asht vra Pasha kur ka ndie
se atij mendja s'ia pat pre
qi
n'Shqipni aq njeri peshtjellet
per t'rane mbrapa puneve t'veta
Shka i tha
, atehere , caushit t'zaptive?
Shpejt me i leshue Krenet e
Shqipnise
perse... fale i paska Mbreti
edhe Krenet i kane dale prej
burgut
e pa lype n'Pashe me u pjeke
fille kane vojte n'ate fushe
t'Gjakoves
ku kane mbeledhe haline n'kuvend
e kane nise te bisedojne
si
t'ia bajme e tek t'ia bajme
se ne Mbreti na ka shitun
na ka shitun Malit
te Zi
per nji rrotull gurabi.
E ky Pasha , Mehmet Pasha
ky edhe ardhka
prej Stambollet
per me i dhanun Knjazit dore
n'Hot e n'grude , n'Plave e
Gusi
T'tane halia thote nji fjale
se Shqipnine s'e leshojme per
t'gjalle
se na desim t'gjith si kemi
e n'dore Knjazit nuk i vemi
se
edhe pashen e Stambolles
ketu e duem , m'ia ba ne gjyqin
ta marre vesht
Krajl e Mbret
se Shqipnine kush s'na e perket!
Haxji Zeka atehere asht
cue
ka marre fjalen t'kuvendoje
Dere ne za asht shpia e drenit
ku han
buke i verbte e i shkrepte
edhe trim asht Abdullah Begu
mire asht lajmin ,
thom , m'ia cue
e na leshon pashen n'dore gjalle
e ia lype Shqipnise per
mik.
Burre i urte ky Haxhi Zeka
burre i urte e flet arsye
pse s'i
pritet miku kuje
n'dashte Shqiptare , n'dashte njeri i huej
pa e ba dert
ke zot i shpise
Ka shkue lajmi n'dere te begut
e i ka thane Abdullah
begut
ti qi je Abdullah begu
falemeshendet po t'con halia
nji murtat qi
ke te shpia
a thue ba n'dore me na leshue
perse e keme nji gjyqe me
te.



vijon......

