Xhevahir Spahiu

FJALA

I thane fjales: tani je e lire
Po fjala s’ kish fuqi t’u thosh : nuk me duhet
E c’ me duhet
kur s’ u thashe atehere kur duhet?
Kam mbetur pa krahe ,
Kam mbetur pa qiell,
Jam jete pa enderr,
Jam enderr pa jete.
I thane fjales: je e lire
Veshtire, tha fjala sa veshtire
Te besosh se je e lire;
Pasi ke ngrene rrokjet e tua,
Pasi ke mbetur cung
Dhe liria behet burg .
I thane fjales: liria jeton.
Fjala ua ktheu :
S’jam si Kostandini qe pas vdekjes udheton
I thane fjales: ti je liria
Per ta kuptuar kete duhet fare pak
Ajo e besoi,
Ajo hapi gojen,
Por ne vend te tingujve
Prej saj doli gjak

21 shkurt 1986

Vjedhesit e bukurise

antibiblike

Permbytja e perbotshme
sic mblidhet nata po mblidhej.

Drure asgjekundi,
gjekundi brigje.

N jeriu hapi dritaren e barkes
nisu, i tha pellumbit.

Asgjekundi drure
brigje gjekundi.

pellumbi u kthye
me nje bisk ulliri ne sqep.

Atje ka toke
atje ka jete.

Po njeriut ia moren pellumbin, degen.

Linden maskat,
bukurine e vodhen profetet.


-------------------------------------------

Kjo poezi e tij me pelqen mjaft

--------------------------------------------------------------------------------

PARLAMENTI

Atje brenda,
pas mureve te trasha,
pas mureve te renda,
atje brenda,
thone naten e varrosnin,
thone diten e persosnin,
sa shpresa,
sa enderra,
atje brenda.
Atje brenda?
Nje mengjes u gdhine te tmerruar,
pane se vetveten e kishin harruar
dhe nisen vetveten
nga gjumi
ta zgjonin,
ta miklonin,
te kerkonin:
kush vila,kush plazhe, kush paga te larta,
kush blloqe te reja, avione, parajsa,
duart dhe kembet
si ne ethe i shtrinin.

Perjashta te uriturit ulerinin.


----------------------------

Borxhet e mija.

--------------------------------------------------------------------------------

Do te vdes,
do te vdes i mbytur ne borxhe,
s'eshte asgje mbytja ne lum a ne dhomat e gazit
I kam borxhe nenes qe s'ia ngrita varrin,
i kam borxhe lisit qe s'ia hodha pjergullen,
i kam borxhe dashurise qe ia vodha te dielen,
i kam borxhe krimit qe s'i vura emer.
Do te vdes,
do te vdes i mbytur ne borxhe.
I kam borxhe fjales qe s'e pashe ne enderr
i kam borxhe korbit qe s'ia zbardha pendet,
i kam borxhe vitit '13 qe s'ia mbylla plaget
i kam borxhe ardhemrise qe ia lashe tek pragu
terin e nje kohe te larget.
Do te vdes,
do te vdes i mbytur ne borxhe.
U kam borxh te gjalleve,
u kam borxh te vdekurve;
gurin e varrit e shes
te laj borxhet.

Dhe ve piken ketu.
Tani mund te flisni
per borxhet qe me kini ju.




--------------------------------------------------------------------------------

shembja e nje nate dashurie

--------------------------------------------------------------------------------

Ktheva koken, mbajta hapat:
binin tjegullat, binin traret,
binte qielli i nje nate dashurie.

Atje mbi papafingo, prane yjeve e pata puthur,
shemben yjet tani, behen pluhur.

Dritare s'ka, ka sy te zgavert,
s'ka mure me plasaritje te etshme,
skelete fjalesh ne gjysmerresire,
skelete enderrash, premtimesh te neserme.

Ngrihet tymi si nje mjegull e bardhe,
nje grusht eshtrash te nje nate germadhe.
Ne cep te rrenimit
dy burra po pine qete-qete cigare.
Ej, ju atje! Nuk degjoni si ulerijne brenda meje xhindet,
edhe pak e llava do te dale jashte meje si tek vullkanet.

Mos u kthe ne kujtim, i thashe
mos u kthe ne harrim, me tha;
botes i falem nje nate dashurie
dhe kjo s'eshte pak.

Nje nate. Dhe çfare nate!
Dora mbi sup,
hena mbi mal,
qielli i kalter i botes mbi krye...

Mbajeni, mbajeni!
Ajo po bie...po bie....

Dhe ishte nje nate e paemer,
siç ishin te paemert yjet.

Kini meshire, mos e shembni ate nate!
Eshte renkimi im apo klithma e saj?

Kini meshire, kini meshire!
Ajo ishte nje nate dashurie
qe kurre s'duhej te kish gdhire.

Kini meshire,
ne mos po atje nen gure,
nen peshen e nates se shembur do te shembem,
i vrare jo nga urrejtja, po nga dashuria,
qe, perjetesisht quhet dhembje............



(me falni te them, qe kjo eshte nje fryme ndalje nje fryme dhenie nje poezi e madhe sa poezi-dashuria.... qe dua deri tek dashuria)


----------------------------------------

APOTEZA GRI

--------------------------------------------------------------------------------

Qielli eshte gri
Toka eshte gri
Gri dhe puthja

Buka s’ka ere
Era s’ka ere
S’ka ere lulja

Endrra eshte gri
Gjaku eshte gri
Gri dhe zjarri

Molla s’ka ere
Uji s’ka ere
S’ka ere bari

Moti eshte gri
Shpirti eshte gri
Gri dhe kenga

Era pa ere
Buka pa buke
Pa zemer zemra

Xh. Spahiu


-----------------------------

Vija te bardha

Vija te bardha para
Vija te bardha prapa
Vija te bardha majtas
Vija te bardha djathtas
Vija te bardha
Ma nxite jeten!
__________________

Humbje

--------------------------------------------------------------------------------

Kisha menduar te shkruaja
nje kenge triumfi per ty..

Po ti e paske humbur, miku im.
Si ai qe goditet papritur me grusht
dhe syte i erren,
si ai qe bie ne lume befasisht
dhe fryma i merret.
Ku shkoi veshtrimi i kthjellet,
c'korba e hane
dhe c'heshte e helmatisur t'u ngul
ne ballin e endrres pa ane?
Cila fjale,
cila kohe,
cili zot
te beri te flasesh me vete?
Humbamenoja im,
i pagoje si sendet.
T'u fashit sic fashitet nje zjarr
hakerrimi
e ti - luan i pajete ne xhungel;
era pergjon
sa te kthehesh ne fluger.

A thua je i teri i humbur?
Shikome ne sy!

Kisha menduar te shkruaja dikur
nje kenge triumfi per ty...


----------------------------------

Te mbaj ne duar

Te mbaj ne duar, dashuria ime,

Krijese prej qelqi
me shkendijime yjesh

Kam frike...

Frike se mos me bie
dhe thyesh.
__________________

Emigrant

Iku dhembja thane,
Iku llumi,
llumi ne fund te filxahnit,
Dhe fjala mori dhene....

Po kafene, kush e piu kafene?
__________________

Xhevahir Spahiu


Pezull


Ka muaj qe duart s`me punojne
dhe koka me ben dimer tej e tej;
s`e di se nga me vijne dhe ku shkojne
ca akuj kallur tinez neper dej.

Cdo dite gishterinjte i flasin nikotines
ca fjale uloke...dhe...sot ashtu...si...dje;
aq sa je gati me grusht ti biesh pasqytes,
fytyren tende ta rrezosh perdhe.

Mungesa e vetmise me ka munduar
tani i vetem ndigem si ne morg;
ne se pershesh me kocka me kane shtruar
as korbit vete une nuk i ndolla kob.

Ngre kurthe dite-nata;dimer-vera
shtrigon,mpreh thikat;c`beselidhje e zeze!
Pas cdo rrenoje iluzionesh, era
fryn,o njeri , mbi ty si mbi varreze...




--------------------------------------------------

Xhevahir Spahiu


UDHËTIMET E MIA


Do ta shaloj renë
të shkoj mbi malet e mia,
po deshën shi, t’u derdh pika lotësh.

Do ta shaloj kalin
të ndiej shijen e erës
kur dashuria më pret.

Do ta shaloj lumin
të më çojë në det,
të mbaj mbi vete anijet.

Do ta shaloj pemën
mos pikëllohet pa zogjtë,
rrënjët t’i ngulen më thellë në tokë.

Do ta shaloj ëdrrën
pa yzengji dhe pa fre,
të më çojë tek e nesërmja.

Do ta shaloj këngën,
zot i saj, rob i saj, – t’i këndoj
lëvizjes dhe nga pika e vdekur.




MY TRAVELS


I will saddle a cloud
to ride above my mountains,
if they want rain, I will drench them with tears.

I will saddle a horse
to feel the taste of the wind
when love is waiting for me.

I will saddle a river
to carry me to the sea,
and will bear ships on my back.

I will saddle a fruit tree
so it does not grieve without birds,
and its roots sink deeper into the earth.

I will saddle a dream
without stirrups or reins,
to carry me to tomorrow.

I will saddle a song,
its master and its slave – to sing
of movement even from the still point.


--------------------------------------------------

Dashuria

ka dyer,ka dritare,ka dericka
shtepia.
dikush hyn nga dera,dikush nga dritarja a dericka.
ti?
nga te tria.


----------------------------------------------------------------

kjo poezi eshte per te gjitha gocat e forumit se dhe vete xhevahiri prandaj e ka shkruar qe te perdorej ne kesi rastesh...


VAJZE E BUKUR

bora e bardhe ,e bardhe pas xhamave,
ne kafe "Tirana" hyre,
ti e rralla si debora
qe ne Tirane bie.

Vajze e bukur,si vajze e dashuruar,
qofsh e dashuruar dhe prej meje,
prej syrit tend
lulezojne dhe sendet.

Ekspresi gjallerohet
e gjthcka behet sy.

Ne tavolinen e fundit
dy pleqve kafja po u ftohet.
Te shikojne ty.


---------------------------------------------

REKUIEM PER OREN 6...



Ora 6
Akrepat si dy krahe te hapur qe presin
dhe ti s'po vjen
ti s'po vjen as ne 6 e nje minute
ne 6 e dy minuta vetmia ish me mua
une isha me vetmine ne 6 e tre minuta
ne 6 e kater bota ishte po ajo
6 e pesa i ngjante 6 e gjashtes si dy pika uji
6 e shtate, 6 e tete, 6 e nente, 6 e dhjete
Ti s'po vjen
S'po vjen
S'vjen
ne 6 e pesembdhjete
hodha syte si dy vetetima ne fushen e ores se qytetit
akrepat u thyen si dy krahe te nje zogu
qe s'ekziston

Une mora pikellimin per dore
dhe ika





Xhevahir Spahiu

NATA E VITIT TË RI

O zemra ime, o vetmi,

të pimë sonte, gjithsesi.

Një mall, një dhembje dhemb atje

ku jemi dhe nuk jemi ne.

pas muresh kokë më kokë kurthojnë

harrimin e harrimit tonë.

Po qoftë në Dajt a Monparnas

një shishe vere të ndjek pas.

Sa vlen një gllenjkë e saj nuk vlen

as fama, as froni që shkëlqen.

E tha s'e tha Omar Khajami,

stacioni i fundit: Varri i Bamit.

O zemra ime, o vetmi

Te pime sone, gjithesesi..

VJESHTA E TRETE

Debora ende pa rene
ne vend te nates
ne vend te çative
eshte zemra
Zemra ime qe thinjet...

HARRIMI

Tha fjalen e pare
prisja te dyten,
tha fjalen e dyte
kerkoja te paren...
tha fjalen e trete
i harrova te tria .

Sonte

Jetoj brenda syve te tu,
ne syte e mi ti ke shtepine.
S'jemi vetvete,
secili eshte tjetri.
Vera ime ka dy skaje:
njeri ne pranvere, tjetri ne vjeshten tende.
Ti hyn ne te djeshmen time,
humb rrugen si ai qe ka humbur kujtesen.
Une hyj ne te ardhmen tende,
humb rrugen si ai qe ne pyll s'ka kaluar
asnjehere.
Sa do te doje te kishe ne duar te djeshmen time!
Sa do te doja te kisha ne duar te ardhmen tende!
Ke te pyes? Cilin yll? Cilen kohe?

Per te djeshmen time ti mund te pyesesh
nje lume,
do lisa, nje dem,
edhe varrin,
varrin e nenes.

Krejt e kote.
T'i leme pyetjet. Pyetjet le te marrin nje sy gjume.
Sonte jemi vetem e sotme.

1989

DIL

Kur s'i qesh buza buzëqeshjes
Kur dhe vetmia zë vetmohet,
ti rri ngujuar brenda heshtjes,
po tjetërkush për ty ngujohet.

Je gjeth i degës hijerëndë,
Je dru i pyllit që nuk sos,.
Nga zëra njerzish rrafsh iu shembën,
Të moçmit mure Jerikosë.

Dikush për ty përbluan urinë,
Mos ndjejnë uri as zogjtë as ti.
Ti-një shushamë një suferinë-
Ngujuar brenda vetes rri.

Dil, sa pa rënë nata e gjatë,
sa pa të marrë Harrimi osh.
Në këtë botë të pamatë,
Të rrosh përkthehet: Të luftosh!

Klithma pa brigje

Asgjëkundi s'ju presin.
Vetëm zogjtë ju bëjnë shoqëri,
Dy-tri re të dëbuara prej erës
Nje varg lotësh pas jush lebetitet,
Lebetitja përlotet pas derës.

Ku po shkon?

As të gjallë
as të vdekur s'ju presin.
Endrra e juaj e parë drithëron
si një yll i pafat nëpër mjegull.

Klithin brigjet,
shpirtrat tuaj si shpendë të plagosur vërtiten.
Nga dhembja drejt dhembjes si dhembje shtëgtoni.

Ku po shkoni?

Ku shkoni?


--------------------------------------

Buzqeshje mes brigjesh

Xhevahir Spaho


Gjithkundi ju presin
Jo vetem zogjte por dhe njerzit
Re me shi te ngrohte vere
Ardhur prej nje Ere
Nje varg pa fund lule shqerre
Mbi supe ju bien
Hapni syte largoni hijen

Ku po shkoni
Ndaloni
Ju presin
Vec pak buzqeshje do mbesin
Nge grindjet e kota
Te vjetra sa bota

Endrrat
Mos i Flakni
Me uj i sperkatni
E lule do celin
Femijet ti mbledhin
E ne vajzat bel holla
Ne qafa u a varin
Si turisteve ne Ishujt Havai
Kurora miqesie
Aroma dashurie


Ku shkoni
Mos fleni
Ketu do na gjeni
Si zogj krahe shkruar
Qe degve gezuar
Pranveren e sjellin

Mes Brigjesh vem zemrat
E i lidhim shpresat
E i zgjidhim Endrrat
Ti marrin ererat
E mbi Token e lagur
Te lindin kenget
E era
Ti largoj Brengat




---------------------------------------------

Art

Tek tingujt vdes
Tek ngjyrat cmendem
Tek fjala vdes cmendem permendem

***

Shihni endrra?- me pyeten dy buze qe s’i njoh.
Shoh, - u thashe, - po s’di ne me shohin ato.


Kendonte nje bilbil

Kendonte nje bilbil orfe mbi mua
Dhe pemet nuk e di a merrnin fryme
Korijeve kulmohej kenga krua
Pastaj u pre dhe prajti porsi bryme

Kendo bilbil, ne mos nen bisqe bliresh
Une vete po nis te vershelllej tani
Ne cast kumboi nje kor qiellor bilbilesh
C’u be me kenge time?
Nuk e di

(1985)


----------------------------------------

KOSOVARJA


Në hyrje të shekullit të njëzetë,
nxorën në bankë të akuzës
një malësore të thjeshtë.

Ajo pas hekurave të burgut kishte pyetur:
- Përse?
Ata i thanë:
-Sepse...
Ajo në gjyq:
-Përse?
Ata:
-Një herë ke thënë se...

Sy të habitur
Në sallën e tymtë,
- Përse? Jua them unë,-
tha ajo më në fund.

Dhe zbuloi veshjen e varfër të saj,
sikur të zbulonte një thesar:
jeleku i kuq,
xhubleta e zezë!

- Ja, për këto më dënoni,
ju të një toke tjetër!

Në sallë u shpalos
trupi i saj:
një flamur kuq e zi.

Dhe zemra në flamur
si shqiponjë lëvizi.
_________________( Xh. Spahiu)

Ferrparajsa

Pa pike pezmi vdes qysh neser
po fundja fatit pse t'ia prish
Pushtoma shpirtin, vere e vjeter,
me lidh me pranga perendish.

Shkelqen parajsa permatane,
s'ka ferr e terr e tmerr pa fre,
se nga te gjithe qe shkuan e vane
asnje s'u kthye prape mbi dhe

Por cfare merzie e perzishme
rrafshire e botes n'ameshim!
Pa pabesi te befasishme,
pa nje perplasje, nje tundim

M'u ndiz ne deje zjarr i pare,
me prush e afsh me perkedhel.
Nje mije demone ta heqin zvarre,
i zmbraps ky dufi yt rrebel!