Ka qite begu edhe i ka then:
se asht murtat ,
se s'asht murtat
ku ta dije kete pune i mjeri
pse , vallahi , pervete s'e
kam.
Kete zanat s'm'a ka lane baba
me i pervete miqte un se shka
jane
se shka jane e shka nuk jane
se kah vijne e se kah shkojne
shka
punojne e sa rrugojne.
Vec , po , ' i pune baba m'ka mesue
miqte per
t'gjalle un mos me i leshue
Po t'me lype halia mue
gjithku e kam un gjane
e babes
po ia leshoj t'eger e t'bute
po i leshoj token me gjithe
shpi
po i leshoj plemet me tagji
po i leshoj vathen me bageti
dhen e
dhi un po ia fali
erz , e shpirte , e mik s'e fali:
Asht cue lajmi edhe ka
shkue
begu n'kulle mire asht ngujue
me miq t'vet e pesedhete
Fanda
t'zotet me bre hekur me dhambe
mjaft me thane njaj Oshi i
Nuros
qi po kish' , po , nja tri zemra
e po kisht' synin rr'fe
qi s'la
Pashe me thye kanunin
qi s'la beg me fike katundin
nuk la age me ba placke
grunin.
Valle , c'ka thane hoxhe Korenica
Pa ndigjo, ti Osho i Nuros
qi
je Fande e ha kuvend
edhe din si hece kanuni
a m'i thue ati' Abdullah
Drenit
le t'na leshoje Pashen e Mbretit
le t'na leshoje Mehmet
Murtatin
pse per mik hazmin e vendit
nuk e xen kanuja e Malve!
Oshi i
Nuros m'ate frangi
se , manat , hoxhe efendi
mue ketu begu s'me ka
pru
me prite peng , me da kanu
mbasi as doke s'po isht' n ' Shqipni
me
lype mikun me pleqni
por me pushke , barut te zi.
Vec se shka , si m'duket
mue
per Shqiptare kund gjase nuk ka
mikun shoqit me ia nga
pse fale
njeri tate e vella
fale te shame e fale te rame
por jo mikun n'buke e
krype
s'e ban as Dulo dreni
qi bjen n'zjarrm e qi bjen n'uje
edhe mikun
s'ia fale kuje
si tash huta te difton.
Edhe "huta" bani e "bam"
Lum e
lum per t'Madhin Zot
kur ka krise "huta" e Oshit
se c'ka ushtue Suka e
Cabratit
se c'asht dridhe qaj Gramoleci
se edhe lufta c'asht ndeze
zhari
me Shqiptare t'u vra Shqiptari
Shqiptaret, po t'u vra n'mjet
veti
per nji Pashe qi cueka Mbreti
Eh! ate Zoti ma marrofte!
Perse i
huej , kushdo qi kojfte
ai gjithmone a agur i zi
per te mjeren
Shqiperi
si njaj korbi qi ndjellezi.
A s'e' i here , se e zeze nji
prove
asht t'u reshe sot mbi Gjakove
neper shkak t'nji njeri t'huej
qi
vec dam se ' i t'mire s'suell kuje?
Keq nper te Shqiptaret
ngaterrue
m'shoqisho'in keta m'arme kane leshue
ai ta vras pashen e
Mbretit
ky ta peshtoj Pashen e Mbretit
Njani thote" me ka ra mik
tjetri
thote: e kam anmik
edhe thejne per te rradaket
si t'i'n poca e kunguj
Vraket
si mo' Zot , ma keq per ne
qi n'vend t'lidhim bese a fe
me u vra
na me Turk e Shkja
jete e Atdhe qi na kane tha
coh'na e vrit'na vella me
vella!
Keq asht mikun m'ia pre kuje
keq asht lajmin m'ia nga
kuje
s'bje'n faj lajmi , as gjobe nuk lane
por ma keq asht me vra
vellane.
Prandej keq a' e si a m'a zi
keshtu Shqiptaret sot me u
perzi
e me u gri keta ndermjet veti
per nji pashe qe cueka Mbreti
per
nji Pashe p'r'i njeri t'huej
qi vec dam se t'mire s'suell kuje
Pse edhe,
besa , asht ba shume gjak
kane mbete gjindja nper sokak
nper sokak e mbi
cardak
mjaft me thane se ai Osho i Nuros
nper ato frangjia
t'kulles
njiqind vete , po , me te njehun
me dore t'vet i bani
t'dekun
per t'peshtue jeten nji "halldupi"
ndoshta rode
magjupit!...
Plot tri dite e rafsh tri net
krisi pushka nper qytet
der'
qi zmbramit kulla u muer
e u vra pasha , mbeshile ne kjuer.
Sa per Pashen
, drejte po u tham
kurrnji grime un dert s'po kam
s'po kam dert as
sm'vjen e veshtire
t'i'n kene dy edhe fort ma mire
vec un kjaj Abdullah
drenin
Shaqir Currin , Ram Rustenin
edhe kjaj Oshin e Nuros
qi per mik
e shkrine vetin
si zanat qi e ka Shqipnia.
Atehere tok asht mbeledhe
halia
edhe fjale mbratit ka cue:
Pa ndigjo , ti lala Mbret
shka po
t'thote halia e Kosoves
se ta cojsh ndo'Pash n'Shqipni
per t'ia dredhe
lakun bakeqit
per t'ia shtruem udhen shtegtarit
e per t'cile kishe e
xhami
per "dintare" e 'kryqali"
ani shka , mundesh m'e cue
pse ende
doret s't'kemi dalun
Por, sa per me da Shqipnine
e Nukolles m'ia cue
"pashqesh"
pasja Zotin!Lala Mbret
nuk pse cone Pashen n'kete dhe
pse ta
vrasim , pa dy fjale
si t'keme vra Mehmet Aline
Lajmi s'vritet , thote
kanuja
por na ty nuk kemi ku t'marrim
do t'vrasim veqilat t'u
po vune
dore keta me na shite
a "bakshish" me na dhane t'huejve.
Kur ka vojte
fjala nper krajla
se shka bane Shqiptaret n'Gjakove
po ky komb , kane
thane , valle! "V'kenka?
C'kenka , valle , ky komb Shqiptar
qi ' grusht
njerez, t' vobeget tue kene
( fare e fis t'cilve s'u dihet
e as emnin na
ndie s'ua kemi)
guzojne t'thejne fjalen e Krajlavee
edhe ate t'Mbret
t'Stambolles?