Me yjet flet kur pret vetem
ne ferrparajsa gjithesish.
Plugoma shpirtin, vere e vjeter,
te thyej pranga perendish.
__________________

Dashuri e ndaluar

Leshoje drerin Artemide.
Harkoje harkun,shigjeten shigjetoje,
piken e lotit qe shket nga syri i drerit,
nese te ngushellon,qelloje.
Leshoje drerin Artemide.
Se dashuria ka uri,
dhe vjeshta,vjeshta e llahtarisur
ve kujensi te jete ne zi.
Shigjeta e nisur kurre s'kthehet pas
dhe mosha s'eshte gafore qe shkon praptas.
Klapite e lindjes te tmerrojne?
Rreshqit,rreshqit ne siperfaqen e jetes,
gjahtare e vetvetes.
Mbi koken tende rri mberthyernje cerdha gjysmehene,
nen driten e sajne kopsht te Luksemburgut,
pellumbat dashurohen gjersa cmenden.
Leshoje drerin Artremide
dhe mos e nis ate shigjete.
Sorkadhja veshur me te zeza,
kah mot pas blirit pret.

Eja te vdesim e dashur

Eja te vdesim, e dashur,
shpenzimet e varrimit i merr persiper shteti,
a s'e degjove ne TV si kryelajm?
Eja te vdesim, e dashur,
s'ka rendesi ne rron si rob a zot,
arkivoli eshte gati,
dy metra vend gjithashtu,
makine e funeralit,
kurora me lule artificiale: te kuqe, te bardha, blu.
Eja te vdesim, e dashur,
c'na duhet kjo jete,
e rendesishme eshte te vdesesh si zotni;
mbylle TV-ne,
te vdesim qysh tani.

Qen i rrahur

Ketu jam i huaj
ndonese dikur kam qene si i shtepise.
Midis dy stinesh, si midis gureve ka hyre tinezisht
nje shtrese akulli
qe mbyll si izolant cdo mirkuptim.
Ketu jam i huaj,
permasen qe s'e pata e djeshmja s'ma pranon;
ne rruge ka te tjera peme,
ne dhome qarkullojne te tjere zera,
permbi cati pellumbat jane te tjere,
nje re mbi krye me thote: je i huaj...
Te ulerish?
Eshte pak.
Atehere vjen platitja,
mbi balle ngulet hija si gur varri.
Me mire ik si qen i rrahur,
i rrahur nga vetvetja e dikurshme
qe nuk te njeh kush je.
Packa se dje ke qene si i shtepise,
i huaj, sot po iken nga ky dhe.
__________________

Babai

Naten
kur bota fle
dhe deti pertyp pendimin per marrezite e dites
kur pulebardhat ne skajet e kujteses klithin
dhe yjet – sy qe s’mbyllin sy –
ne heshtje zene e fiken
del nga shushama
dhe shalon nje kale
shkel mbi asgjene
dhe qaset ne rrethina

S’eshte Kostandini i vetem. Eshte babai.

Askush s’e sheh dhe nuk e njeh askush.

Lidh kalin ne nje gardh me rreze hene
shkund balten dhe avitet ne driatare
prane gjumit te femijeve
Zgjat doren, i mbulon me nje velenxe
se shohin endrra dhe endrrat mund te ftohen
Nje lemsh me brenga befas ia ze fytin
po kollen mban
femijet mund te zgjohen
Sikur te ngrihen e t’i kerkojne buke: ai
prej kohesh i ka harrruar perrallat

Si heshtje del
merr udhen drejt baneses qe nuk ia ze askush
me sy i flet Karontit, pa u ndjere
mos pikelloje te vdekurit e tjere
Ah, shpirti i tij ia mbushi zgavrat e qiellit
vec trupi eshte atje
ne preher te nje nate te nendheshme
……………e vetmja nate pa yje

Ulliri i rri
si nje qiri mbi krye

Vlore, 4 gusht 1994
__________________

Fati korb

Bie po gjumi s’me ze:
Dita gdhin apo s’gdhin me?

Nata nxin e ndjell fatkob
Korbi fat e fati korb

Ca me thonj e ca me kame
Hapet varri
Nen krrokame

Varr qe rron kur rrojtjen bren
Dites driten ia rremben

Bie po gjumi s’me ze:
Dita gdhin apo s’gdhin me?


Ora

Apartament i zakonshem. Kati i dyte
Udha e trenit.

Mbi parvaz;
Tik-taku i ores;
Mbi krevat
Tik-taku i zemres
Gjoksi yt i ngrohte, dallgezues,

Koka ime mbi te
Koka, koha, ora, zemra
Nje

C’rreh aty?
C’murmurit, c’gurgullon, c’oshetin?
Cila ere? Cili lume?

Ora, koha
Zemra, jeta
Koha tek zemra,
Jeta tek une

Ti, toke e lire
Ti liria ime e pushtuar
Nga dashuria
Kur s’te kisha,
Kujtoja se lulezoje ne ndonje planet tjeter
Te dua aq sa me duket
Sikur do te vdes neser

Mbi krevat
Tik-taku i zemres
Mbi parvaz
Tik-taku i ores

Udha e trenit.
Kati i dyte. Apartament i zakonshem

Nje molle u fik.
Permbytje mbi dhe

Ne varken e Noes a do te kete vend per ne?

(1972)
__________________

Agim Spahiut

Poetit dhe mikut

Pikellimin s’e ve dot ne gjume
Endrra e humbi qiellin pa skaj
Dora mbledh frute dhe syte pasione
Druret flakerojne ne blerime te vdekshme

Nje tjeter qiell endrre
Nje tjeter dhe zemre

Nata me kot ndreq catine e rrezuar
Ne c’vise vertitesh?

Me shkruaj.

Xhevahir Spahiu
Lindi me 1 mars 1945 ne Malind te Skraparit.

Edukimi dhe Puna

*Kreu studimet ne Fakultetin Histori-Filologji, dega gjuhe-leteresi shqipe. Prej vitit 1968 ka punuar gazetar ne gazeten “Zeri i Popullit”, redactor ne revisten “Nentori”, mesues dhe libretist ne Teatrin e Operas e Baletit-Tirane.

Ndermjet librave te botuara:

Mengjes sirenash
Vdekje perendive
Agime shqiptare
Neser jam aty
Heshtje s’ka


Cmime:

*I vleresuar me cmimin “Migjeni”
*Fitues i cmimit te pare ne konkursin e 45-vjetorit te clirimit te Atdheut.


---------------------------------------------------------

Briret e demit
Xhevahir Spahiu
nga libri Mengjes Sirenash

Dikujt tani mund t'i kujtohet e dashura,
dikujt nena.
Mua nje dem i zi me kujtohet
me briret si dy gjysmehena.

Demi nen qiell nje nderkryerje e bukur,
briret mbi koke si mbi shkemb ishin ngulur.
E doja shume;
sidomos shume ia doja briret,
krenaria e qeve, mendoja une.

Por nje mbremje te hidhur, te zymte,
nje dore e cartisur u ndeh;
mori sharren dhe briret e demit
i hodhi si drure perdhe.

I mora te dy gjysmehenat,
lotet naten m'i ndriten mbi buze.
Prej brireve ku flinin vikamat,
si qepalle dridhej qielli pa fund.

Dikujt tani mund ti kujtohet e dashura,
dikujt nena.
Nje dem ne kujtese vertitet,
ne duar dy gjysmehenat.

1965


--------------------------------------------------

Taksite e se dieles
Xhevahir Spahiu
nga libri Vdekje Perendive

Ne stacionin prane pishave, kete nate me shi,
ne heshtje po clodhen njezet e shtate taksi.

Neser perseri mbi qytet do te shkasin,
si shiu mbi pardesyne time bojekafe.

Po c'rruge, valle, i presin? Dhe c'endrra shikojne
taksite qe flene zbuluar nen neone?

Mes gjumit te hekurt u ferferijne reflekse
te jeteve qe neser si rruge do te pleksen.

Ne ca do te hipin dashurite e ndershme,
do te qajne ne te tjerat viktimat e mbleseve.

Po ta dija ne cilat taksi hipin lotet,
trupin tim barrikade do ta vija nen rrotat.


---------------------------------------

Dhelprat
Xhevahir Spahiu
nga libri Vdekje Perendive

Nje mbremje shikoja selvite:
te derdhura,
te hijshme.

Po befas m'u duk
se nen toke ishin fshehur dhelpra
dhe era jashte u perkulte bishtin...

C'm'u kujtove ti, bote e dhelprave?

Ndoshta pse selvite jane mbjelle
prane idhujve,
prane tempujve!


------------------------------------------

Te jesh me ty
Xhevahir Spahiu
nga libri Vdekje Perendive

Te prekesh heshtjen tende sic prek nje send,
te shohesh thelle ne ata sy,
ku dashuria hepohet si anije
e te mos duash te jesh perhere me ty?

Te ecesh me krahun mbi supet e tua
e te harrosh oshetimen e kalter,
limonat mbi krye,
peshkarexhat si zjarre te nates?

Te jesh me ty,
tok me ty te qeshesh
e mos kuptosh se si perpiqet deti
te dale jashte guaskes se vetvetes?

Te jesh me ty?


Te jesh me ty!


----------------------------------------

Ne maje te malit
Xhevahir Spahiu
nga libri “Ferrparajsa”

Ketu ne maje te malit
ku vetem lisat s’me braktisin
dhe fletet e tyre fatin me tregojne,
ketu ku ujrat jeten nisin
dhe s’dine se ku shkojne,-
jam are e vetmuar e veres se thate,
gjuhe e prere ne gojen e heshtjes se gjate.
Sa prane Zotit
Prej Zotit i harruar.
Per nje trokitje,
t’i fal, o udhetar,
te gjitha c’kam fituar.


-----------------------------------------

Diamanti
Xhevahir Spahiu
nga libri “Ferrparajsa”

Ai sy,-
diamant qe ta bente shpirtin thela-thela.
Dhe ajo nate njemijesyshe
Mes diteve te verbra.

Edhe per ty
Xhevahir Spahiu
nga libri “Ferrparajsa”

Me ka mbetur pak urrejtje
edhe per ty,
me ka mbetur pak dashuri
edhe per ty.
Dy jane ato,
edhe ne jemi dy.


----------------------------------------

Buka jone e perditshme
Xhevahir Spahiu
nga libri “Ferrparajsa”

Ti erdhe prane dhe me the:
Ta hengra zemren!
Une mbylla syte
dhe shpleksa endrren.
Shoh si pergjaket zemra ime
ne buzet e tua prej mishi dhe drite.
Te befte mire, e dashur.
Po tani, tani a s’me thua
pa zemer, si mund te te dua?
Ti the dy fjale,
hodhe nje gur:
Ta hengra zemren
dhe une i pergjakur numeroj
rrathet e endrres.
E di: zemra ime
zemren tende e ka bere cope e cike,
kullon gjaku prej saj
si kokrrat e sheges, pike-pike.
Ti the: Ta hengra zemren,
kur une fatziu e kisha sosur tenden.
Ishte koha e zise
dhe zemrat na u bene buka jone e perditshme.


----------------------------------------------

Ditelindja e hyjnise

Ca duar te padukshme
zbuluan nje statuje hyjnie

As qante
as qeshte
as fliste

Druret arkeologe rrudhat perkulen
te gjenin moshen pa moshe te statujes

Pluhuri binte pazeshem nga kurmi
si bore tretej mjegulla

Statuja kish lindur
diten e frikes se njeriut
nga vdekja


***

te zgjatesh doren
e te keputesh mollen

te hedhesh kemben
e te perçikesh henen

te nisesh syrin
e te perkryesh yllin

te shkulesh zemren
e te pergjakesh endrren

Himare, korrik 1995
__________________

Dashuria eshte e gjitha ketu,
Tek keta sy,
Tek keto fjale,
Tek paksa heshtje midis tyre eshte dashuria,
Edhe atehere kur te dy s'kishim lindur,
Te prisja! Te prisja!
Te prisja!

***
kur bie shi humbasin gjurmët
kur duken gjurmët s’bie shi;
në cilin shpirt plagosen udhët
nga gjurmë shiu që le ti?

kafe “Royal”, 22 Qershor ‘99


Lutje

përpara tymit
harroj zjarrin

përpara puthjes
harroj dashurinë

përpara lules
harroj aromën

përpara hingëllimës
harroj kalin

përpara emrit
harroj njeriun

më vini përpara orën
të harroj kohën

XHEVAHIR SPAHIU

Urim per vitin X...

Nese me pyet:
Si qe ky vit qe shkoi?
Te pergjigjem:
I zi.
Ky vit qe vjen
O Zot se s'te besoj
Ne mos i bardhe
Te pakten qofte gri.
__________________

lajme te mira

--------------------------------------------------------------------------------

Poeti Xhevahir Spahiu ne 60 vjetorin e lindjes se tij eshte nderuar me urdhrin "Mjeshter i Madh" dhe me titullin "Qytetar nderi" i Skraparit. Ceremonia e vecante me shume lule dhe portrete per poetin

Poetit Xhevahir Spahiu nuk mund ti kishte vajtur mendja se ne 60 vjetorin e lindjes se tij, do te mund te merrte aq shume cmime, portrete, lule e fjale te embla. Cmimin e pare e ka marre nga vete Presidenti i Republikes, z Alfred Moisiu, i cili i dekoroi me urdhrin "Mjeshter i Madh" me motivacionin: "Personaliteti i shquar i letrave shqipe, poeti i dashur i te gjithe shqiptareve, krijues i nje vepre me ide te medha dhe tronditese, lirike e dramatike". Z. Spahiu shprehu mirenjohjen e tij per nderimin e bere dhe besimin per nje te ardhme me te mire te vendit. Por nuk ka mbetur me kaq, ne Millenium 2, Spahiut i eshte dhene dhe nje tjeter xhevahir, ai i "Qytet nderi" i Skraparit. Urimet e miqve e kolegeve te tij shoqerohenin me lule, fjalime te gjata e te shkurtra, kenge polifonike te interpretuara live, nga nje grup i ardhur posacerish nga Skrapari dhe poezi te interpretuara nga studente te Akademise se Arteve. Shume i emocionuar Xhevahir Spahiu i ka falenderuar te gjithe per nderimin qe i bene ne kete 60 vjetor. Spahiu u lind ne Malind te Skraparit ne 1 mars 1945. Mesimet e para i mori ne Vlore, ndersa studimet e larta i kreu ne Universitetin e Tiranes, ne Fakultetin Histori-Filologji, dega e Gjuhe-Letersise shqipe. Prej vitit 1968 punoi si gazetar ne gazeten "Zeri i Popullit" me pas ne revisten "Nentori", mesues letersie e libretist ne Teatrin e Operas dhe Baletit ne Tirane. Ka qene sekretar i Lidhjes se Shkrimtareve dhe Artisteve te Shqiperise, ndersa prej shkurtit te vitit 1998 -2000, kryetar i Lidhjes. Nder veprat e tij te botuara permenden: "Mengjes sirenash" (1970); "Vdekje perendive" (1977); "Agime shqiptare" (1981); "Neser jam aty" (1987), i vleresuar me cmimin "Migjeni"; "Heshtje s'ka" (1989), fitues i cmimit te pare ne konkursin e 45-vjetorit te Clirimit te Atdheut; "Ferreparajsa" (1996) etj. A. NIKA


-----------------------------------------

panorama

Ditëlindja e 60-të e Xhevahir Spahiut. Më shumë se asnjëherë më parë, ambjentet e kinema “Millenium 2”, do të tejmbusheshin nga miqtë e tij. “Edhe kokrra e mollës, nuk ka ku të bjerë”, tha dikush aty pranë, teksa mundohej të hidhte çapin për t’i dhënë një urim poetit të letrave shqipe.

Ndoshta edhe vetë Xhevahir Spahiu nuk e kish menduar se sa shumë njerëz e deshën, e njëmendas tha, paskam bërë diçka. Kështu, autori i mjaft veprave, do ta quante “ditëlindja - e përpjetë e madhe”, teksa mundohej të shkëmbente përqafimet dhe shtrëngimet e duarve dje, gjatë ceremonisë së mbajtur në mesditë. Dukej i lumtur e aq më tepër kur çdokush mundohej të fliste pak, për aq sa e njohu poetin e madh, poezinë e tij… Madje këta ishin të shumtë, aq sa një limit mund të ndalej në Kinë, një kinez shqipfolës, kishte miqësi me poetin tonë. E më tej, recitime, këngë polifonike, të zonës së Skraparit,vendit të poetit, piktura e koktej mblodhën bashkë mijra njerëz, të gjithë për të njëjtin urim. Po si është ndjerë poeti Xhevahir Spahiu dje, në përvjetorin e 60-të të lindjes. Ja si shprehet ai për gazetën “Panorama”.

Si janë 60 vjet për një poet, pak apo shumë?
Herë-herë të duken shumë. Herë më duken gjashtë orë, herë më duken 600 vjet.

Keni jetuar të dy sistemet dhe jeni përballur me lexuesit shqiptarë. E konsideroni veten me fat apo do të donit një botë tjetë?
Jo, nuk kërkoj asnjë fat dhe asnjë botë tjetër sepse në rradhë të parë, fati jepet, nuk zgjidhet, shumë-shumë mund të ndreqet diçka në thelbin e tij, por jo në mënyrë përfundimtare, tërësore.