*******

KANGE E NJIMBEDHETET


LUGATI



mbrame idilike ne pallat te Krajl Nikolles. Ndermjet tij e se shoqes , Milenes , zhvillohet nji bisede familjare plot humor e intimitet. Mbi te gjitha mbretnesha kishte kujdesin e femijeve , te cilve -simbas fjales se saje - u ishte shtire nji hije lugati. Krajli qe s'u xen bese bestytnive , ia hjek vesvesen. Dikur shkon ne te shtrueme dhe ne te parin gjume qe se i avitet nji hije shuareti, perplot varre. Ishte hieja e Mehemet Ali Pashes. Kishte ardhe per t'i deftue , se planet e tija kishin deshtue. I kallxon edhe se shka e kishte gjete ne Gjakove. E keshillon , prandej , Krajl Nikolles te ia nise sa ma pare veprimit. Zhduket hieja tue lane mbrapa ere deke.



Knjaz Nikolla , ' i burre me koke
ka ndodhe sonte disi n'qoke
e po i kandet me ligj'rue
ndeje te votra bashke me grue
mbasi darka ka mbarue
e shkuen femija n'shtrat me ra
kush tue cijze e kush tue kja.
Si , pra , buke nji here kane ngrane
per ure votres peshtet m'jane ane
zgjeshun brez e ashtu n'holla
kalle kamishin Knjaz Nikolla
edhe rrin ai m'njanen bri
tash duhan , tash vene tue pi;
pocin ngjat e ka n'fragji
tash tue grane do keshteja t'xeta
qi Milena me duere t'veta
ia qiron e ia ven perpara
si per grue qi e lype e mbara.
Aty , atehere , tue bisedue
po xen grues ai m'iu levdue
se keshtu Turkun un e theva
ketu ia bana , atje ia ktheva
se edhe Krajlat mue me duen
Serbi dhe Greku mue me druen
s'e marr n'dore un per Bullgarin
do ta marr Shkoder e Prizren
krajl do t'bahem pernjimend
edhe n'Shkoder do t'xa vend.
Ty do t'baj un nji mbretneshe
ma dollame nuk ke me veshe
a s'do t'veshe kunore mbi krye
por krejt n'ari ke me shndrite
e do t'veshe kunore mbi krye
nji dite udhe larg me t'shkelxye
pse ma trim se mue nuk ke
kahdo shkrepe dielli mbi dhe.
Qeshe Milena me ' i gjyse gazit
per keto makllada t' Knjazit
e as s'i bahej , jo , me i ndi'
perse i dajme t'tane kllapi
qi i flet Knjazi , vene tue pi
prandej rrin ajo pa za,
me gjipenuer carap tue ba
Vec ma vone nise me kuvend
qyqja , njeri , shka me kene!
memzi femijne kam vu me ra
pse , me gjase , dishka kane pa
e kaq fort t'mjeret jane trishtue
sa s'digjojne me fjete pa mue.
Shka kane pa , Knjazi po pervete
qi s'ndigjojne vetem me fjete
mbasi na edhe ktu po jena?
Nuk e dij , pergjeje Milena
vec si femija duen me thane
se keme kena buke tue ngrane
e nper kthina ata tue lujte
paskan pa nder shtamba t'uj't
struke te sjolli , ndeje kacuk
nji callme , si me kene turk
me tesbih e me cibuk
edhe kraheve leshue nji qurk
qi , zbe n'fetyre e buzekerveshem
tue qite flake nper sy e veshe
rrite femijeve tue ngerdheshe.
A mos t'jete , qyqja! Lugat?
pse po flitet neper fshat
se nji turk "kamatazhi"
i pa-bese e faqe-zi