Për poezinë tuaj është folur pak apo shumë, mirë apo keq? Si e gjykoni ju?
Unë mendoj se është folur shumë, padyshim është folur mirë. Pa mëdyshje, këto e kanë ndihmuar, edhe pse nuk kanë qenë vendimtare. Fjalët e mira dhe ato të këqija kanë qenë anësore, rënduese ose lehtësuese, ndërsa vlerësimet sidomos këto njëzet vjet, kanë qenë të shumta dhe më kanë zgjuar besimin në vetvete, nga ana tjetër disa stërkëmbësha, disa dashakeqas apo cmirëzinj, qoftë pushtetarë apo injorantë, kuptohet më kanë plagosur, më kanë penguar, më kanë çuar njëzet vjet me rradhë tek dera e burgut, por nuk kanë arritur ta plotësojnë ligësinë dhe mllefin e tyre çnjerzor. Gjithsesi, kritika qoftë edhe e padrejtë e shumëkujt, më ka bërë të jem më i vëmendshëm, madje ta mbaj kokën lart edhe sytë hapur, dhe ta vë veten në punë.

Xhevahiri dhe poezia, sa hyjnë tek njëri- tjetri. Kush zë vend më shumë?
Tani që jam gjallë, vjen poezia tek unë, nesër kur s’do të jem,do të shkoj unë tek poezia ime. Nëse kam bërë diçka, nëse nga dhjetë marrëzira, që thotë njeriu brenda ditës, kam thënë një fjalë të mirë, kjo nuk është pak, ka të tjerë që mendojnë apo pandehin se nga dhjetë fjalë që thonë, njëzet i kanë të pëndritura.
I keni larë borxhet…E mbani më idenë, se do të shisni pllakën e varrit, sikurse edhe thoni në një nga poezitë tuaja “Borxhet e mia”
Po. Njeriu vetëm, rron edhe në majë të gjembit. Njeriu mund të rrojë njerëzisht vetëm midis njerëzve, në të kundërt le të shkojë dhe të rrojë midis ujqërve në pyll. Humanizmi është shpëtimtar për njeriun, por edhe për artin e tij. Diku kam shkruar se njeriu është njeri, për aq sa sakrifikon për të tjerët.

Si do ta quanit ditën e sotme (djeshme)?
Siç është jeta, në një sintezë të gëzimit dhe të pikëllimit. Duke besuar, e para, sepse njerëzit që ishin mbledhur aty për të më nderuar, titulli që më dha presidenti i Republikës, zoti Moisiu, më bën të mendohem se këta njerëz më duan, më çmojnë… Një kolonjar, që ka vuajtur më tha: Që të donim e dinim, por që të donim kaq shumë, u desh ditëlindja që të bindeshim edhe njehërë për këtë. Unë me shaka ia ktheva: Nuk është faji im se njerëzit më duan, kjo vjen mbase se jam unë, që i dua më shumë, nga ç’më duan njerëzit mua. Për këtë unë edhe këndoj, kënga ime është nisur nga unë dhe sos tek ata. Ndryshe ç’kuptim do të kishte.

Cili ishte urimi i parë që morët sot (dje)?
Nuk e dija se një ditëlindje qenka një e përpjetë e madhe. I qarkuar nga vështrime të dashura, të qindra njerëzve, nga fjalë që mbase e kapërcejnë ndjenjën e masës, por në këto raste, është falet. I rrethuar nga lulet dhe urimet të ardhura nga anë e anës, që nga Tomorri e deri në Prishtinë, kjo më bëri të mendohem dhe thashë me vete, mbase diçka kam bërë. Jam unë që duhet t’ua shpërblej atyre, duke u falur shqipen time gjeniale, poezitë e saj, poetëve martirë. E të gjitha këto, në një ditë dimri, që nisi me ca drudhëza dëbore në mëngjes, të cilat më bënë të djersij dhe të mendoj ti shtojmë jetën njëri-tjetrit, dhe të gjithë së bashku t’i shtojmë Shqipërisë sonë, përjetësinë.


-------------------------------------------------

Shkëputur nga përmbledhja "Pezull"

Pas ndeshjes

Ndeshen dy male,
pas ndeshjes një V e hapur.

Fitimtari?

Zogjtë e kaltër...


Dheu im

Mos më zezo,
mos u kthe në shushamë.
Të kam mbajtur,
mbamë!

Urat

Nga barku i rrebeshit
lindi paqja

Paqja
lidhi brigjet e largëta

Rimbërriti rrebeshi
rrënoi ëndrrat e gurta

Të parat që hodhi në erë
ishin urat…


***

Lumi që buron nga sytë
më përmbyt

Mua
arën buzë dashurisë

Anës gjakut qan Ajkuna

elegji e thinjur

Pranë Ajkunës mjeron gjaku,
anës gjakut qan Ajkuna.
Qaj, moj qyqe, bar mos mbijë,
vdekjes vetë t’i dridhet buza.
Qaji të tërë me radhë
të rënet përmbys a në brinjë,
me kokat e prera, syshuar,
kthyer nga qielli i hirtë.
Qaj ata që s’kishin nëna
qaj ata që kishin motra;
qaj ata që s’i sheh hëna,
s’u flet deti, s’i njeh kodra
Skajeve të vajit tënd
zunë korbat e krrokasin;
klithmat e tua, moj loke
lisat e malit luhatin.
Kur të vdesësh ti, moj korbë
pak nga pak siç vdes një lumë
kush do të të qajë mbi kokë?
Veten vetë qaje, Ajkunë
Ç’flas kështu? Mos më piu nata
Mjaft zezove, moj e mjerë.
Prije kujën. Mblidh fishekët,
shko në shtrat lind djem të tjerë.

1981
__________________

Takim më 31 dhjetor

Në kufirin mes viteve,
për ato që ikën,
për ato që vijnë
mendimi pezull rri.

Ty që m'u shfaqe në dhjetorin e bardhë,
nuk di ku të të fus, nuk di!

Ish pasditja e fundit e një viti në ikje.
Ora e Vlorës përudhte
shkëmbime vështrimesh të dridhshme.

Sido që të jenë ngashnjimet e ardhshme,
këto do të mbeten
të papërsëritshme.

E unë
në kufirin mes viteve,
prerë nga një pyetje si ky qiell me vetëtimë:
Ku të të fus,
në ato që ikën,
a në ato që vijnë?
__________________

Shkembi

Mbi buzet e plasura te gureve
perkulet butesisht nje fik i eger.
Ndonje zog qe me te rralle ulet,
sajon nje cerdhe ne pjesen e pavdekur.

Qumeshti i kokrrave ben drite
mbi trupin e ngrire ne heshtje.
T'i vije goja pa le te jape shpirt,
me ta thene te verteten e tmerrshme.

1991
__________________

Nga "Ferrparajsa", po postoj dhe une nje qe ai i vete i quan shkurtima, por per mua jane shume teper se poema .

Ata ndertonin keshtjellen me te verdhen e vezes
njerezit s`kishin buke, por koha kishte njerez .

Nga shkurtimat.....Xh.Spahiu.


---------------------------------------------------------------

Shkurtimet jane nje sinteze e bukur mendimi. E bukur kjo qe keni sjelle GeoF, po vendos edhe une nje tjeter shkeputur nga “Kohe e krisur”

Zezonë

Ç’mënxyrë ia ul kokën
asaj pishe që s’tundet?

Çdo ditë mbi të një sorrë shkon e ulet.
__________________

Në pyje vjeshta ndezi zjarre

Në pyje vjeshta ndezi zjarre
në zemër zjarr më ndeze ti;
po diç gjëmoi lart në male
dhe nga gjëmimi rrodhi shi.

Dhe fryu një erë e dimri i bardhë
i shtriu krahët gjer tek ne;
u drodhën drurët, gjethet ranë
si copëra flakësh mbi xhade.

Të dy mbështetur pas një reje
Të dy, dy sy në gjithësi;
unë bie, ngrihem brenda teje
e brenda meje digjesh ti.

Sa vjen, dëbon vetminë e plogët
sa shkon, vetmia flet përçart;
për ne s’do thonë arkeologët
statuja që nuk patën fat.

Në pyje vjeshta ndezi zjarre
lejlekët nisi s’di se ku;
mbi hi do fryjë erë e marrë
kur të mos mbetet asnjë dru.

1967
__________________

Xhevahir Spahiu, Poeti goditet nga një ishemi cerebrale

--------------------------------------------------------------------------------

Xhevahir Spahiu, Poeti goditet nga një ishemi cerebrale

» Dërguar më: 01/04/2009 - 11:59

Admirina Peçi

Syzet janë aty mbi tavolinën e punës. Pak më andej, libra e shënime të shumta. Aty ulej çdo ditë para kompjuterit dhe shk ruante. "Punonte çdo ditë Xhevo..." Marjetës, (bashkëshortja e poetit të mirënjohur Xhevahir Spahiu), i dridhet zëri tek flet për të. Është e trishtuar, edhe pse jep idenë e një gruaje të fortë. Në vështrime i lëvrin çast pas çasti një dritë shprese. E sheh sërish aty, duke kryer punët e tij të zakonshme, ndërsa hedh romuze e i shoqëron batuat me lëvizjet energjike. Do të rikthehet sërish rendi i gjërave. Poeti dhe fjalët e tij, nxitimi për të takuar e ndihmuar miqtë dhe orët para kompjuterit...
Marjeta sapo është kthyer nga spitali pas shumë orëve përkujdesje. Prej pesë ditësh, ajo, dy djemtë e poetit, motra e tij e të afërm të tjerë, presin me ankth ndonjë shenjë përmirësimi. Që nga e premtja pasdite, kur poeti pësoi një goditje infarkti, në shtëpinë e tyre është fanitur qetësia. Djali i madh i poetit është mjek. Ai mundohet të na shpjegojë qartë diagnozën. "Diagnoza është ishemi cerebrale. Ka dy vatra në hemisferën e majtë të trurit. Njëra është ballore. Janë bërë ekzaminime të shumta dhe vatrat e ishemisë janë të gjëra. Po bëhen ekzaminime shtesë që të shihet edhe gjendja e enëve të gjakut në pjesën e qafës dhe të trurit. Nesër marrim një përgjigje më të saktë nga prof. Petrela, doktoreshë Jera Kruja dhe Mira Ratacolli. Pas përgjigjes do të shohim mbase edhe për ndryshim terapie".
Mësojmë se poeti ka pësuar dy goditje të njëpasnjëshme. Marjeta tregon se pasditen e të premtes, pas një ore gjumi ishte zgjuar dhe befas nuk kishte mundur të fliste. Ishin shenjat e para të sëmundjes. "Lajmëruam menjëherë djalin e mandej ambulancën. Pas rreth një ore pati një përmirësim dhe filloi sërish të fliste. Mori mjekimet e para, e ndërsa po mendonim se gjithçka mund të kalonte, rreth mesnatës ai pësoi goditjen e dytë. E shtruam direkt në spital. Por, këtë herë gjendja ishte më e rëndë. Nuk ka folur më që nga ajo kohë..."
Marjeta tregon se shumë miq e shokë të poetit mbërrijnë çdo çast të ditës e interesohen. Por, askush nuk mund ta takojë, kjo për shkak të gjendjes delikate emocionale e cila mund të ndikojë negativisht dhe mund ta përkeqësojë gjendjen e tij shëndetësore.
"I erdhi gjithçka e papritur. Kaq papritmas... Dhe, ai preket shumë. Për të fjala është e pazëvendësueshme. Dhe, ai tani s'mundet të shprehet. Kjo e trazon, i krijon emocione..." E pyesim Marjetën se me çfarë po merrej këto kohë poeti, dhe ajo tregon se i kishte përfunduar tashmë dy libra të rinj.
I zgjedhur anëtar i Akademisë së Shkencave që nga korriku i vitit të kaluar, angazhimeve të tij të gjithhershme i ishin shtuar edhe angazhimet që lidhen me Akademinë. Sigurisht, ishte i lumtur për titullin akademik dhe po punonte me gjithë forcat për librat e tij të rinj. "Përmbledhja poetike me titullin provizor 'Antologji poetike' tashmë është në Akademinë e Shkencave, gati për botim, dhe pritet të bjerë shumë shpejt në duart e lexuesve. Janë kryesisht krijime të reja, por ka ndër to edhe poezi të shkruara vite më parë të cilave ai iu është rikthyer. Bëhet fjalë për një vëllim me 100 faqe, i cili vjen pas botimit antologjik me dy vëllime 'Udha 1 dhe 2', botuar nga shtëpia botuese 'Ideart', me rastin e 60-vjetorit të lindjes", - thotë bashkëshortja e poetit, ndërsa shton se librin e dytë me poezi për fëmijë e kishte ende nëpër duar, dhe s'e kishte përfunduar. Gjurmë të këtyre punëve mund të hasësh gjithkund në shtëpinë e Xhevahir Spahiut. "Ai nuk rri kurrë. Edhe kur nuk merret me gjërat e tij, patjetër do të ketë nëpër duar librin e ndonjë miku për ta redaktuar apo thjesht edhe për t'i dhënë një mendim dikujt..." Sepse, një mendim prej tij iu vlen shumë miqve. Tashmë, gjithkush prej tyre shpreson që ai të përmirësohet e të kthehet sërish në punë, aty në tryezën përballë kompjuterit të tij dhe në takimet miqësore me biseda të gjata rreth librave.

gsh.


-----------------------------------------------


Vdekja e lotit

Buzë mjerimit
bota kalonte me një qeshje si të Zotit.

Unë po qaja
për vdekjen e lotit.
__________________

Në shtëpinë e Xhevahir Spahiut, pas operacionit në zemër

--------------------------------------------------------------------------------

Entela Resuli | 03/05/2009

Miq e të afërm vizitojnë familjen Spahiu, pas kthimit të poetit nga Turqia. Si shkoi operacioni, çfarë parashikojnë mjekët për shëndetin e mjeshtrit të penës dhe mundësitë për rikthimin e të folurës. Fletë për Sh2-shin, Orges Spahiu

Trokasim në shtëpinë e Xhevahir Spahiut, një ditë pas kthimit nga Turqia. Pasi hapet dera, shohim se shtëpia është e mbushur me miq e të afërm, dëgjojmë urime për një shëndet më të mirë të poetit tonë të madh, ndërsa janë duke u përshëndetur me njëri-tjetrin e largohen. Spahiu është i ulur në divanin e dhomës së ndenjes, në apartamentin e tij të vogël, të ndodhur pranë "Shkollës së kuqe".

Mban hedhur supeve një xhaketë dhe në dorën e djathtë, një gotë me ujë. Na përshëndet ëmbël, me një shikim dashamirës dhe buzëqeshjes së tij i janë shtuar një palë mustaqe. Po ashtu, nuk ka ndryshuar asgjë nga çrregullsia e flokëve gjysmë të thinjur. Thellësia e syve të jep ndjesinë e një personi që sapo ka mbaruar një krijim të radhës poetik, e po shijon vargjet e krijuara.

Nuk i bëjmë fotografi për të mos e shqetësuar. Shpresojmë që shumë shpejt do ta shohim aktiv. Shpresat janë. Në shtëpi është vetëm djali, i cili i ka qëndruar pranë gjatë gjithë kohës dhe gruaja e Xhevahirit, që tashmë duhet të kujdesit 24 orë non stop për bashkëshortin.


Ndërhyrja e vështirë kirurgjikale, dhjetë ditë më parë, në një nga spitalet më të mira turke, ka nevojë për përkujdesje, pasi kura që ai merr është me orar dhe duhet dikush që ta ndihmojë. Ndërkohë që i biri shpjegon se si ka ecur shëndeti i të atit, ai dëgjon me vëmendje gjithçka dhe vetëm hesht. Hesht nga pamundësia për të thënë diçka. Sëmundja që ka kaluar nuk lejon që ai të flasë. Mjekët kanë dhënë shpresa për rikthimin e të folurit, pohon Orgesi, por kjo ka kohën e vet. Së pari, i nevojitet një muaj relaks total dhe qetësi absolute, më pas duhet të fillojnë ngacmimet nga mjekët që të shohim reagimin.


Në murin pas tij qëndron varur një tablo, në të cilën është pikturuar një shkëmb, ku përplasen dallgët e detit, ashtu do ta krahasonim edhe poetin Spahiu, një shkëmb që nuk e thyen dot sëmundja. Po ta pyesnim si do të donte të ishte në këto momente, nuk do të merrnim një përgjigje, por po e lëmë vetëm të imagjinojë, ndoshta në kafe me miqtë, duke rrëkëllyer ndonjë gotë raki rrushi, me krijimin e radhës në dorë. Në këto ditë të vështira, mjeshtri i penës ka pasur pas vetes miq e të dashur, të cilët në një mënyrë apo tjetër kanë uruar dhe mbështetur shërimin e tij. Ia vlen të përmendim shprehjen e një miku të Xhevos se, "Dielli i madh i optimizmit, lulesa e shkëlqyer e ndjenjave kombëtare që nervon krijimtarinë e Xhevahir Spahiut, do ta mposhtë sëmundjen dhe, ai, si Tomorri, të cilit i përkushtohet, do të mbijetojë për të rrezatuar si Dielli mbi Tomorr. Ndërsa vargu i fundit i krijuar për të nga Agim Doçi, i bën thirrje për rikthim:

Unë iki më tutje, të pi një kafe
Poeti i kombit, lëngon në Anadoll...
Pa kthemu or mik, mjaft vetëm na le
Të shkojmë të dy tok, në Baba Tomorr.