diku andej prej Samoborrit
kenka cue lugat prej vorrit
hukubet me u pa me sy.
Hik!mo' , i thote: a i ke mende n'krye?...
se lugat n'shekull nuk ka
Kush e din se shka kane pa
e u asht ba ferra"Brahim";
ase ndoshta , ndo'i kulim
do t'jete ba nder ta surrat
e u asht shti tjerev lugat.
Kush ka deke e hi ne dhe
ai nuk kthen , jo ma nder ne.
Vec se jeni , po ju , grate
Qi keto dokerra i qitni n't'thate
kur te mblidhni ju te hini
edhe fjale e hale mos t'gjini
per me fole me shoqet t'jueja.
S'ka lugat as shtrige , lum grueja
e un jam n'hall , po , me te gjalle
se per t'dekun po t'baj palle.
Si?... s'ka shtriga e s'ka lugeten?...
ia nise grueja prape me t'veten
Per lugete nuk e dij pse gja kurr s'kam pa me sy
vec nper gjind un shka kam ndie
por per shtriga s'ke shka thue
pse un t'njoh ma se nji grue
qi ketu mbrende , po , ne Cetine
( ndoshta ndoshta ndo'i kushrine...)
dalin naten porsi shkendia
edhe futen mbrende nder shpia
prej pullazit nper oxhak
e u xane gjindes frymen njak
qi , mandej , keta duen me thane
se n'gjume "ankthi" ata i ka xane
e s'asht tjeter vecse shtrigat
qi ua leshojne te mjereve t'ligat
ke shkojne naten rreth e okolla.
Perralla! perralla ! thote Nikolla
t'tane perralla edhe kopalla
perse shtriga s'ka kurrkund
as n'qytet as ne katund...
A din shka, ti moj burrneshe?
xen ma vone Knjazi tue qeshe
mbasi shtriga ka , po thue
a m'i leshon keto shtriga mue
e . perze! Le t'm'erpijne gjalle...
Por m'i zgjidh me dhambe e tmballe
e jo rrole permbi hinit,
qi s'mund t'brejne as gjeth purrinit...
Hajt , he i ngrate! Si te shkoi jeta
me pallavra e fjale te shkreta
i pergjeje Milena atehere.
Un jam n'hall per femije te mjere
qi i ka kapun sonte friga
e ti m'qet dokrra per shtriga;
jo keshtu , i drue , jo keshtu s'i drue...
Cou me ra , pse vone ka shkue
pse dhe femija jane tue m'prite
e un do t'gdhije neser me drite
per me i bamun ranget e shpise
pse po kje qi e zoja e shpise
vete s'u del puneve perpara
aty s'reshket kurr e mbara.
Keshtu i thote grueja si n'merzi
mandej zgjarr'n e mbelon me hi
shpute e lamsh i qet ne shporte
e pat tjerre fjale tjera torte
me nji za si n'gjyse t 'marazit
"te mire nate" ajo ia thote Knjazit
( do gjuhe t'cilit xjerr kisht' pija)
edhe shkon me ta te fmija
me i tube djelm e me i varg vasha
shtri nen petka rresht si brasha.
Qeshe Nikolla nen mustak
e per t'vume punet n'kapak
mere e mbushe edhe nji gote
edhe shpike e ban zallote
mabdej pocin ndryne n'fragji
ndene kamishin nen sergji
mbasi llullen shkunde e ka
edhe shkon n'ode t'vet me ra.
e si lodhe qi kishte kene
ku me pune , ku me ate pike vene
qi pat pi sonte ma teper
me i here mende iu bane leter
edhe fjet e pa i ngjate
nisi t'madhe me gerhate...



Vijon....