Të pjekim shelegun nën hije Perëndish
Të ngremë një dolli, për njerëzit që s'janë
Të pimë pak raki, me djathin e dhisë
Unë ec i trishtuar, në brengën Tiranë.


Zoti Orges, sapo jeni kthyer nga Turqia, së bashku me babanë tuaj, ku ai kreu një ndërhyrje kirurgjikale në zemër. Mund të na thoni nga se erdhi kjo gjendje e poetit xhevahir Spahiu?

Probleme me tensionin shkaktuan "isheminë" dhe gjithë këto anomali në shëndetin e babait. Kjo gjë mund t'u ndodhë të gjitha atyre që nuk janë nën kontrollin e vazhdueshëm të mjekëve, pasi sëmundje të tilla kanë nevojë për regjim strikt nga ana e çdokujt. Analizat e tij i kemi ndjekur vazhdimisht, ka pasur deri diku, yndyrë mbi normë, po jo shumë të lartë. Herë pas here kurohej me mjekim më shumë popullor nga ana e tij dhe me ndonjë aspirinë. Kohët e fundit kishte filluar një shëtitje në mëngjes nga liqeni, por që nuk zgjati shumë.


Si ndodhi ditën që u sëmur, kishte pasur shenjë më parë?

Mëngjesin e 29 marsit pati anomali me shëndetin, dhe unë mora neurologen në shtëpi, së bashku me infermieren. Neurologia na tha që do qetësi. I vendosëm serumin për të bërë të mundur uljen e tensionit. Më pas, kur ndodhi goditja e dytë e tensionit, në mesnatë, e dërguam direkt në spital. Se kur ndodh e para, prit të dytën, thonë mjekët. Kurse jashtë në klinikat e specializuara, bëhet ndërhyrja brenda 6 orësh, ndërhyjnë ata, direkt. Këtu tek ne është e pamundur. E dërguam në spitalin "Nënë Tereza", dhe aty u dha menjëherë ndihma nga mjekët. Skanerin e realizuam të nesërmen pasi u shtrua, bëmë dhe skanerin e enëve të gjakut, domethënë të gjitha analizat e nevojshme


Patët vështirësi për dërgimin e babait në spitalin e Turqisë?

Jo, nuk patëm vështirësi. U bë gati gjithçka pothuajse për dy-tri ditë. Pati një komunikim me Ministrinë e Shëndetësisë, ishte ajo që firmosi kontratën. Po ashtu, na ndihmoi shumë edhe Ministria e Mbrojtjes, e cila u vu vetë në lëvizje. Ne i falënderojmë të gjithë pa përjashtim, miqtë, të afërmit, veçanërisht dua të përmend kryetarin e Bashkisë, z. Edi Rama, po ashtu edhe Agim Doçin. Një meritë të veçantë kanë edhe mjekët turq.


Kur vendosët që të kryhej ndërhyrja kirurgjikale në Turqi?

Pas disa ditë qëndrimi, atje u krye edhe ndërhyrja kirurgjikale në spitalin gjerman-Alman Hastanesi (Universal Hospital Group) në Stamboll. Faza pas operacionit kaloi pa komplikacione. Ndërhyrja u krye nga Prof. dr. Ismail Jukseltan, i cili me duart e tij të arta shmangu rrezikun për jetën të babait tim. Që nga ai moment gjendja shëndetësore është në përmirësim dita-ditës.


Keni pasur kontakt me njerëzit dhe miqtë në Shqipëri gjatë kohës që keni qëndruar pranë babait tuaj, në Turqi?

Po, padiskutim, jo vetëm telefonat nga Shqipëria, por nga të gjithë dashamirësit e babait në të gjithë botën, deri në Amerikë.

Edhe tani që jemi kthyer në shtëpi, kemi marrë shumë urime dhe ka mjaft nga ata që duan të na vizitojnë, po ne me dashamirësi i kemi njoftuar që do të ishte më mirë të prisnin disa ditë, pasi babai ka nevojë për pushim e qetësi, sidomos në muajt e parë pas ndërhyrjes, pasi operacioni nuk ishte i lehtë.


Tani a ka nevojë më që të dërgohet Turqi dhe çfarë kanë thënë mjekët për përmirësimin e tij të mëtejshëm?

Tani të shohim se si do të shkojë kjo periudhë. Do konsultohemi me neurologun këtu dhe një kardiolog, dhe do të jetë nën kontrollin e vazhdueshëm të tyre. Të shohim ç'do të thonë ata, me mjekimin që kemi marrë me vete, me epikrizën që kemi.

Më pas do komunikojmë sërish me mjekët turq, se lidhjet i kemi, si nëpërmjet miqve po ashtu edhe nëpërmjet përkthyeses që qëndron atje në gatishmëri, zonjës Teuta Turku, e cila ka lidhje direkte me mjekët.

Se si do shkojë më tej, ne kemi shumë shpresa, pasi ai ka përmirësim si në lidhje me lëvizjen e anësive, dorës dhe këmbës së djathtë, ashtu dhe në lidhje me të folurën. Gjithsesi, për sa i përket të folurës së tij, do duhet një kohë e caktuar rehabilitimi. (Fjalët kanë filluar rrjedhën e tyre. Shpresojmë të vazhdojë me këto ritme).

Kush i mbuloi shpenzimet e dërgimit të kurimit të babait tuaj jashtë vendit?

Nga miqtë tanë, z.Fidel Ylli dhe nëpërmjet Bashkisë së Tiranës, të cilët menjëherë u organizuan dhe u vunë në lëvizje për gjithçka nga ana monetare. Këta e siguruan mbulimin e shpenzimeve, gjë që na ndihmoi shumë.

Mirënjohja e familjes Spahiu!
"..Në emër dhe të familjes, falënderoj thellësisht nga zemra miqtë e të afërm të babait dhe familjes që bënë të mundur dërgimin për kurim jashtë vendit, mjekët në spitalin e Tiranës, që i shërbyen me zell maksimal babait, përkushtimin e strukturave të shtetit, që treguan interesim të madh për gjendjen shëndetësore të tij, si Ministrinë e Shëndetësisë, Ministrinë e Mbrojtjes, Presidentit të Republikës, personelin e këtyre strukturave e shumë e shumë miq, shokë e bashkëkombës të tjerë brenda dhe jashtë vendit, që gjithashtu treguan një solidaritet qytetar të pashembullt.
Faleminderit dhe përshëndetje zemre të gjithëve!"
__________________


Ëndrra

del nga mali
me një befje të pritshme
nis e flet
paragjuhën e (pa)perëndishme;
hënë e ngrënë
e pangrënë
thyen zezonën e natës
e na bën të përhënur
në pasqyrën e përthyer
pikturon
pikëllimin tonë të nëmur;
thellë bluve ujore
valëzojnë
e vallzojnë
pasionet,
përqafohen
ububu si tërbohen
peshqit;
përvëlimi
si yti
si imi
dash hënor i kopesë;
me një xixë në bebëz murosur
me fytyrën si vjeshtë e vrerosur
se -
ajmé!
qëkursé
mbi të
shkeli këmba
sosi etja për larg
sosi ëndja;
kur mënon
lot kullon
buzë humnerës së reve
mbledhim drudhëzat ë saj:
bisqe yjesh
thërrime,
e sajojmë të plotë
ne fatlumët
fatkobët
ne, de, ne, të paplotët
kokëdritët
kokëmishët
e tokës;
sonte s'duket
kemi punë me malin
ulu mal
ulu mal të dalë hëna
ajo, de, çerdheargjënda
varur pemës së vjelë të qiellit
me muzikë përbrenda:
hyjnë zogj
dalin ëndrra'
rreth e rrotull po lehin
le të lehin
mali ulet a s'ulet
hëna duket a s'duket,
loja luhet bukuria (për)soset;
dielli ndahet më dysh
i jep zë
dritë sysh;
s'e besoni
zanafilla nuk njeh smirëzime
çlodhu pak
çlodhu shumë
përgjithonë zemra ime.

Tiranë 2000
__________________

Ylli i këngës

Unë e di ku e kanë folenë dallëndyshet,
unë e di: hapi i parë me hapin e mbramë shkrihet
dhe loti i kthimit tek loti i nisjes bie.

Mali im nuk është mal, po zmadhim i zemrës sime,
toka ime s'quhet tokë, po nënë, nënë e dhimbshme
dhe kali i botës shpesh kali i vdekjes thirret.

Atdheu im është ky ajër si qelq,
lumi i rrëmbyer që brenda trupit më rrjedh.

Me harkun tim i bie harpës së pemëve,
guri, prej këngës sime magjepset.

Sheh në sy shtatë mrekullitë
............dhe shtatë shëmtitë e botëve, -
kënga dhe ylli i kengës.

Kurora prek yjet,
me sekretin tek rrënjët.
__________________

Xhevahir Spahiu, poeti hesht në 65-vjetor

--------------------------------------------------------------------------------

Poeti Xhevahir Spahiu ka festuar dje paradite 65-vjetorin e lindjes në një aktivitet të organizuar nga Ministria e Kulturës në sallën e Akademisë së Shkencave. Për herë të parë pas sëmundjes së një viti më parë, ai shfaqet në publik. E vetmja fjalë e poetit ishte “Faleminderit...!”

Prej foltores, aktori Bujar Asqeriu interpreton poezitë e Xhevahir Spahiut. Herë me ton të lehtë, herë ledhatar, herë të zemëruar e herë të rebeluar dhe të dashuruar ai i vjen pas vargjeve të poetit. Në rreshtin e parë, e ulur këmbëkryq përtokë, një vogëlushe rreth gjashtë vjeç vështron fotografitë e gjyshit të saj. Ia ka rrëmbyer prej duarve atë dhuratë të miqve të shoqatës “Tomori” e në të njëjtën kohë lëkundet e kërcen nën ritmin e fjalëve të thurura prej tij. Ngre kokën dhe i thërret: “Gjysh, o gjysh...” dhe ia bën me dorë. E vogla kërkon vëmendjen e flokëthinjurit në sallën e mbushur plot me intelektualë, njerëz të letrave, miq, kolegë, gazetarë, të afërm e dashamirës, të cilët i ka mbledhur bashkë 65-vjetori i lindjes së Xhevahirit poet. Dhe ai, Xhevahir Spahiu, energjiku, njeriu i fjalës, i qeshuri dhe zhurmëmadhi u tha: “Faleminderit! Faleminderit!” dhe heshti. Tentoi të thoshte dy fjalë më shumë, por sëmundja përzier me emocionet e bëri këtë shfaqje të tij publike, thjesht fizike. Poeti për herë të parë nuk foli gjatë. Por buzëqeshja e shoqëronte ngado, me gjithë sytë e mendueshëm që diç më shumë shprehnin. “Shëndet e jetë të gjatë!”, ky urim vinte më i shpeshtë nga goja e të gjithë atyre që afroheshin për ta përgëzuar, sepse më në fund pas sëmundjes së rëndë që e goditi plot një vit më parë e pas ndonjë dalje sporadike në publik, e ndonjë kafeje mes miqsh në të përhershmen kafe “Evropa”, poeti i madh është përballur me kamerat, me kureshtjen e mediave dhe me interesimin e të gjithëve. Në pamundësi për të qenë i pranishëm për ta uruar e përqafuar mikun e tij, poeti Dritëro Agolli i ka dërguar një letër. “Të uroj nga zemra 65–vjetorin e lindjes. Fillimi i 66-vjetorit të jetë një rilindje moshe edhe në krijimtarinë tënde aq vlerëmadhe, me idetë dhe temat e tua të ndritura lart me metaforën tënde të natyrshme, që nuk është rritur në sera të librave, apo në qymezet e këndes-poetëve, por në mendjen dhe ndjenjën tënde në aleancë me shoqërinë dhe natyrën. Poezia jote rron dhe do të rrojë”, shkruan ai. Dhe Xhevahiri vjen në këtë 65-vjetor, si poeti që sipas akademikut Myzafer Korkuti, hapi një epokë të re në poezinë moderne shqiptare, apo siç Jorgo Bulo e quajti, si një prej ikonave të saj. “Ai është poeti që ka lëvruar fjalën shqipe dhe i është falur kultit të saj. Është poeti që krijoi poezinë e shpirtit të lirë njerëzor, poeti që i përket çetës së rebeluar të poetëve”, vijon Bulo, duke iu drejtuar Xhevahirit se krijimtaria e tij duhet të vijojë rrugën, “sepse i ke ende borxhe fjalës”. Për studiuesin Shaban Sinani kjo ditëlindje e poetit është një ngjarje e gëzueshme për të gjithë letërsinë shqipe, për lexuesit e studiuesit e saj; për kulturën shqiptare dhe dashamirësit e saj kudo që ajo krijohet, trashëgohet dhe zbut e qytetëron njeriun shqiptar. “Xhevahir Spahiu iu largua kësaj tradite dhe hapi udhën e vet të poezisë pa madhështi dhe heroizëm historik, të poezisë që kishte në qendrën e vet njeriun: nënën, motrën, të dashurën, mikun, Nolin, Çabejin apo qytetarin pa emër. Nuk ka në poezinë e Xhevahirit qytete të përfytyruar, ardhmëni postindustriale, antena, trena të shpejtë, kibernetikë, urbanizim të qëllimshëm, teknologji të frikshme për vetë fatin e poezisë. Dallimin kryeneç që bëri Xhevahir Spahiu me paraardhësit e tij hijerëndë mund ta vërejë edhe lexuesi i përditshëm, prej fjalorit poetik apo fjalëve çelësa”, thotë në fjalën e tij Sinani. Sipas tij, Xhevahir Spahiu dhe bashkë me të edhe Frederik Rreshpja dhe të tjerë, dalluan prej një brezi të mëparshëm poetësh edhe në një mënyrë tjetër: jo duke iu varur dikujt prej hierarkisë së mëparshme, por duke mbështetur dhe lartësuar ata të rinj poetë që donin t’i dorëzoheshin urdhrit të shenjtë të poezisë, por shtigjet i shihnin të mbyllura. Ai vijon më tej duke thënë se të vetmet “aleanca” të Xhevahir Spahiut qenë ato me më të ngratët e më të papërkrahurit prej çetës së re të krijuesve; shpesh dhe me më problematikët e më shqetësuesit prej tyre. “Xhevahir Spahiu është një prej poetëve që ka për të qenë gjithnjë një referencë si ai që e nderoi deri në madhështim vlerën e fjalës. Në dy periudha, të dyja inkurajuese të një omnigrafie përmbytëse dhe të shumë manive të tjera të lidhura me fjalën e shkruar e të folur, të lirën dhe të ndaluarën, ai është më i kursyeri dhe më mirëbesuesi në fuqinë e fjalës. Në një kuptim të tillë, Xhevahiri ishte dhe është një idealist, sepse ka dashur dhe do t’i ndryshojë gjërat me fuqinë e ndikimit të mendimit dhe jo të veprimit, sikurse është zakon ndër shqiptarët. Kohë të artë për idealizmin nuk ka pasur ndonjëherë. Sidomos kur zëdhënësi “vjen i bardhë” në kohëra komisarësh e në kohëra të mëvonshme të lojës me lirinë. Shumë interesante është të vërehet se poezia e Xhevahir Spahiut e vazhdon vetveten përmbi cakun që ndan dy periudhat historike-politike pa ndonjë sforcim, pa ndonjë shtrëngim, gati-gati me pandjeshmëri ndaj asaj që kishte ndodhur. Ishte dhe mbeti njeriu në poezinë e tij. Ardhtë i bardhë Xhevahir Spahiu dhe për njëqind vjet të tjera!”, e përfundon fjalën e tij Shaban Sinani. Ndërsa për zëvendësministren e Kulturës, Suzana Turkun, ky poet i madh i letërsisë shqipe, që i ka kaluar kufijtë e vendit të tij, ka sakrifikuar jetën dhe qetësinë e tij për të thënë të vërtetë. “Ti e do shumë Shqipërinë dhe shqiptarët. Ajo që ke krijuar u përket atyre, kudo që ndodhen”, i drejtohet ajo poetit. Gjatë aktivitetit të organizuar me këtë rast, veç dhuratave e luleve për Xhevahir Spahiun, interpretoi një këngë popullore grupi i Skraparit, teksti i së cilës ishte shkruar nga vetë poeti, si dhe u shfaq edhe një dokumentar i titulluar “Magjia perse për princin e poezisë shqipe”. Xhevahir Spahiu lindi në Malind të Skraparit më 1 mars të vitit 1945. Aktiviteti në nder të tij u organizua nga Ministria e Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve dhe Akademia e Shkencave të Shqipërisë.
GAZETA SHQIP

Pa ndodhur eklipsi

Une po iki, i thashë,
dhe ty po të lë muzikën.
Sa pak, tha ajo, sa pak.

Une po iki, i thashë,
dhe ty po të lë kujtimin
Gazavaj, tha ajo, gazavaj.

Une po iki, i thashë,
dhe ty po të lë universin
Fare pak, tha ajo, fare pak.

Duhej ikur.
Doemos duhej ikur.
Po kur? Në shkurt a në maj?

Pa ndodhur eklipsi i diellit të saj